انتقاد از رفتار پزشکیان در دیدار دوستانه با علی اُف / حتی اگر نشانه ادب بود، ادب بی موقع بود

روزنامه فرهیختگان نوشت: در یکی از تصاویری که از خانکندی منتشر شده، برخی روسای‌جمهور ازجمله پزشکیان در جمعی غیررسمی نشسته و در حال گفت‌وگو هستند که علی‌اف وارد جمع می‌شود و پزشکیان از جای خود بلند می‌شود و همزمان با علی‌اف می‌نشیند.

این تصویر بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی پیدا کرد. پیش‌تر هم زبان بدن پزشکیان مورد انتقاد قرار گرفته بود. برخی از نزدیکان ایشان معتقدند این رفتار ناشی از ادب دیپلماتیک پزشکیان است، اما منتقدان چنین رفتارهایی را نه نشانه ادب دیپلماتیک، بلکه گاه نشانه‌ای از بی‌توجهی به وزن نمادین حرکات بدن در روابط بین‌الملل می‌دانند. تصویر منتشرشده از لحظه ورود الهام علی‌اف و هم‌نشینی هم‌زمان پزشکیان با او، هرچند ممکن است در فضای خصوصی و دوستانه اتفاق افتاده باشد، اما در دورانی که هر ژست و حرکت رهبران از لنز دوربین‌ها به‌دقت ثبت و تحلیل می‌شود، نمی‌توان آن را صرفاً به حساب سلیقه یا خلق‌وخو گذاشت.

ادب بی‌موقع

زبان بدن در دیپلماسی مدرن چیزی فراتر از ژست‌های شخصی است؛ بخشی از «ادبیات غیرکلامی قدرت» محسوب می‌شود که اغلب پیام‌هایی عمیق‌تر از سخنان رسمی منتقل می‌کند. نوع نشستن، ترتیب ورود، جهت نگاه، زمان ایستادن یا نشستن در کنار یک رهبر دیگر، همگی می‌توانند در رسانه‌ها و در ذهن مخاطبان، معنایی سیاسی پیدا کنند. در شرایطی که روابط ایران با جمهوری آذربایجان در سال‌های اخیر پرتنش بوده و حتی مباحثی چون کریدور زنگزور و موضوعات امنیتی در مرزهای شمال غرب ایران مطرح است، حساسیت بر چنین حرکاتی دوچندان می‌شود.

ادب در دیپلماسی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است، اما همیشه باید با دقت در نمادها همراه باشد. احترام در برخی موقعیت‌ها می‌تواند در چهارچوبی متفاوت از عرف عمومی تعریف شود. گاهی نشستن پیش از طرف مقابل یا حفظ فاصله، نه بی‌ادبی، بلکه نوعی پیام سیاسی آگاهانه تلقی می‌شود. در جهانی که دیپلماسی به صحنه‌ای نمادین بدل شده (و مصداق بارزش کدخدایی کردن ترامپ در توییتر است) رهبران باید بدانند که حتی ساده‌ترین حرکات، بار معناداری دارند و گاه یک ایستادن یا نشستن ساده، از هزار واژه و موضع اثرگذارتر است.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.