نقش شبکه ارتباطی شاگردان امام صادق (ع) در فهم صحیح دین

حجت‌الاسلام علیرضا بشیری کارشناس مسائل دینی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم گفت: دین اسلام چند شاخصه مهم دارد و یکی از آنها داشتن برنامه بر جزء جزء زندگی بشر آن هم در همه اعصار و قرون است، اما سوال اینجاست که این برنامه چه زمانی و توسط چه کسانی برای مردم تببین شده و چگونه نمونه‌ای از آن در جامعه جلوه پیدا کرده است؟

وی افزود: در حقیقت هر یک از پیشوایان هدایت و امامان دین ما بنا به نیاز و شرایط جامعه بخشی از این برنامه زندگی را برای مردم زمان خویش و انسان‌های بعد از خود به یادگار گذاشتند. امیرالمومنین علی علیه‌السلام، با اینکه حق حکومت بر مردم از طرف خداوند به ایشان واگذار شده اما تنها امامی هستند که تاکنون فرصت حکومت به ایشان داده شده و سالیان آخر زندگی پر فراز و نشیب ایشان، نمونه بارزی از حکومت اسلامی را به نمایش گذاشته است.

این کارشناس مسائل دینی خاطرنشان کرد: امام حسن مجتبی علیه‌السلام در مقطعی از زندگی خویش در برابر باطل صف‌آرایی کرد و زخم بی‌وفایی و بی‌بصیرتی یاران آن حضرت اجازه نداد تا صف‌آرایی خود را کامل کنند، اما الگویی برای انسان‌های آزاده در نحوه و چگونگی مذاکره با دشمن شدند که در جای خود بحث بسیار پر اهمیتی است.

حجت‌الاسلام بشیری اظهار کرد: هر یک از امامان ما به نوبه خود بخشی از این برنامه را برای آیندگان بروز دادند و ما نیز می‌بایست آن حرکت‌های عظیم و آن برنامه‌ها را سرلوحه اعمال و رفتارهای فردی، اجتماعی و حکومتی خود قرار دهیم اما امام صادق علیه‌السلام نیز در فرصت کوتاهی که فی مابین تزلزل پایه‌های حکومت اموی و محکم شدن پایه‌های حکومت خون آشام عباسی برای ایشان و پدر بزرگوارشان فراهم شد، موفق شدند تا حدود بسیار زیادی ساختار تمدنی مدنظر اسلام را تبیین کنند.

«امام صادق علیه‌السلام نهایت تلاش و توان خود را برای شکل دادن به تمدن راستین اسلامی به کار بستند و برای همه‌گیر شدن فهم درست دین، شروع به تربیت چندین هزار شاگرد کردند و تمام سعیشان این بود که همین شاگردان در تمامی بلاد اسلامی و حتی غیر اسلامی گسترش پیدا کنند و خط ارتباطی فهم صحیح از اسلام با مردم از طریق همین شاگردان فراهم شود.»

وی با بیان مطلب فوق یادآور شد: در کتاب اصول کافی روایاتی داریم که امام صادق علیه‌السلام مستقیم و غیر مستقیم همه را به روایت حدیث از ائمه علیهم‌السلام تشویق می‌کنند و آن را نشانه‌ای از نشانه‌های منزلت در افراد برمی‌شمارند. ایشان می‌فرماید: «اعرفوا منازل الناس علی قدر روایتهم عنا؛ منزلت مردم را به اندازه نقل حدیثشان از ما بشناسید.» (الکافی، ج 1، ص 50)

حجت‌الاسلام بشیری گفت: هر یک از ائمه علیهم‌السلام جلوه‌ای از این تمدن را به منصه ظهور گذاشتند، اما به چند جهت امام صادق علیه‌السلام در شرایط بسیار خاص دوره زندگی پربرکتشان نقش بسیار پررنگ‌تری در این تمدن‌سازی داشتند. اول باید به حجم روایاتی اشاره کرد که از امام صادق علیه‌السلام به دستمان رسیده و از لحاظ موضوعی هم تقریبا در تمامی موضوعات چه از منظر اخلاقی و چه از منظر فقهی و چه در تمامی موضوعات اجتماعی و فردی انسان، از این امام همام روایت بسیاری به دست ما رسیده است.

این کارشناس مسائل دینی اظهار کرد: دومین نکته حجم تربیت شاگرد توسط این امام بزرگوار است. در بعضی احادیث به بیش از 4000 شاگرد اشاره شده است. شما ببینید یک نفر چگونه و در چه شرایطی می‌تواند در آن شرایط خفقان، این تعداد شاگرد که هریک مأموریتی را به عهده داشتند تربیت و راهی أقصی نقاط بلاد اسلامی کند. نکته بعدی بزرگ شدن بلاد اسلام است که در آن زمان مردمان زیادی به اسلام گرویده بودند و امام صادق می‌بایست تا حد توان پیام اسلام ناب را به گوش ایشان می‌رساند. بحث‌های علمی و مباحثاتی که حضرت با دانشمندان ادیان و علوم داشت نیز به نوبه خود توانست پیام دین را به مردمان آن سامان برساند. همه اینها از مسائلی است که به تمدن‌سازی در آن برهه زمانی بسیار کمک کرد.

حجت‌الاسلام بشیری گفت: از همه اینها که بگذریم شخصیت بزرگ و والای امام صادق علیه‌السلام نقش بنیادینی در شکل‌گیری و موفقیت حرکت تمدن‌ساز داشته است. در آن فضای فکری و عقیدتی از ابوحنیفه که خود از شاگردان امام صادق علیه‌السلام بود و رهبر یکی از مذاهب چهارگانه اهل سنت به شمار می‌رود و هرگز عمق تفاوت فکری میان خود و امام صادق را کتمان نمی‌کرد، به اسناد معتبر و محکم روایی و تاریخی نقل شده که «ما رأیت افقه من جعفر بن محمد؛ از جعفر بن محمد، فقیه تر ندیدم.»

انتهای پیام /