آغاز دنیای پسادیجیتال با زبان، نیازها و مفاهیمی تازه

در ادامه سلسله نشست‌های کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری، نشستی درباره اهمیت «معنا در زندگی» با حضور مهدی فیروزان برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری مهر، در ادامه سلسله نشست‌های کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری با موضوع سواد زندگی، نشستی درباره اهمیت «معنا در زندگی» و نقش آن در رشد فردی و اجتماعی با حضور مهدی فیروزان برگزار شد. فیروزان، کارآفرین فرهنگی، مؤسس کتاب‌فروشی‌های زنجیره‌ای «شهر کتاب»، بنیان‌گذار سامانه کتاب‌خوانی «فیدیبو» و مدیر سابق انتشارات سروش است.

در ابتدای این نشست مهدی فیروزان گفت: آن‌چه امروز عرض می‌کنم تجربیاتم است؛ نه می‌خواهم از منظر دین حرف بزنم گرچه مطالعاتی داشتم و نه از منبر علم، چون از من دانشمندتر بودند و گفتند. صحبت‌های من تجربه زیسته‌ام در میان جوانان ایرانی است.

او ادامه داد: من در معنای زندگی به چند پیش فرض رسیدم؛ نخست این‌که زندگی معنا دارد برای این‌که تمام ادیان و متفکرین چه الهی و چه غیر الهی با معنای زندگی سروکار داشتند و در چند نکته مشترک هستند. ژان پل سارتر که متهم به بی دینی است با مسیحیت یک چیز می‌گویند.

فیروزان افزود: دوم؛ دین در ذات خودش فروتن و به دور از تصلب (سختی) بوده، تصلب‌ها زمانی اتفاق افتادند که دین‌ها تبدیل به سازمان‌ها شدند و وقتی سازمان شدند تغییر در مقابل موضوع جدید به یک تصمیم جدید نیازمند شد نه پذیرش آن. این فروتنی در همه بخش‌های دین وجود دارد و شما که با آینده بچه‌ها سروکار دارید بدانید دینِ فروتن در خدمت انسان است. برای مثال حضرت علی (ع) بخشی از احکام پیامبر را متوقف کردند چون دین فروتن بود و جامعه به این موضوع نیاز داشت.

این فعال فرهنگی ادامه داد: مورد سوم؛ عمده اندیشه از جانب مردها گفته شده است. بانوان کجا هستند؟ درحالی‌که بسیاری از افراد اهل گفت‌وگو و تفکر زن هستند. پایه اصلی گفتگوهای زمان ما زن‌ها هستند. خیلی کارها با مقاومت زنان انجام شده است. در حوزه تفکر اگر زن بذری نکارد آن تفکر شکل نمی‌گیرد.

او گفت: زندگی از ابتدایی‌ترین زمان تاریخ بشر موضوع مهمی است. به اعتقاد همه زندگی ارزش و با خودش معنایی دارد. در دوران سیطره سنت‌ها تکلیف مشخص بود. دو رویکرد اساسی به زندگی داشتیم رویکرد دین و غیر دین.

بنیان‌گذار سامانه کتاب‌خوانی «فیدیبو» ادامه داد: موضوعات میان ادیان و تفکر در چند موضوع مشترک است: انسان محدود و ناقص است و برای معنا دادن به زندگی باید یک سری فعالیت انجام دهد؛ خدمت به دیگری دارای اهمیت است؛ شما که می‌خواهید با کودکان سروکار داشته باشید اگر از عشق غفلت کنید نمی‌توانید به درستی با آن‌ها ارتباط برقرار کنید و در آخر باید هدف داشته باشید.

فیروزان گفت: جهان از یک تاریخی دوران حاکمیت مسیحیت فروتنی‌اش را از دست داد و در حدود 80 سال پایانی قرون وسطا تبدیل شد به یک نهاد سازمان یافته سیاسی. بعد از رنسانس مکاتب مختلفی پیش می‌آید که مهم‌ترین این‌ها در بیان، حادثه اگزیستانسیالیسم است و امروز یک دوره بازسازی آن را در دوره دیجیتال خواهیم داشت.

او ادامه داد: سارتر معتقد بود جهان بی معناست ولی نمی‌گوید چون بی معناست رهایش کنیم، بلکه می‌گوید معنا بسازیم و زندگی کنیم.

مدیر سابق انتشارات سروش افزود: در نگاه تفکر، انسان با چهار مسأله مواجه است: بی‌معنایی، مرگ، ترس و رنج. بی معنایی: جهان بی معناست. مرگ: در مرگ ساده باشیم و انگیزه‌ای خلق کنیم تا بتوانیم بخشی از مسئولیت خود و دیگران را انجام دهیم. ترس: در مقابل ترس یک اضطراب است که باید با اراده به کار و خدمت دیگران سپری کنیم. در الگوهای مشترک میان دین و تجربه انسانی خدمت و دلسوزی تقریباً به عنوان معنایی از زندگی تعریف شده است. رنج: جستجوی حقیقت چه درونی از نوع دین و سیر و سلوک باشد چه بیرونی و از نوع سوسیالیست‌ها و نجات رنج دیگری و.... بنا نیست انسان را از رنج نجات دهیم؛ بناست انسان را در رنج رشد دهیم، رنج را به رسمیت بشناسیم و در به رسمیت شناختن رشد پیدا کنیم.

او با بیان این‌که رابطه انسانی و گفتمانی دیگر، اشتراک میان ادیان و تفکر است، گفت: در ادیان و تفکر یک رابطه عمیق بین انسان و گفت‌وگو وجود دارد.

فیروزان افزود: ضرورت رشد، دیگر مسآله مورد توجه است. حق نداری بگویی من مسئول نیستم، وضع همین است و تغییر نمی‌دهم. زیبایی و عشق مرکزی‌ترین راه رشد است. ما از دوران دیجیتال عبور کردیم. یک خواب غفلتی ما را گرفته. دوران انسان نئاندرتال تمام شده، دوران این انسان هم درحال پایان است. یک تاریخ، تمدن، تفکر و تدین... دیگری درحال وارد شدن است.

جهان آینده جهان هوش مصنوعی است

مؤسس «شهر کتاب» با اشاره به این‌که در جهان امروز ابزار برای انسان تصمیم می‌گیرد افزود: روزگاری ما برای ابزار تصمیم گرفتیم و روزگاری ابزار جزو زندگی ما شد، حالا به روزگاری رسیدیم که ابزار برای ما تصمیم می‌گیرد. درواقع درحال ورود به دنیای پسا دیجیتال هستیم؛ یعنی هوش مصنوعی. جهان در حال حرکت به سمت قطعیت است. قطعاً جهان آینده جهان هوش مصنوعی و... است. همین ما را می‌ترساند و این غلط است چون وقتی می‌ترسیم سخت سراغش میرویم.

او با بیان این‌که دنیای پسادیجیتال شروع شده است گفت: در پسادیجیتال یک تمدن جدید با یک زبان و فناوری جدید و با یک سری نیازها و مفاهیم تازه شکل می‌گیرد. در دنیای پسادیجیتال اساطیر و کهن الگوها دچار مشکل می‌شود، از هنر و زیبایی اصالت‌زدایی می‌شود، مرز مجاز و حقیقت کمرنگ می‌شود، تمام هستی و علوم به اطلاعات تبدیل و یک‌جا جمع می‌شود و به شما فرصت می‌دهد دسترسی راحتی داشته باشید، معنای دیگری عوض می‌شود و درنهایت با وانمایی و دگرگونی معنا مواجه می‌شویم.

بنیان‌گذار سامانه کتاب‌خوانی «فیدیبو» در ادامه راه‌حل‌هایی برای دوران پسادیجیتال مطرح کرد و گفت: بازسازی و ایجاد نهادهای فرهنگی آموزشی با چشم باز نسبت به پسادیجیتال، هدف‌گذاری جدید یعنی نهادهایی بسازیم که در آینده بتوانند با بچه‌های‌مان ارتباط برقرار کنند. یاد دادن چگونگی تفکر انتقادی، بازتعریف علوم و حریم شخصی، احیای فضای مراقبه و خلوت و پرهیز از پیوستن از راه‌حل‌هایی است که می‌توان برای دنیای پسا دیجیتال از آن‌ها کمک گرفت.

فیروزان در پایان با بیان این‌که آزادی در پرسشگری است گفت: شناخت خود، آغاز همه دانایی‌هاست. کمک کنیم بچه‌ها ابتدا خودشان را بشناسند و در ادامه بدانیم معنای زندگی در هم‌دلی‌ها و پیوندهاست.

نشست «معنا در زندگی» باحضور مهدی فیروزان به صورت حضوری و مجازی روز چهارشنبه 28 آبان 1404 در کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.