دموکراسی از نگاه امام خمینی؛ اینجا آرای ملت حکومت می‌کند

بیان مفاهیم کلی دموکراسی، نکته نظر های اهل سنت درمذاهب چهار گانه آنها وهمچنین دیدگاه‌های مخالفین وموافقین ازفقهای شیعه در یادداشتی کوتاه نمی گنجد. آنچه که پیش روی شماست خلاصه ای از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی ره است که به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی با رهبری داهیانه آن یار سفرکرده تقدیم می گردد.

همه ماها بویژه نخبگان آگاه می دانیم که امام ره احیاگر اسلام دردوران معاصروپدید آورنده تغییر وتحولات اجتماعی در ایران و جهان اسلام بود. نوآوری‌های فکری وسیره عملی او چنان اثر بخشی داشت که توانست درزمان خو دش غرب متکبر را عاجز وشرق کمونیستی را متحیر و دنیا را به شخصیت و اندیشه خود مشغول سازد. شاهکار مهمش دراین رابطه این بود که با تاکید به معنویت وانسانیت، فطرت های پاک را برانگیخته نمود وبامبارزات مردمی و بی امانش رژیم دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی راساقط وبا شعار، میزان رای ملت است جمهوری اسلامی را درایران پابرجاسازد.

آنچه که دراین میان روشن وغیر قابل انکار است این است که اقدام هاو مبارزات مردمی وهدفمند او سازگار با دموکراسی وحکومت مردم برمردم بود. چیزی که بر اساس جهاد تبیینی و رهنمود اخیر مقام معظم رهبری، امروزه لازم است بیش ازهرزمان دیگر مورد توضیح وتوجه نخبگان وجوان قرار گیرد. روشن است که با بارجوع به آثار فکری، پیام ها وسخنرانی های امام ره می توانیم بخو بی دریابیم که بنابه نظر ایشان درسال های قبل ازانقلاب، بعد اجتماعی وسیاسی دین مبین اسلام مورد غفلت واقع شده بود ونتیجه آن حکومت طاغوت برامت اسلامی بود.

با این حال می دانست که اعتبار سنجی حکومت مردم بر مردم که از مسایل مهم فقه عمومی است نیازمند بررسی وبازنگری است. روی همین بود که جامعه شناسی عالمانه وکم نظیر خودش را با محور قرار دادن اصول محکم دینی با دخیل دانستن شرایط زمان ومکان دراجتهاد، طرحی نودر انداخت و بستر سازد موکراسی وحکومت مردم برمردم شد. از جایگاه یک مرجع تقلید نجف دیده و در تبعید، درموقع اقامت در نوفلو شاتوی فرانسه طبق یک نظر اجتهادی وحقوقی درمصاحبه ای اعلام کرد: قدرت حاکمه ومقننه را مردم تعیین می کنند و آنچه که خلاف این باشد پذیرفته نیست.

این مطلب که از محکمات نظریه پردازی واجتماعی وی محسوب می‌شود، بابسیاری ازاصول ومحکمات قرآنی درحوزه اجتماعی ازقبیل: خطابات اجتماعی، مقام خلافت الهی انسان، شورا و مشورت، قاعده سلطنت، بیعت، جوازوکالت، حکم عقل وحق رای همخوانی دارد و نشان می‌دهد که مبنای فقهی آن فقید سعید درباب تاسیس واستمرارحکومت از راه به آرای عمومی و انتخابات است ولازم است دراین رابطه خواست مردم ملاک باشد و نه چیز دیگر بطوریکه انتخابات به عنوان حق الناس به رسمیت شناخته شود. او انسان راموجودی اجتماعی وانتخابگری آزاد دانسته و می گوید منشأ این آزادی، دین مبین اسلام است و به جهت حق الناس و بالفطره بودن مطلب گفته است: خدا واسلام انسان را آزاد خلق کرده است.

مسلط برخودش وبرمالش وبرجانش وبرنوامیسش./ صحیفه امام ج1 صفحه 286/ به همین جهت است که فرمود: مابنای براین نداریم که تحمیلی به ملتمان بکنیم واسلام بما اجازه نداده است که دیکتاتوری بکنیم... مسئله دست من وامثال من نیست ودست ملت است. / صحیفه امام ج 11 صفحه 34-35/

در تشریح وضعیت جمهوری اسلامی در زمان خودش اعلام می کند: اینجا آرای ملت حکومت می‌کند. اینجا ملت است که حکومت را در دست دارد. این ارگان ها را ملت تعیین کرده است وتخلف ازحکم ملت برای هیچیک ازماجایز نیست وامکان ندارد / صحیفه امام ج14 صفحه 165/

ازاین نمونه سخنان در راستای آزادی مردم، دموکراسی وتعیین کننده بودن رای مردم، بسیار دارند که مجال ذکر همه آنها نیست وخلاصه تمامی آنها در این جمله اظهار شده که فرمود: درایران اسلامی، مردم تصمیم گیران نهایی تمامی مسائل اند./ صحیفه امام ج16 صفحه 266/

دلیل روشن این مطلب، به جز انتخابات: خبرگان قانون اساسی، خبرنگان رهبری، ریاست جمهوری، نمایندگان ادوار مجلس وشوراهای شهروروستا رفراندوم های برگزار شده است که در اصل پنجاه ونهم قانون اساسی آمده است.

در این اصل تصریح شده: درمسایل بسیارمهم اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه ازراه مراجعه مستقیم به آرای مردم صورت گیرد. همه پرسی های انجام شده عبارت است از 1- همه پرسی تغییر رژیم پهلوی به جمهوری اسلامی 2- همه پرسی رای به قانون اساسی 3- همه پرسی بازنگری درقانون اساسی. نتیجه سخن این است که: ازنظر امام خمینی قدس الله نفسه الزکیه، در حکومت مردمی، رای مردم تعیین کننده آن است. ایشان ضمن قائل بودن به ولایت فقیه جامع شرایط، تشکیل حکومت وی رامنوط به خواست می داندچیزی که در قانون اساسی مورد امضا وتایید خودش بدان تاکید گردیده و در صدر اسلام ازآن تعبیربه بیعت شده است.

* نماینده پیشین مشهد و مشاور وزیر آموزش و پرورش