چراغ سبز مجلس به طرح کالا برگ / یارانه تشویقی دوباره اجرا می شود؟

علی رضایی اظهار کرد که تخصیص کالا برگ الکترونیکی کالا به افراد ضعیف جامعه، یک اقدام مثبت از سوی دولت بود که با استقبال گسترده مردم همراه شد.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار داشت: اکثر قریب به اتفاق جامعه هدف از تخصیص کالابرگ الکترونیکی استقبال کردند که این نشان دهنده اقدام موفق و خوب دولت است.

وی افزود: نکته مهم اینجا است که با توجه به شرایط اقتصادی و معیشتی اقشار ضعیف جامعه باید تخصیص کالابرگ الکترونیک همچنان استمرار پیدا کند تا شاهد شرایط مطلوب‌تر و بهتر اقشار ضعیف جامعه باشیم.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس خاطرنشان کرد: طبیعی است که هر کار اجرایی با ایرادات و اشکالاتی همراه است که در مورد کالابرگ الکترونیک نیز باید با رفع اشکالات ما شاهد روان‌تر شدن امور در این حوزه خواهیم بود.

رضایی اظهار داشت: امیدواریم با استمرار تخصیص کالابرگ الکترونیکی به جامعه هدف ما شاهد هرچه بهتر شدن شرایط اقتصادی و معیشتی اقشار ضعیف جامعه باشیم.

سید صولت مرتضوی، با تأکید بر اینکه سیاست دولت برای ادامه طرح کالابرگ است، اظهار کرد که ارزیابی اولیه عملکرد سه‌ماهه ضروری است و باید گردش کاری تنظیم کنیم و حتماً در مراجع تصمیم‌گیری مورد بررسی قرار گیرد.

وی افزود: آنچه من اطلاع دارم این است که سیاست دولت به طور اجمالی تداوم این طرح است.

مرتضوی همچنین دهک‌بندی‌های یارانه را قابل‌اصلاح دانست و اظهار کرد: سامانه «پایگاه رفاه ایرانیان» شاخص‌هایی برای دهک‌بندی‌ها تعریف کرده است و امکان دارد کسی از دهک چهار به دهک پنج ارتقا یابد و بالعکس. این سامانه همواره قابل بروزرسانی است.

وی متذکر شد: هر 6 ماه یکبار بازآفرینی می‌شود و دهک‌بندی‌ها اصلاح می‌شود. اگر کسی به دهک‌بندی اعتراض دارد، می‌تواند از طریق سامانه‌های متعدد این اقدام را انجام دهد تا نتایج بررسی به وی اعلام شود.

همچنین معاون اجتماعی و رفاهی تعاون، کار و رفاه اجتماعی کهگیلویه و بویراحمد گفت: مهلت دریافت کالابرگ طرح فجرانه نوبت سوم که پرداخت آن از هفدهم آغاز شده بود، تا 21 اردیبهشت ماه تمدید شد.

طرح فجرانه یا کالا برگ الکترونیکی از تاریخ 18 بهمن ماه سال 1402 اجرا شد و به مدت سه ماه ادامه یافت. این طرح توسط دولت به منظور تسهیل دریافت کالاهای اساسی برای شهروندان با درآمد های کمتر اجرا شد. طرح فجرانه از این جهت متمایز بود که فقط 7 دهک اول جامعه مجاز به استفاده از این طرح بودند. هدف از این محدودیت، تسهیل دسترسی به کالاهای ضروری برای افراد با درآمد پایین بود.

در این طرح، افرادی که در دهک یک تا سه قرار داشتند، می‌توانستند به جای دریافت 400 هزار تومان یارانه، 620 هزار تومان دریافت کنند. همچنین، افرادی با دهک درآمدی بین چهار تا هفت، به جای دریافت 300 هزار تومان یارانه، 520 هزار تومان دریافت می‌کردند. در ابتدا، دولت شرطی به نام "شرط 200 هزار تومان خرید از یارانه" را مطرح کرد. این شرط به این معنی بود که افرادی که می‌خواستند از یارانه استفاده کنند، باید حداقل 200 هزار تومان خرید از یارانه را انجام دهند. اما با توجه به اعتراض مردم درباره این شرط، دولت تصمیم گرفت آن را حذف کند.

در این طرح، سبد 11 قلمی از کالاهای اساسی برای تأمین حداقل نیازهای کالری، پروتئین، ریزمغذی و ویتامین‌های لازم برای هر فرد تعیین شد. این سبد شامل گوشت مرغ، گوشت قرمز، برنج، روغن، ماکارونی، شیر، پنیر، ماست، قند و شکر، تخم‌مرغ و حبوبات بود. قیمت‌های این کالاها براساس قیمت‌های سال 1402 تعیین شد و تفاوت قیمت با قیمت روز با استفاده از یارانه جدید دولت تأمین شد.

این طرح، تا حد زیادی به تسهیل در تأمین نیازهای اساسی جامعه و بهبود اوضاع اقتصادی افراد با درآمد پایین کمک کرد. از طرفی، حذف شرط خرید حداقلی از یارانه ها باعث شد افراد بتوانند بر اساس نیازهای خود از این طرح استفاده کنند. با توجه به اجرای طرح فجرانه و تأثیر آن در بهبود شرایط اقتصادی برخی از اقشار جامعه، این طرح می‌تواند به عنوان یکی از اقدامات دولت در راستای کاهش تفاوت‌های اجتماعی و تضمین تأمین نیازهای اساسی شهروندان با درآمد کمتر در نظر گرفته شود.

احتمال جایگزینی طرح کالا برگ با یارانه نقدی

حمید حاج اسماعیلی گفت: در ابتدا، باید وضعیت یارانه‌ها را بررسی قرار دهیم. پرداخت یارانه معیشتی از زمان دولت احمدی‌نژاد آغاز شد و می‌توان گفت کار ناموفقی بوده است. به دلایل متعدد، این یارانه نتوانسته است قدرت خرید قشرهای پایین جامعه را حفظ کند.

وی گفت: همچنین، طرح یارانه نتوانسته به خوبی به قشر ضعیف جامعه کمک کند. میزان مبلغ یارانه در برخی سال‌ها افزایش یافته و در برخی سال‌ها با رشد تورم افزایش نیافته است. با این حال، به دلیل وضعیت اقتصادی بحرانی و تورم وحشتناک، قابل پیش‌بینی است که مشکلات پابرجا خواهند ماند و به نظر می رسد حداقل ده تا پانزده سال آینده حل نخواهند شد.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: با توجه به مشکلات فراوانی که در اقتصاد کشور وجود دارد، احتمال بهبود وضعیت اقتصادی ایران در دو یا سه سال آینده بسیار کم است. این امر به دلیل ادامه تحریم‌ها و عدم رفع عوامل ریشه‌ای، که عامل اصلی مشکلات در حوزه اقتصاد از خارج هستند، است. دولت نیز بر خلاف ادعاهای خود درباره حل مشکلات و چالش‌ها، ابزارهای لازم برای سامان دهی و مدیریت حوزه اقتصاد را ندارد در همین دو سه هفته اخیر، شاهد بودیم که با یک خبر سیاسی، اقتصاد کشور تا چه حدی دچار نوسان شد.

حاج اسماعیلی در ادامه به خبرنگار گسترش نیوز اظهار کرد: مشکلاتی مانند کسری بودجه، درآمد ناچیز ارزی و بسیاری از مسائل دیگر، باعث می‌شود که بهبود وضعیت در چند سال آینده بسیار غیر محتمل به نظر برسد. بنابراین، یارانه‌ها باید ادامه یابند، زیرا چاره‌ای جز این وجود ندارد. وضعیت مردم روز به روز بدتر شده و تعداد فقرا افزایش یافته است.

وی در ارتباط با احتمال جایگزینی طرح کالا برگ با یارانه نقدی افزود: باید بازنگری جدی در حوزه واریز یارانه‌ها انجام شود و این مسئله در گذشته نیز مورد توجه دولت قبلی بوده و در حال حاضر نیز اقداماتی در این زمینه انجام شده است. قطعاً تحویل کالا به جای یارانه نقدی، بهتر خواهد بود. زیرا با ارائه کالا، ارزش آن به مرور زمان و شرایط تورمی اضافه می‌شود؛ اما در مورد یارانه نقدی، ارزش آن تقریباً ثابت باقی می‌ماند و تورم باعث کاهش ارزش مبلغ واریزی می‌شود.

این فعال کارگری در مورد مشکلات طرح یارانه کالا برگ تصریح کرد: یارانه کالا دارای چند مشکل اساسی است. اولاً، این طرح هنوز به صورت گسترده پذیرفته نشده است و برای تمامی دهک ها قابل دسترسی نیست، اگرچه می‌توان اذعان کرد که این طرح از جمله اقدامات خوب دولت سیزدهم است. ثانیاً، تعداد کالاهای موجود محدود است و باید تنوع آن ها در سبد کالا افزایش یابد؛ زیرا مردم به کالاهای مختلف و متنوعی نیاز دارند که باید از فروشگاه‌های مختلف تهیه کنند و تمامی این مسائل در معیشت و درآمد آن ها نقش دارد.

کالا برگ برای همه ی دهک ها

حاج اسماعیلی در ادامه گفت: پس طرح کالا برگ باید برای همه ی دهک ها درنظر گرفته شود. همچنین یارانه نقدی به سمت طرح های مشابه کالا برگ الکترونیکی برود. مشکل بعدی این است که دولت باید تعداد کالاهایی را که عمومیت بیشتری دارند، در دسترس قرار دهد. همچنین، یکی از مشکلات بزرگ این طرح، تخلف برخی از فروشگاه‌ها است که مردم را مجبور به خرید بیشتر می‌کنند.

وی در پایان اضافه کرد: نمی توان انتظار داشت افرادی که از یارانه استفاده می‌کنند و در دسته‌های مشمول قرار دارند، برای استفاده از مبلغ 220 تومان یارانه، خریدهایی به ارزش 500 یا 600 هزار تومان داشته باشند. این کار غیرقانونی است و باعث کاهش اثربخشی یارانه و ممکن است باعث محدودیت استفاده برخی از افراد از طرح کالا برگ شود. دولت باید این موانع و مشکلات را حل کند تا طرح کالا برگ به صورت گسترده‌تر و با اثربخشی بیشتری اجرا شود.