مرحوم خسروشاهی همواره به دنبال تحقق امت واحده اسلامی بود

سخنرانان در وبینار بزرگداشت زنده‌یاد سیدهادی خسروشاهی به تلاش‌های او در جهت گفت‌وگوی میان کشورهای مسلمان اشاره کردند و ایده او در جهت تحقق امت واحد اسلامی را ستودند.

به گزارش خبرنگار مهر، وبینار بزرگداشت مرحوم علامه سیدهادی خسروشاهی، با عنوان «میراث‌دار نهضت تقریب و تجددگرایی»، به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بیروت، و با همکاری مرکز مطالعات اسلامی در شهر مقدس قم؛ با حضور جمعی از علما، نخبگان وشخصیت‌های برجسته جهان اسلام، برگزار شد.

این نشست مجازی با حضور ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، عباس خامه‌یار، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بیروت و فرزند استاد مرحوم سید محمود خسروشاهی، به عنوان نماینده مرکز مطالعات اسلامی شهر مقدس قم و همچنین جمعی از علما و اندیشمندان جهان اسلام، برگزار شد.

پخش ویدیو کلیپ درباره سیره و زندگی و تلاش‌های بی‌وقفه استاد خسروشاهی در عرصه وحدت و تقریب مذاهب اسلامی، از جمله برنامه‌های این مراسم بود. مصطفی اللداوی، پژوهشگر و نویسنده فلسطینی، مدیریت این نشست را برعهده داشت.

مصطفی اللداوی در آغاز نشست، متن پیام تسلیت حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای به مناسبت درگذشت سیدهادی خسروشاهی را قرائت کرد؛ پیامی که مرحوم خسروشاهی را عنصری خستگی ناپذیر در تبلیغ معارف اسلامی توصیف می‌کند.

اللداوی سپس در مقدمه‌ای کوتاه عنوان کرد: ما امروز به مناسبت بزرگداشت اندیشمند و عارفی بزرگ، یعنی سید هادی خسروشاهی، گردهم آمدیم. دانشمندی مجاهد که نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان اسلام، از ارزش‌های دین مبین اسلام دفاع کرد. او بزرگ مردیست دارای منزلت والا در پیشگاه خداوند متعال. این اندیشمند از ویژگی‌های شخصیتی منحصر به فردی برخوردار بود. مهمترین ویژگی این عالم مجاهد که او را از سایر علما واندیشمندان متمایز می‌کند؛ تقریبی بودن‌اش بود. بر این باور بود که وحدت رمز عزت و اقتدار امت اسلامی است، بنابراین اقتدار مسلمانان و راه غلبه بر استکبار جهانی جز با وحدت میسر نمی‌شود.

میرات ماندگار مرحوم سید هادی خسروشاهی

عباس خامه یار، رایزن فرهنگی کشورمان در بیروت، نیز در این نشست گفت: در حقیقت، کمتر کسی در میان فعالان و پژوهشگران مسلمان اهل سنت و شیعه پیدا می‌شود که این اندیشمند تقریبی را نشناسد و یا از گسترده حوزه فعالیت ایشان از دهه هفتاد قرن گذشته میلادی تاکنون، اطلاع نداشته باشد.

وی افزود: علامه خسروشاهی برکات فراوانی برایمان به یادگار گذاشت. گنجینه‌ای از اندیشه و ارزش‌های اصیل در راستای گفت‌وگوی تمدن‌ها و ادیان و تقریب مذاهب اسلامی و نوگرایی در اندیشه و عمل، و همچنین گنجینه معرفت و حکمت؛ میراث ماندگار مرحوم سید هادی خسرو شاهی به شمار می‌رود.

خامه‌یار ادامه داد: علامه خسروشاهی راه و روشی روشن و انقلابی برای ما و فرزندان خود به میراث گذاشت که نور و پرتوی آن هیچگاه غروب نمی‌کند؛ راهی هموار شده با تحقق ارزش‌های معرفتی و اخلاقی و به مکتبی منتهی می‌شود که مسلمانان شیعه و سنی در آن پیوند می‌خورند و پیروان دیگر ادیان را به دلیل ارج نهادن به ارزش‌های انسانی همچون مهرورزی، محبت، برادری و اصالت، به خود جذب می‌کند.

مرحوم خسروشاهی به دنبال تحقق امت واحده اسلامی بود

ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و عضو شورایعالی انقلاب فرهنگی به بیان ویژگی‌های شخصیت استاد خسروشاهی پرداخت و گفت: مرحوم خسروشاهی تا پایان عمر پربرکت خویش، همواره دست به قلم و به تألیف و نوشتن مشغول بود، بنابراین قلم یار و مونس همیشگی ایشان بود؛ قلمی که تنها در راه دفاع از جبهه حق و آشکار سازی حقیقت بکار گرفته شد.

وی افزود: مرحوم خسروشاهی از پرداختن به مساله قومیت و گرایش‌های ملی گرایانه و مسائل حزبی و فرقه‌ای پرهیز کرد و توجه به مسائل جهان اسلام و آینده آن را اصل و اساس اندیشه خود قرار داد.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بیان اینکه مرحوم خسروشاهی به دنبال تبیین راهکارهایی تحقق امت واحده بود، گفت: ایشان به دنبال تحقق امتی بود که قرآن از آن سخن می‌گوید. ایشان به همان اندازه که به مسائل کشور خود توجه داشت، مسائل حساس و سرنوشت‌ساز کشورهای اسلامی مانند مصر، مراکش، الجزایر، پاکستان، لبنان و دیگر کشورهای مسلمان نیز برای وی حائز اهمیت بود، بنابراین مرحوم خسروشاهی همواره به دنبال تحقق امت واحده اسلامی بود. به همین دلیل بود که ایشان با بسیاری از دانشمندان و اندیشمندان جهان اسلام ارتباط نزدیک داشت.

وی ادامه داد: تقریبی و تبلیغی بودن از ویژگی‌های بارز مرحوم خسروشاهی بود. ایشان مردی پخته وجهان دیده بود و نسبت به اندیشه‌های روشنگران و مصلحان در جهان عرب آشنایی عمیق داشت. تقریب مذاهب و ادیان و مقوله وحدت در اندیشه مرحوم خسروشاهی، یک راهبرد نبود، بلکه یک اصل دینی که عمیقا به آن اعتقاد داشت.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود به ویژگی تالیفات استاد خسروشاهی پرداخت و گفت: بسیاری از دیدگاه‌ها و تالیفات استاد خسروشاهی، سنگ بنای پل ارتباطی ایجاد شده میان مذاهب و ادیان آسمانی را تشکیل می‌دهد. وی نسبت به دلایل پیدایش نهضت‌های اسلامی و جنبش‌های اصلاحی در جهان عرب، کاملا واقف بود. او همواره از عدالت و اعتدال ائمه معصومین سخن می‌گف، و همواره اعتدال و میانه‌روی را در دستور کار خود داشتند و بدین سان توانست پیام وحدت و امنیت و برادری دین مبین اسلام را به گوش جهانیان و پیروان دیگر ادیان آسمانی برساند.

ابراهیمی ترکمان در ادامه با اشاره به متن پیام تسلیت رهبر انقلاب به مناسبت درگذشت استاد خسروشاهی، بیان داشت: امام خامنه‌ای، استاد خسرو شاهی را «عنصری خستگی ناپذیر در تبلیغ معارف اسلامی» توصیف کرد. ایشان واقعا شخصیتی خستگی ناپذیر بود. وی 60 سال در شرایط مختلف راه خود را ادامه داد، و تا پایان عمر ثابت قدم باقی ماند.

وی در پایان گفت: امروزه جهان اسلام از عدم وجود گفتمان اعتدال رنج می‌برد. افراط‌گرایی همواره فجایع زیادی را به بار آورده است. اعتدال گرایی عقب نشینی از اعتقادات نیست، بلکه به معنای میانه روی است. افراط و تفریط ضربات سنگین و مهلکی به اسلام وارد می‌کند. مرحوم خسروشاهی اهمیت میانه‌روی و اعتدال را به خوبی درک کرده بود، به همین دلیل ایشان در بیان مواضع و تبیین دیدگاه‌های خود، همیشه اعتدال و میانه روی را در دستور کار خود قرار داد. ایشان باتوجه به تسلط بر تاریخ اسلام و تبحر در علوم اسلامی، همواره در جهت اصلاح اندیشه و ایده های افراطی تلاش و حرکت می کرد.

خسروشاهی در خدمات و تلاش‌های تقریبی خود صادق بود

شیخ ماهر حمود، رئیس اتحادیه جهانی علمای مقاومت نیز به فضائل و تلاش‌های بی‌وقفه استاد خسروشاهی در عرصه وحدت و تقریب مذاهب اسلامی پرداخت و گفت: باعث اندوه و ناراحتی من است که نسبت به بسیاری از دستاوردها و فعالیت‌های خسروشاهی اطلاع کافی نداشته‌ام، اما این افتخار را دارم که در سال 1984 م، در شهر هامبورگ آلمان با وی دیدار کردم و از نزدیک با ایده‌ها و دیدگاه‌های تقریبی ایشان آشنا شدم.

ماهر حمود با بیان اینکه اندیشه و سیره عملی مرحوم خسروشاهی نکاتی دارد که بر درک ایشان از اهمیت گفتگو دلالت دارد، گفت: او همواره آماده گفت‌وگو و مناظره با دشمن خود نیز بود، و این ویژگی برجسته مرحوم باعث شد شیفته منش و شخصیت ایشان شوم.

وی افزود: سید خسروشاهی زمانی که سفیر سابق ایران در واتیکان بود و همچنین آن زمان که رئیس نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در قاهره بود، اصلاح اندیشه‌های غلط و مبارزه با افراط گرایی را دنبال می‌کرد. خدمات و تلاش‌های تقریبی ایشان صادقانه بود. مرحوم خسروشاهی در بیان دیدگاه‌های تاریخی، فقهی و سیاسی خود همواره میانه‌رو بود و از افراط‌گرایی پرهیز می‌کرد.

رئیس اتحادیه جهانی علمای مقاومت در پایان با بیان اینکه راه پربرکت و روش عملیاتی مرحوم خسروشاهی ادامه خواهد داشت، گفت: ملت‌های مسلمان اکنون باید برای مقابله با دشمن اصلی جهان اسلام یعنی ایالت متحده امریکا، متحد شوند تا بتوانند همانند برخی کشورها از جمله ایران و یمن، در برابر توطئه‌های دولت آمریکا پیروز شوند.

خسروشاهی به دلیل وسعت اندیشه و تبحر در علوم به اقیانوسی عظیم شبیه است

کمال الهلباوی، رئیس مرکز تحقیقات تمدن‌های جهان در لندن، نیز در سخنان خود در این نشست خسروشاهی را به دلیل وسعت اندیشه و تبحر در علوم ومسائل مختلف، به اقیانوسی عظیم تشبیه کرد و گفت: مرحوم خسروشاهی از جمله پیشگامانی بود که چند ویژگی از جمله دانش فراوان، تسلط عمیق واشراف کامل به مسائل و توجه و احاطه به رویدادهای مختلف را دارا بود.

الهلباوی افزود: کمتر پیش می‌آید که شخصی بتواند همزمان از صفات، فضائل و ویژگی‌های منحصر بفردی که مرحوم خسروشاهی داشت، برخوردار شود. خسروشاهی همزمان هم فقیه بود هم سیاستمدار. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 م، ایشان همزمان به عنوان دیپلمات، نویسنده، محقق و مترجم برجسته وسرشناس شناخته شد.

وی ادامه داد: زندگی پر برکت سید هادی خسروشاهی برای من و بسیاری از اشخاص که از رابطه نزدیکی با مرحوم داشتند؛ منعکس کننده آرمان‌ها و ارزش‌هایی است که ما امروزه به شدت به آن نیازمندیم تا بتوانیم زندگی و شرایط کنونی‌مان را بهبود ببخشیم.

الهلباوی در بخش دیگری از سخنان خود، برخی عوامل تاثیر گذار بر شخصیت مرحوم و همچنین ویژگی‌های منحصر بفردی که باعث ماندگاری آثار و ایده‌های این عالم مجاهد را برشمرد و یادآور شد: مرحوم خسروشاهی نویسنده‌ای بسیار با استعداد در زمینه‌های مختلف بود. در حوزه دیپلماسی حضوری خردمندانه و فهم و درک عمیقی نسبت به مسائل گوناگون داشت.

الهلباوی در پایان گفت: این مرحوم بزرگوار، در زمینه فرهنگ و ارشاد، توانست دست‌آوردهای قابل ملاحظه‌ای را محقق کند، چه در زمانی که نماینده امام در وزارت فرهنگ و ارشاد بود و چه آن زمان که مرکز فرهنگ اسلامی را در شهر رم تاسیس کرد. وی همچنین تواسنت آن زمان که به عنوان استاد در دانشکده حقوق در دانشگاه تهران مشغول به فعالیت بود، و همچنین زمانی که به عنوان مشاور چندین وزیر از جمله دکتر ولایتی فعالیت کرد؛ توانست کارنامه موفقی را از خود به جای بگذارد.

خسروشاهی زندگی خویش را وقف دستیابی به اهداف متعالی کرد

عزام الأیوبی، دبیر کل جماعت اسلامی لبنان، سخنران بعدی این نشست بود. الأیوبی گفت: پس از آشنایی با آثار علمی ایشان و آگاهی از سیره عملی این عالم مجاهد دریافتم که ایشان عمر خود را در راه علم، پژوهش و خدمت به مسأله تقریب سپری کرده است.

الأیوبی افزود: مجاهدت‌ها و خدمات تقریبی مرحوم خسروشاهی می‌تواند بهترین الگو برای جوامع امروزی ما باشد، بویژه در شرایط کنونی که دشمنان سعی می‌کنند تا با تبلیغ موارد تفرقه بین پیروان مذاهب مختلف، اتحاد مسلمانان را برهم بزنند.

دبیر کل جماعت اسلامی لبنان تاکید کرد: سید هادی خسروشاهی مردی بود که تمام زندگی خویش را وقف دفاع از اسلام کرد و اهدافی والا را در نظر داشت. وی همواره برای دستیابی به اهداف متعالی نظام اسلامی در حرکت بود. بنابراین ما موظفیم به پاس این مجاهدت‌ها همیشه این مجاهد را به یاد بیاوریم و خلق و خو ومنش ایشان را الگوی خود قرار دهیم.

جهان اسلام به اندیشمندانی مانند استاد خسروشاهی نیاز دارد

عمار الطالبی، نایب رئیس انجمن علمای مسلمان الجزایر سخنران بعدی این نشست بود. الطالبی به توصیف شخصیت برجسته مرحوم خسروشاهی پرداخت و گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته مرحوم آگاهی و اشراف کامل بر مسائل مسائل اسلامی بود. او بادرک درست و شناخت عمیق از مسائل، به مناظره و گفت‌وگو با افراد می‌پرداخت.

الطالبی در ادامه به بیان خاطرات خود از دیدار با مرحوم خسروشاهی پرداخت و گفت: در یکی از دیدارهایی که در منزل مرحوم خسروشاهی با ایشان داشتم، یکی از کتاب‌هایش را به من هدیه داد. این کتاب: خاطرات سید هادی خسروشاهی بود. از مطالعه این کتاب دریافتم که ایشان به صورت ویژه به سید قطب و ترجمه آثارش پرداخته است. وی در این کتاب راهکارهایی برای تقریب و وحدت مذاهب اسلامی مطرح می‌کند.

نایب رئیس انجمن علمای مسلمان الجزایر تاکید کرد که این کتاب دربردارنده ایده‌ها و مطالب نو در زمینه تقریب است، به همین دلیل این اثر بسیار حائز اهمیت و تاثیر گذار است.

الطالبی در پایان، مرحوم خسروشاهی را یکی از منادیان بزرگ وحدت در جهان اسلام توصیف کرد و گفت: جهان اسلام در حال حاضر بیش از هر زمانی به اندیشمندانی مانند استاد خسروشاهی نیاز دارد؛ اندیشمندی که همیشه به دنبال همبستگی و وحدت بین مذاهب بود.

شرایط آشفته جهان اسلام و دفاع از مسائل حساس آن، دغدغه همیشگی خسروشاهی بود

مصطفی بروجردی، استاد و پژوهشگر روابط بین الملل و سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در تونس و واتیکان نیز در این نشست به توصیف شخصیت برجسته مرحوم خسروشاهی پرداخت و گفت: بدون شک، استاد خسروشاهی یکی از چهره‌های مهم و ماندگار فرهنگی و انقلابی جهان اسلام در دوران معاصر است. ایشان بیش از 60 سال همواره در حال پژوهش، روشنگری و مبارزه با باورهای غلط و توطئه‌های استعمارگران بود. وی همچنین همواره حامی جنبش های آزادی خواهی اسلامی بود و رهبران و اندیشمندان انقلابی و تاثیر گذار را معرفی می‌کرد.

وی افزود: یکی دیگر از خدمات مهم مرحوم خسروشاهی افشای توطئه‌های استعمارگران که با هدف تفرقه افکنی و ایجاد تنش میان مسلمانان بزرگنمایی اختلافات میان آنها پی‌ریزی شده بود. ایشان همواره نسبت به عواقب خطرناک تفرقه و شکاف میان مسلمانان هشدار می‌داد و با رویکرد ونگاه تقریبی خود به صورت پیوسته بر ضرورت تحکیم وحدت میان ملت‌های مسلمان برای خنثی سازی توطئه‌های دشمنان مشترک، تاکید داشت.

سید خسروشاهی پیشگام مجاهدت در عرصه فرهنگ و تقریب بود

ابوالقاسم جعفری، استاد رشته مطالعات بین الملل دانشگاه ریوکوکو در کیوتوی - ژاپن، نیز در این نشست به بیان جنبه‌های فرهنگی آثار و شخصیت استاد خسروشاهی پرداخت و گفت: خسروشاهی، مجاهدت‌های فرهنگی زیادی براساس گفتمان انقلابی و تقریبی داشته است. وی امین و نگهدارنده اسناد و مستندات متعلق به رهبران انقلاب اسلامی است.

وی افزود: تاریخ ناطق مقاومت مردم و روحانیت شیعه در ایران در برابر رژیم ستم‌شاهی بود. از سوی دیگر، فعالیت‌ها و تلاش‌های گسترده‌ای در زمینه تقریب مذاهب انجام داده است. برای مثال، ایشان آثار بسیاری از اندیشمندان و مبارزان عرب را به فارسی ترجمه کرده است. در واقع، خسروشاهی در معرفی و آشناسازی مراکز علمی و مطالعاتی ایران با جهان عرب، نقش بسزایی ایفا کرده است.

جعفری ادامه داد: سید خسروشاهی پیشگام مجاهدت در عرصه‌های فرهنگ، تقریب و انقلاب اسلامی بود. این سید بزرگوار توانست با تالیفات و ترجمه‌های خود، ایرانیان و عرب‌ها را به هم نزدیک کرد، بنابراین استاد خسروشاهی در رفع سوءبرداشت‌ها و سوءتفاهم‌ها میان ملت‌های مسلمان نقش بسزایی ایفا کرد.

وی در ادامه به یکی از پژوهش‌های تقریبی حجت الاسلام سید هادی خسروشاهی اشاره کرد و گفت: مرحوم خسروشاهی در یکی از آخرین مقالات خود به دفاع از سید قطب و آثارش می‌پردازد و در آن به نسل جوان ایران هشدار می‌دهد که فریب دیدگاه مستشرقان درباره اندیشمندان مسلمان را نخورند. مرحوم در مقاله خود تاکید می‌کند که دیدگاه مستشرقان درباره این اندیشمندان مغرضانه است. ایشان همچنین جوانان را به مطالعه منابع اسلامی و تلاش برای برقراری ارتباط با اندیشمندان وفعالان عرب دعوت می‌کند.

مرحوم خسروشاهی تا پایان عمر در راه حق ثابت قدم ماند

در ادامه، نورالدین ابولحیه استاد دانشگاه و نویسنده الجزایری دلنوشته‌ای درباره ابعاد شخصیتی علامه سیدهادی خسروشاهی قرائت کرد. او دلنوشته خود را اینگونه آغاز کرد: «اجازه دهید تقریبا پس از گذشت یک سال از رحلت جانسوزتان نامه‌ای برای شما به یادگار بگذارم. نامه‌ای که قرار بود پس از شنیدن خبر ناگهانی و غافلگیر کننده وفات شما نگاشته شود اما غم از دست دادن عزیزان‌مان بدلیل شیوع ویروس کرونا مدتی آن را به تاخیر انداخت. هنگامی که نخستین سالگرد رحلت تان بخاطر ابتلای به ویروس سپری شد خاطرات متعددی درباره شخصیت ارزنده و افکار ارزشمند شما در ذهنم خطور کرد. آخرین آنها مربوط می‌شود به حضور من به همراه جمعی از اساتید در منزل شما در قم مقدس که فکر می‌کنم 3 ماه پیش از وفات شما بود. وارد منزل‌تان شدیم، شما کنار یک صندلی ساده و متواضعانه‌تان در کنار انبوهی از کتب نشسته بودید. لحظه‌ای لبخند پر نفوذ شما به ما افتاد، سرشار از مهربانی و محبت بود. پس از اندکی شما از ما سوالاتی پرسید اینکه از کجا آمدید و سپس شروع کردید به گفتن خاطرات‌تان از کشور ما؛ الجزایر. از چگونگی حضورتان در انجمن‌ها و تالارهای گفت‌وگوی اسلامی که هرساله (در کشورمان) برگزار می‌شد تعریف کردید و از دیدارهایتان با نخبگان و متفکران و علما الجزایری و چیزهای دیگر سخن گفتید.

ابولحیه در ادامه می‌نویسد: «شما از بدو ماجرای انقلاب اسلامی در ایران از نخستین دسته از جوانان و سربازانی بودید که تمام عمرشان را فدای مبارزات علیه رژیم دیکتاتوری شاه کردند بدون هیچ ترس و واهمه‌ای از ساواک و تشکیلات و سرویس‌های هم ردیف آن. حتی شما چندین بار دستگیر شدید. تمامی اینها لحظه‌ای شما را به شک و تردید وادار نکرد و شما هیچگاه تسلیم هوای نفس خود نشدی و همانند تمامی شاگردان و هم قطاران امام خمینی (ره) تا ابد ثابت قدم ماندی. این روحیه (انقلابی) همواره و در طول زندگی‌تان با شما همراه بود و شما هیچگاه از آرمان‌هایتان فاصله نگرفتید. حتی آن روزی که ما شما ملاقات کردیم در همان لحظات هم می‌توانستیم آن شخصیت انقلابی را که طوفان در آن اثر نداشته و ندارد مشاهده کنیم.

نویسنده الجزایری در پایان نوشته: در یکی از دیدارهایی که با ایشان داشتم، با اندوه و حسرت درباره مسیری که انقلاب‌های عربی در سالهای بهار عربی به اشتباه پیموده بود گفت‌وگو کردیم، که ایشان ضمن تبیین علل انحراف این انقلاب‌ها، بر این باور بود که اگر انقلاب‌های مذکور درست پیگیری می‌شد می‌توانست همان پیروزی بزرگ انقلاب اسلامی ایران را رقم بزند.

در ایجاد وحدت و یکپارچگی میان عناصر جهان اسلام بی وقفه مجاهدت کرد

سپس، سید علی العلاق عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از عراق نیز به بیان توضیحات خود در باره فضائل استاد خسروشاهی پرداخت و گفت: ما هم به نوبه خودمان سالگرد رحلت سید هادی خسروشاهی اندیشمند تقریبی که به جد در مسیر ایجاد وحدت و یکپارچگی میان عناصر جهان اسلام بی وقفه تلاش و مجاهدت کرد تسلیت عرض می‌کنیم و سعی خواهیم کرد یاد ایشان و همراهان و هم‌قطاران ایشان را که با ایثار و خودگذشتگی سعی در تحقق اصلاحات و پیمودن سیره اولیاء، انبیاء الهی، شهدا و تمامی دعوت کنندگان به دین مبین و برحق پروردگارمان داشتند، زنده نگاه داریم.

العلاق افزود: یاد و نام جاویدان فقید عالیقدر مرحوم خسروشاهی همواره با تلاش‌های ایشان برای ایجاد وحدت و اتحاد میان جوامع اسلامی گره خورده است. آن مرحوم با نیت الهی و خالصانه در این مسیر گام برداشتند و تمامی عمر خود را مانند مردان و مصلحان و مومنان حقیقی به خداوند متعال در سرزمین‌های اسلامی برای تحقق این امر هزینه کردند.

این روحانی عراقی ادامه داد: مرحوم خسروشاهی میان علوم مختلفی چون فقه و سیاست توازن و هماهنگی برقرار کردند و آرای خود را در حمایت از درهم آمیختگی دین و سیاست و توانایی دین اسلام در دولت داری و براورده سازی تمامی نیازهای یک جامعه به نمایش گذاشته و طرح‌های غربی ضد دینی از جمله اعتقاد این جهان به مقوله جدایی دین از سیاست خط بطلان کشیدند.

وی اضافه کرد: مرحوم خسروشاهی با فعالیت در موسسات اسلامی و وزارت خارجه جمهوری اسلامی به عنوان نماینده ایران در واتیکان و تلاش برای ایجاد ارتباط و تقارب میان ادیان الهی چون مسیحیت و اسلام؛ به وظایف عقیدتی و اجتماعی خود به نحو شایسته‌ای عمل کردند.

آثار ارزشمندی برای نسل‌های بعدی برجای گذاشت

سعید شهابی روزنامه نگار، فعال سیاسی و عضو ارشد جنبش احرار بحرین نیز در این نشست گفت: آقای خسروشاهی در اوج دوران خود بود؛ در حال خواندن، نوشتن و برقراری ارتباط با فعالان اسلامی در کشورهای مختلف. شغل او در رم ایتالیا فرصت مناسبی را برای تمامی کسانی فراهم کرده بود که درون آنها تمایل به نزدیکی به دین اسلام درشان دیده بود.

الشهابی افزود: ایشان به مناسبت روابطشان با وزیر وقت ارشاد جمهوری اسلامی ایران دروازه تبادلات فرهنگی و فکری میان موسسات داخلی جمهوری اسلامی ایران با دیگر سازمان و نهادهای بین المللی را فراهم ساختند.

وی ادامه داد: مرحوم استاد خسروشاهی روابط خود را با متکفران و نویسندگان و علمای دیمی از جمله مرحوم شیخ غزالی بسط و توسعه دادند. ایشان با پروژه دارالتقریب قاهره که در دهه 50 قرن گذشته با حمایت آیت‌الله بروجردی تاسیس شده بود و همچنین محمد تقی قمی که نام ایشان هم با این موسسه و رهبران عربی آن پیوند خورده بود؛ ارتباطات عمیقی داشتند. همین عوامل باعث شد تا ایشان همیشه با فرهنگ عربی بویژه مردم مصر در ارتباط باشند و از شناخت خوب و کافی از علمای دانشگاه الازهر و نماد جنبش اخوان المسلمین برخوردار باشند.

وی افزود: کمتر کسی پیدا می‌شود که موفق شود از خود آثار ارزشمند و درخور توجهی برای نسل‌های بعدی برجای بگذارند و از خود ایده‌هایی باقی بگذارند که به آینده انسانیت و فرهنگ و علم و معرفت مرتبط باشند. خسروشاهی از جمله کسانی بود که به این درجه معرفتی و انسانی نائل شد.

عضو ارشد جنبش احرار بحرین در پایان تاکید کرد: استاد خسروشاهی میراث ماندگاری چه در عرصه تالیف و نشر کتاب و چه در پردازش اندیشه و مبانی فکری مرتبط با اهداف و ارزش‌های اسلامی؛ از خود بر جای گذاشت، که بارزترین این اهداف همان هدف مرتبط با اسلام سیاسی که سال‌هاست از سوی جمهوری اسلامی ایران در کمال صداقت در قبال ملت‌های عربی دنبال می‌شود.

خسروشاهی همواره سعی در کاشتن بذر امید میان مردم بود

علی ابوالخیر پژوهشگر و نایب رئیس مرکز مطالعات یافا در قاهره نیز گفت: بسیار سخت است برای انسانی که بتواند تمامی ابعاد شخصیتی مردی مانند مرحوم حجت الاسلام خسروشاهی را توضیح و تفسیر کند. شخصیتی سیاسی و متفکر، سخنوری حاذق و توانا که کلمات از جنس نور و از اعماق قلب او بر لسانش جاری می‌شد و در عمق جان مخاطب می‌نشست.

ابوالخیر ادامه داد: ایشان همواره سعی در کاشتن بذر امید و ایجاد اگاهی و ابتکار و روشن فکری در میان مردم و در نهایت ایجاد اتحاد در جهان اسلام داشتند. از شاگردان امام خمینی بودند و علیرغم فشار روحی و جسمی که در دوره مبارزات علیه رژیم ستم شاهی علیه ایشان اعمال می‌شد، به قواعد و ارزش‌های فکری اسلام پایبند ماند. استاد خسروشاهی از شخصیت‌های کلیدی نیم قرن اخیر در امت اسلامی بودند بویژه پس از تاسیس دار التقریب در مصر به ریاست دو تن از شیوخ پر افتخار جهان اسلام یعنی تقی الدین قمی و محمود شلتوت.

نایب رئیس مرکز مطالعات یافا در قاهره در پایان با اشاره به اهمیت برخی تالیفات مرحوم خسروشاهی، گفت: بارها و بارها آثار ایشان در انجمن‌های اسلامی و فکری مصر از جمله مرکز مطالعاتی یافا وانجمن الغد العربی و انجمن روزنامه نگران مصری به بحث و بررسی گذاشته شد. تمامی آثار ایشان سبب شد تا سید هادی با مردم مصر و مقاومت آنان خوی بگیرد و مصری‌ها نیز به ایشان از صمیم قلب عشق بورزند.

گفتمانش فرامذهبی و فرا فرقه‌ای بود

سید محمدصادق الحسینی نویسنده، پژوهشگر و روزنامه نگار لبنانی آخرین سخنران نشست بود. الحسینی گفت: استاد خسروشاهی، سید جمال‌الدین اسد آبادی دوم است و در دنیای مبارزات مذهبی، سیاسی، معرفتی و جنبش‌های مردمی سرآمد همگان بوده است.

وی افزود: استاد خسرو شاهی موفق شد میان مردان و یاران انقلاب و آنانکه در صف یاران امام خمینی و شیخ هاشمی رفسنجانی بودند اتحاد ایجاد کند.

این روزنامه‌نگار لبنانی در ادامه به ویژگی‌های برجسته شخصیت و فعالیت‌های استاد خسروشاهی پرداخت و گفت: آنچه که ایشان را متمایز می‌کند زندگی پرنشاط ایشان در عرصه سیاست و رسانه بوده است. تجربه ایشان در عرصه جریان سازی رسانه‌ای مستقل و آزاد در راستای حمایت از جبهه حق یکی از مهمترین اوراق صفحات کارنامه آن مرحوم به شمار می‌آید.

سید محمدصادق الحسینی یادآور شد که استاد خسروشاهی در زمان حیاتشان و در اوایل انقلاب آنقدر جرات و شجاعت داشتند که از امام خمینی تقاضای اختصاص بودجه مالی کردند برای تهیه بلیت برای هواپیمایی که بعدا در جنگ هم سقوط کرد تا از این طریق بتوانند با ایجاد یک مجله اسلامی و عقیدتی در میان طوفان رسانه‌ای قوی عربی و غربی و امپریالیستی که حامی صدام حسین و مخالف با نظام های اسلامی و انقلابی عربی و ایرانی بودند صف آرایی کند. ایشان با صدای حق در مقابل رسانه‌های نفتی و دلاری کشورهای خلیج فارس، و حامیان رژیم صهیونیستی ایستادگی کردند.

الحسینی در ادامه از تجربه همکاری با مرحوم خسروشاهی گفت: تجربه همکاری با مرحوم سید هادی خسروشاهی را در عرصه تاسیس جمعیت دوستی ایران و مصر به همراه عده‌ای دیگر از برادران و داوطلبان دیگر داشتم. کسانی که آنجا با ایشان تعامل داشتند، از وی توقع داشتند مانند سید جمال‌الدین اسدآبادی دیگر عمل کند و اتحاد را باردیگر میان جهان اسلام برقرار سازد.

الحسینی در بخش دیگری از سخنان خود به حمایت‌های بی‌وقفه علامه سیدهادی خسروشاهی در حمایت از مسائل حساس اسلامی پرداخت: گفتمان استاد خسروشاهی، گفتمانی فرامذهبی و فرا فرقه‌ای بود. استاد گرانقدر، مرحوم خسروشاهی، تا آخرین روزهای زندگیشان با تاسیس ماهنامه 19 دی مانند یک مرشد و رهبر واقعی از اصول انقلاب اسلامی و حمایت از این انقلاب به عنوان ام القرای جدید جهان اسلام دفاع کردند. او پیشگام نهضت و اصلاح دینی با کوله باری از خدمات شایسته بود.

وی افزود: مرحوم خسروشاهی توانست مدرسه جدیدی را در دنیای دیپلماسی و روابط عمومی تأسیس کند که در نوع خود بی نظیر است. ایشان در تاسیس این مدرسه ادبیات عالی، صراحت و صلابت در دفاع از حقیقت و حقانیت را در هم آمیخته است. ایشان در این راه از ادب در انتقال اندیشه‌های خود و یا در انتقال و حفظ وظایفی که رهبرش به او محول کرده بود، عدول نکردند. خسروشاهی در میان ما یک عالم دینی، یک روشنفکر انقلابی، یک اصلاح طلب و یک سیاستمدار انقلابی علیه بی‌عدالتی؛ یک دوست، برادر، حامی و یک پشتیبان بود. تمامی مراحل مختلف مبارزاتی هرجا که به او احتیاج داشتیم یار و یاور ما بود.