افزوده شدن پارک‌های ارس و طبس به شبکه ژئوپارک‌های جهانی

هیئت اجرایی یونسکو اضافه شدن 18 سایت به شبکه ژئوپارک‌های جهانی یونسکو را تأیید کرد که ژئوپارک طبس و ارس از ایران هم در این فهرست می‌درخشند.

به‌گزارش خبرگزاری مهر، دویست و شانزدهمین نشست شورای اجرایی یونسکو در مقر یونسکو در پاریس برگزار شد و در این نشست ثبت دو ژئو پارک ارس و طبس از ایران در شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو تصویب شد. با این حساب، اکنون به غیر از قشم، این دو ژئو پارک نیز به‌عنوان دومین و سومین ژئوپارک کشور و خاورمیانه عضو شبکه جهانی هستند.

پیش‌تر در هفتمین نشست شورای جهانی ژئوپارک‌های یونسکو که چهارم و پنجم سپتامبر 2022 (13 و 14 شهریور 1401) در تایلند و 7 تا 9 دسامبر 2022 به صورت برخط برگزار شده بود، پرونده‌های این دو منطقه بررسی و به عضویت آن‌ها رأی مثبت داده شده بود.

ثبت یک ژئوپارک در فهرست جهانی یونسکو، فرآیندی بسیار طولانی است که نیاز به سال‌ها آماده سازی مقدماتی دارد.

برچسب ژئوپارک جهانی یونسکو در سال 2015 ایجاد شد که میراث زمین‌شناسی مهم در سطح بین‌المللی را به رسمیت می‌شناسد. ژئوپارک‌ها دو عامل حفاظت از میراث زمین‌شناسی قابل توجه و دسترسی عمومی و پایدار به توسعه را با هم ترکیب کرده و از این طریق به جوامع محلی خدمت می‌کنند. امسال علاوه بر ژئوپارک طبس و ارس، 16 ژئوپارک جدید دیگر هم به مجموعه ژئوپارک‌های جهانی یونسکو اضافه شده است که تعداد آنها را به 195 ژئوپارک جهانی یونسکو می‌رساند که مساحت کل 486 هزار و 709 کیلومتر مربع را پوشش می‌دهند.

ایران: ژئوپارک جهانی ارس

رود ارس مرز شمالی این ژئوپارک را مشخص می‌کند که در شمال غربی ایران، در انتهای جنوبی رشته کوه قفقاز کوچک قرار دارد. این رشته کوه به عنوان یک مانع طبیعی عمل می‌کند و طیف وسیعی از آب و هواها، و همچنین تنوع جغرافیایی و تنوع زیستی غنی را ایجاد کرده است که فرهنگ‌های مختلف را در دو طرف شمالی و جنوبی رشته کوه به هم پیوند می‌دهد. مهمترین ویژگی زمین‌شناسی با اهمیت بین‌المللی در این ژئوپارک، آثار رویداد انقراض است که 252 میلیون سال پیش رخ داده است که مرز پرمین - تریاس، یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ زمین را مشخص می‌کند. این ژئوپارک همچنین محل زندگی حیوانات در معرض خطر انقراض مانند سیاه‌خروس قفقازی، گوزن قرمز (مرال)، قوچ (گوسفند وحشی) ارمنی و پلنگ قفقازی است که در سه منطقه حفاظت‌شده زندگی می‌کنند.

ایران: ژئوپارک جهانی طبس

بسیاری از اندیشمندان از 22 هزار و771 کیلومتر مربع کویر در شمال غربی استان خراسان جنوبی که این ژئوپارک در آن قرار دارد به عنوان «بهشت زمین‌شناسی ایران» یاد کرده‌اند. علتش این است که می‌توان سیر تکامل سیاره زمین را از ابتدایی‌ترین بخش تاریخ زمین در 4.6 میلیارد سال پیش (پرکامبرین) تا کرتاسه اولیه در حدود 145 میلیون سال پیش، بدون کوچک‌ترین وقفه‌ای دنبال کرد. در این ژئوپارک، پناهگاه حیات وحش نایبندان، بزرگترین پناهگاه ایران با مساحتی بالغ بر 1.5 میلیون هکتار و مهمترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی است

ژئوپارک جهانی طبس نیمی از زیستگاه جهانی گیاه بومی آنقوزه یا هینگ (با نام علمی Ferula assa-foetida) را فراهم می‌کند که مصارف دارویی فراوانی دارد. این منطقه در طول تاریخ به عنوان شاهراهی بوده است که جنوب و غرب را به شرق و شمال شرق ایران متصل می‌کند. در نتیجه، هم به دلیل میراث ارزشمند طبیعی و هم به دلیل میراث فرهنگی، طبیعت‌گردان را به خود جذب می‌کند.