اقتصاد فرهنگ در پرتو سند تسهیم درآمد محتوا

به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران, اجرای سند تسهیم درآمد محتوا بر اقتصاد فرهنگ کشور اثراتی دارد. هدف اصلی این سند، افزایش مشارکت فعالان مختلف در زنجیره ارزش محتوای فرهنگی، ارتقای بهره‌وری و ارزش افزوده، و حمایت از پدیدآورندگان محتوا و کالای فرهنگی است. این گزارش با رویکرد خبری - تحلیلی به بررسی مبانی نظری، طراحی سیستم، ابزار اجرایی، و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی می‌پردازد.

زمینه و ضرورت تدوین سند تسهیم درآمد محتوا

گسترش اقتصاد دیجیتال و محتوای دیجیتال: تشدید رقابت و ظهور پلتفرم‌های توزیع محتوا که مدل‌های درآمدی جدیدی ایجاد می‌کنند.

نیاز به حفاظت از حقوق مولدین محتوا و ایجاد انگیزه برای تولید محتوای با کیفیت و متنوع.

مشکلات عدالت توزیعی در زنجیره ارزش محتوا: سهم‌های غیرمنصفانه، تمرکز قدرت در برخی شرکت‌های بزرگ پلتفرمی، و کمبود شفافیت.

اهمیت حفظ فرهنگ کشور از طریق حمایت از محتواهای بومی، زبان و میراث فرهنگی.

همسوشدن با سیاست‌های کلان فرهنگی، اقتصادی و فناوری اطلاعات، از جمله اقتصاد دانش‌بنیان و فرهنگ محتوامبنیان.

چارچوب نظری و مفاهیم کلیدی

سند تسهیم درآمد محتوا: مجموعه اصول، رویه‌ها و سازوکارهای قانونی و نهادی برای تقسیم منافع مالی حاصل از تولید، توزیع، عرضه و مصرف محتوا بین مولدین محتوا، پلتفرم‌ها، توزیع‌کنندگان و سایر ذی‌نفعان.

اقتصاد فرهنگ: شاخه طیف وسیعی از رفتارها و فعالیت‌های اقتصادی که به تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات فرهنگی مربوط است و به اقتصاد کلان پیوند دارد.

مدل‌های توزیع درآمد: رویکردهای مختلفی مانند سهم‌بندی از درآمد، کارمزد خدمات، تعرفه‌های حمایتی، کمک‌های دولتی، و سازوکارهای مبتنی بر بازار برای توزیع عادلانه.

شفافیت و گزارش‌دهی: ایجاد سیستم گزارش‌دهی منظم و قابل اعتبار درباره درآمدها، هزینه‌ها و توزیع منافع.

عدالت دیجیتال: اصول دسترسی برابر، عدم تبعیض و حمایت از گروه‌های کمتر برخوردار در دسترسی به بازار محتوا و درآمد.

پایداری پیشرفته فرهنگی: ترکیب حمایت‌های مالی با سازوکارهای بازار برای حفظ استمرار تولید محتوا و زیرساخت‌های فرهنگی.

تحلیل بازار و سیاست‌های مرتبط

نقشه بازیگران: مولدین محتوا (نویسندگان، هنرمندان، تولیدکنندگان)، پلتفرم‌های توزیع محتوا، میدیها و مراکز توزیع، مؤسسات حمایتی، نهادهای حاکمیتی، و مصرف‌کنندگان.

روندهای بازار: رشد محتوای ویدیویی، صوتی، متنی، گیمیفیکیشن، محتوای تعاملی، و گسترش فناوری‌های استریم و هوش مصنوعی در تولید محتوا.

سیاست‌های مرتبط: حمایت از حقوق مولدین، حفظ حریم خصوصی و داده‌ها، قوانین کپی‌رایت، مالیات بر محتوای دیجیتال، تعرفه‌های دسترسی، و طرح‌های حمایتی از محتواهای بومی و محتوای فرهنگی.

تجربه‌های جهانی: بررسی مدل‌های تسهیم درآمد در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، تجربیات موفق و چالش‌های مشابه کشور ما.

محتوای سند تسهیم درآمد محتوا

دامنه پوشش منابع درآمد

• درآمدهای ناشی از تبلیغات در پلتفرم‌های محتوا
• درآمدهای مستقیم خرید یا اشتراک محتوا
• درآمدهای مربوط به حق نمایش و کپی‌رایت
• درآمدهای ناشی از فروش محتواهای دیجیتال و فیزیکی مرتبط با فرهنگ
• درآمدهای حاصل از رویدادهای فرهنگی و مجازی مرتبط با محتوا
• درآمدهای خدمات جانبی مانند ترجمه، تخصصی‌سازی، ویدیو مارکینگ فرهنگی
• درآمدهای مشارکتی با نهادهای دولتی یا غیردولتی در پروژه‌های فرهنگی

مدل‌های توزیع درآمد

مدل سهم‌بندی مشارکتی: تقسیم منافع بین مولد محتوا، پلتفرم توزیع، و واسطه‌های فرهنگی با نسبت‌های شفاف و قابل گزارش.

مدل کارمزدی مبتنی بر خدمات: کارمزدی مشخص برای خدمات مربوط به مدیریت حق مالکیت، انتشار، ترجمه، و بازنشر محتوا.

مدل پشتیبانی دولتی و عمومی: تخصیص بخشی از درآمد به صندوق‌های حمایتی یا بودجه‌های عمومی با هدف توسعه محتوای فرهنگی محلی و رویدادهای فرهنگی.

مدل پاداش‌های کیفیت و اثرگذاری: پاداش‌های مالی برای محتواهای با کیفیت بالا و اثرگذاری فرهنگی قوی، با معیارهای اندازه‌گیری روشن.

مدل مشارکت با شرکت‌های فرهنگی: قراردادهای مشارکتی برای تولید محتواهای جامع با حضور چندین ذی‌نفع.

سازوکار اجرایی و نهادی

کمیته راهبری تسهیم درآمد محتوا: متشکل از نمایندگان دولتی، انجمن‌های صنفی، نمایندگان پلتفرم‌ها و تولیدکنندگان محتوا.

نهاد بازرسی و شفافیت: واحدهای گزارش‌دهی مستقل برای رصد توزیع درآمد و رعایت مقررات.

سامانه دیجیتال شفافیت: پلتفرم یا سیستم نرم‌افزاری برای ثبت و نمایش شاخص‌ها، معاملات و توزیع‌ها به صورت عمومی یا با دسترسی محدود.

تیم‌های هماهنگی منطقه‌ای: نمایندگان محلی برای پشتیبانی از مولدین محتوا در مناطق مختلف کشور.

مجمع سالانه برای بازبینی و به‌روزرسانی سند: بازنگری چندسالانه با اصلاحات لازم.

مقررات و الزامات حقوقی

• حقوق مولد محتوا و مالکیت معنوی: تعیین وضعیت حقوقی، نحوه ثبت اثر، و حفاظت از حقوق مولد محتوا.
• شفافیت و گزارش‌دهی مالی: الزامات گزارش‌دهی درآمدها، هزینه‌ها و توزیع منافع با قابلیت اعتبارسنجی.
• حقوق مصرف‌کننده: حفاظت از حقوق مصرف‌کنندگان و جلوگیری از محتوای ناعادلانه یا منتشرشده خلاف قانون.
• حمایت از کارگران محتوا: نیازمندی‌های کاری، ایمنی، و حقوق کارگران در محیط‌های تولید و توزیع محتوا.
• مقررات مالیاتی مرتبط: تعریف مدل‌های مالیاتی برای درآمدهای حاصل از محتوا و حمایت از پایداری مالی.
• حفاظت از اطلاعات و حریم خصوصی: مدیریت داده‌های کاربران و تولیدکنندگان با رعایت استانداردهای حریم خصوصی.
• تأثیر اقتصادی بر اقتصاد فرهنگ کشور 6.1. تأثیر بر اقتصاد کلان
• ایجاد ارزش افزوده از طریق تولید و توزیع محتواهای فرهنگی با کیفیت، بهبود یافته در کیفیت نیروی کار و فناوری.
• تحریک سرمایه‌گذاری در صنایع فرهنگی و فناوری اطلاعات و ارتباطات.
• تقویت صادرات فرهنگی از طریق محتواهای فرهنگی با قابلیت صادرات و گسترش بازارهای خارجی.
• ایجاد اشتغال پایدار در زنجیره ارزش محتوا (نویسنده، طراح گرافیک، مدیر پروژه، تیم فنی، بازاریابی، ترجمه، تولیدکنندگان محتوا).
• افزایش فروش محصولات فرهنگی محلی و تقویت برندهای ملی.

تأثیر بر شرکت‌های فعال در حوزه فرهنگ

پلتفرم‌های توزیع محتوا: با سازماندهی شفاف و توزیع منصفانه، انگیزه برای سرمایه‌گذاری و بهبود خدمات افزایش می‌یابد.

شرکت‌های تولید محتوا و استودیوها: بهره‌وری بهبود یافته، دسترسی به بازارهای گسترده‌تر و منابع منابع مالی بیشتر.

مراکز فرهنگی و سازمان‌های هنری: پایداری مالی برای برنامه‌های فرهنگی، تورهای هنری، و رویدادهای فرهنگی.

مؤسسات پژوهشی و آموزشی: تقویت همکاری‌های دانشگاهی با صنعت محتوا و توسعه دوره‌های آموزشی مرتبط با صنعت فرهنگ.

تأثیر بر هنرمندان و محتوای بومی

حفظ و ترویج زبان‌ها و گویش‌های محلی و فرهنگ‌های قومی.

افزایش دسترسی هنرمندان به بازار، کاهش وابستگی به صرفه‌جویی‌های ناخواسته و فرصت‌های اشتغال.

فراهم‌آوری ابزارهای مالی برای پروژه‌های فرهنگی نوین و نوآورانه.

تشویق به تولید محتوای باکیفیت و متنوع با توجه به ذائقه ملی و جهانی.

آثار بر مصرف‌کنندگان و جامعه فرهنگی

ارتقای سطح فرهنگ عمومی و ارتقای آگاهی از تاریخ و میراث فرهنگی کشور.

افزایش دسترسی به محتوای باکیفیت و متنوع با قیمت مناسب یا رایگان از طریق مدل‌های توزیع عادلانه.

ایجاد حس تعلق به فرهنگ ملی و تقویت روحیه مشارکت اجتماعی در پروژه‌های فرهنگی.

توسعه سطح دانش دیجیتال و توانمندی‌های فنی در میان مصرف‌کنندگان.

سنجش، شاخص‌ها و پایش اثرات

• شاخص‌های مالی: نسبت توزیع درآمد به مولدین محتوا، نرخ رشد درآمدهای مرتبط با محتوا، نرخ بازگشت سرمایه برای پروژه‌های فرهنگی.
• شاخص‌های صنعتی: سهم بازار محتواهای فرهنگی داخلی، تعداد قراردادهای تسهیم درآمد، میزان مشارکت پلتفرم‌ها در توزیع.
• شاخص‌های کارگزاران فرهنگی: سطح اشتغال در زنجیره ارزش محتوا، طول دوره چرخه پروژه، رضایت ذی‌نفعان.
• شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی: دسترسی برابر به محتوا، تنوع محتوایی، حفظ و گسترش زبان‌ها و گویش‌های محلی.
• شاخص‌های سرمایه‌گذاری: میزان سرمایه‌گذاری خصوصی و عمومی در پروژه‌های فرهنگی و فناوری مرتبط.
• ریسک‌های فنی: امنیت داده‌ها، حریم خصوصی کاربران و نقض حقوق مالکیت معنوی.
• ریسک‌های بازار: تغییرات سریع در سیاست‌های پلتفرم‌ها و مدل‌های درآمدی، رقابت شدید و فشار قیمت.
• ریسک‌های حقوقی: پیچیدگی‌های حقوقی کپی‌رایت، نقض قراردادها، و بحران‌های حقوقی در میان ذی‌نفعان.
• ریسک‌های مالی: ناپایداری منابع مالی عمومی یا خصوصی، عدم توازن در توزیع درآمد.
• چالش‌های مدیریتی: هماهنگی بین نهادهای مختلف، شفافیت مالی، و پذیرش از سوی بازار.
• چالش‌های فرهنگی: مقاومت در برابر تغییرات، تقابل با نگرش‌های سنتی، و حفظ تعادل بین حفظ فرهنگ و نوآوری.

الزامات مدیریت ریسک:

• ایجاد چارچوب قانونی و مقرراتی روشن با قابلیت اجرا و گزارش‌دهی.

• سامانه‌های شفافیت و گزارش‌دهی منظم و قابل اعتبارسنجی.

• مکانیزم‌های حل اختلاف و داوری برای قراردادهای تسهیم درآمد.

• تضمین امنیت سایبری و حفاظت از داده‌ها با استانداردهای بین‌المللی.

• آموزش و ظرفیت‌سازی برای ذی‌نفعان به منظور درک و اجرای سند.

هماهنگی با سایر سیاست‌های فرهنگی و اقتصادی

ارتباط با سیاست‌های آموزشی و پژوهشی: تشویق به تولید محتوای آموزشی و پژوهشی و استفاده از محتوای فرهنگی در آموزش.

ارتباط با سیاست‌های فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال: همگرایی با استانداردهای امنیتی، حفاظت از داده‌ها، و نوآوری‌های فناوری محتوا.

ارتباط با سیاست‌های مالیاتی و اقتصادی: طراحی سازوکارهای مالی و تعرفه‌های مالیاتی که به پایداری مالی و عدالت توزیعی کمک کند.

ارتباط با سیاست‌های حفاظت از میراث فرهنگی و زبان‌ها: حفظ و تقویت تنوع فرهنگی و زبان‌های ملی با حمایت از محتواهای بومی.

ارتباط با سیاست‌های کار و تعاون: حمایت از کارگران محتوا، ارتقای مهارت‌ها و ایجاد اشتغال پایدار در صنایع فرهنگی.

هماهنگی با برنامه‌های توسعه محلی: توجه به نیازهای ویژه مناطق مختلف و ایجاد سازوکارهای پشتیبانی محلی برای مولدین محتوا.

به گزارش اکونیوز , سند تسهیم درآمد محتوا به عنوان یک چارچوب استراتژیک برای بهبود عدالت، شفافیت و پایداری در اقتصاد فرهنگ طراحی شده است. اهداف کلیدی این سند شامل افزایش سهم مولدین محتوا، حفاظت از حقوق مالکیت معنوی، رشد سرمایه‌گذاری در فرهنگ و اقتصاد دیجیتال، و ارتقای دسترسی شهروندان به محتوای باکیفیت است. در این سند مدل‌های توزیع درآمد باید با شفافیت کامل اجرا شود و نهادهای مربوطه موظف به گزارش‌دهی منظم هستند. همچنین ارزیابی اثرات به طور دوره‌ای انجام می‌شود تا نقاط ضعف و فرصت‌های بهبود را شناسایی و اصلاح کند. محورهای اصلی اجرای سند مدیریت ریسک، حفاظت از داده‌ها و حفظ میراث فرهنگی در کنار نوآوری و رقابت سالم است.