اهمیت نقش دانشگاه فرهنگیان در کیفیت بخشی به منابع انسانی آموزش و پرورش

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو - حسین طحان *:

منابع انسانی در سند تحول بنیادین شامل جذب، آماده سازی، نگهداشت و ارزشیابی است. آماده سازی از جمله مسائل مهم منابع انسانی آموزش و پرورش است که دارای پیچیدگی ها و مسائلی هست که اگر به موقع به آن پرداخته نشود، هزینه های بسیاری را در پی خواهد داشت. در یک تقسیم بندی، آماده سازی شامل آموزش و توسعه است که آموزش و پرورش برای رساندن منابع انسانی به شایستگی های مدنظر، برای آنها برنامه ریزی می‌کند. آموزش در این تقسیم بندی یعنی رساندن نیروی انسانی به سمت شایستگی های فعلی و توسعه یعنی سوق دادن نیروی انسانی به سمت شایستگی های آتی. از جمله مهم ترین برنامه های آموزش و پرورش برای آماده سازی نیروی های خود، آموزش های دانشگاه فرهنگیان و آموزش های ضمن خدمت است که هر کدام به نوعی تبدیل به مسئله جدی شده اند.

اگر بخواهیم تاریخچه‌ای در رابطه با آموزش ضمن خدمت کارکنان دولت بیان کنیم، می توان به مصوبه نظام مند کردن آموزش کارکنان دولت در سال 1363 اشاره کرد و یا از مهم ترین برنامه ها می توان به «برنامه آموزش و بهسازی منابع انسانی» که در سال 1381 به همراه شش برنامه دیگر به منظور اصلاحات اداری در هیات وزیران به تصویب رسید اشاره کرد. در این برنامه مسئولیت آموزش برعهده سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور قرار می‌گیرد. البته این سازمان در سال 1380 با مطالعه تطبیقی و آسیب شناسی آموزش های ضمن خدمت، نظام جدید آموزش کارکنان دولت را تدوین و در پایان اسفندماه 1380 به دستگاه های اجرایی کشور ابلاغ می نماید‌. مطابق نظام جدید آموزش کارکنان دولت، دوره‌های آموزشی کوتاه مدت ضمن خدمت کارکنان، می‌بایست بر اساس الگوی ارائه شده در نظام مذکور برای شاغلین رشته‌های شغلی و پست‌های ذیل هر رشته شغلی تهیه و تدوین و پس از تصویب سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در چهارچوب آیین نامه و دستورالعمل‌های مربوطه به اجرا درآید.

پس از 20 سال، با بررسی و تحلیل فرایند آموزش ضمن خدمت کارکنان آموزش و پرورش، می‌توان به مشکلات متعددی اشاره کرد، برخی از آنها عبارت اند از:

1. عدم اقناع سازی در مورد نیاز بودن آموزش های ضمن خدمت و عدم احساس نیاز به آموزش ها توسط معلمان (البته که مطلوب است آموزش ها مبتنی بر نیاز معلمان باشد)

2. نبود انگیزه کافی در معلمان برای شرکت در این دوره ها

3. نبود برنامه برای اجرایی سازی، آموزش های انجام شده

4. مبتنی کردن انگیزه معلمان برای گذراندن دوره ها بر پاداش بیرونی و مغفول ماندن خلاقیت درونی آنها

5. آموزش ها از نظر ساختار خشک و انعطاف ناپذیر اند.

در وضعیتی که آموزش و پرورش مواجه با افزایش جذب و ورودی کارکنان خود می‌باشد، مسئله آماده سازی و آموزش های ضمن خدمت به منظور افزایش کیفیت در کنار افزایش کمیت، ضرورت پیدا می‌کنند و نیاز به اصلاح و بازنگری در نظام آموزش کارکنان بیش از پیش احساس می شود.

اما راه حل چالش های موجود چیست؟ برخی بر این باورند که با برگشت به گذشته و برگزاری تمامی دوره های ضمن خدمت به صورت حضوری، می‌توان چالش های به وجود آمده را حل کرد ویا با افزایش پاداش بیرونی می‌توان به اهمیت دهی معلمان به دوره های ضمن خدمت کمک کرد. این راه‌حل ها به دلیل عدم شناخت درست مسئله و عدم آگاهی از رویکرد های جدید جهانی، سعی در برطرف کردن چالش ها با رویکرد های قدیم و امتحان شده دارند و در رفع آنها ناتوان خواهند بود. رویکرد های جدید مدیریت بر روی کاربرد آموزش برای تولید و به اشتراک گذاشتن دانش در سازمان تمرکز دارند. از طرفی دیگر حل چالش ها و کیفیت بخشی به نظام آموزش را نمی‌توان در جایی پیدا کرد به جز دانشگاه فرهنگیان.

یکی از وظایف مراکز تربیت معلم در سراسر جهان حل مشکلات نظام آموزشی است که در کشور ما با قطع کردن و محدود کردن ارتباط معلمان و دانشجو معلمان به دوره های کوتاه مدت کارورزی، فرصت هم افزایی و تعامل بر محور مشکلات، از آنها گرفته شده است؛ بدین منظور برخی از کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت، ایده هایی برای حل در این چالش ارائه داده اند از جمله:

1. قرار دادن آموزش های ضمن خدمت فرهنگیان ذیل دانشگاه فرهنگیان 2. مشترک کردن برخی از فرصت های آموزشی و مطالعاتی بین معلم و دانشجو معلم، در برنامه درسی فرهنگیان و برنامه های آموزش ضمن خدمت 3. استفاده از ظرفیت های دانشگاه فرهنگیان در تنوع دهی به روش آموزش های ضمن خدمت 4. فراهم کردن فرصت به کارگیری آموخته های ضمن خدمت توسط معلمان با استفاده از ظرفیت های دانشگاه فرهنگیان 5. فراهم کردن فرصت ادامه تحصیل معلمان در دانشگاه فرهنگیان

بدیهی است که این ایده ها و راهکار ها تنها با توسعه کمی و کیفی دانشگاه فرهنگیان امکان اجرایی سازی دارد.

*حسین طحان معاونت سیاست ورزی دانشگاه فرهنگیان شهید رجایی تربت حیدریه

انتشار یادداشت به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.