بازسازی تاریخ در رمان «پس از بیابان»؛ ایده یکی از کرامات امام سجاد است

آیین رونمایی و نقد و بررسی رمان تاریخی «پس از بیابان»، اثر فرخنده سادات صالحی، با حضور نویسنده کتاب و مهدی شریفی، منتقد و کارشناس ادبیات داستانی در انتشارات کتاب جمکران برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری مهر، آئین رونمایی و نقد و بررسی رمان تاریخی «پس از بیابان»، اثر فرخنده سادات صالحی، در انتشارات کتاب جمکران برگزار شد. این نشست با حضور نویسنده کتاب و مهدی شریفی، منتقد و کارشناس ادبیات داستانی، به بحث و گفتگو پیرامون این اثر و موضوع رمان‌های تاریخی پرداخت.

تحلیل انواع رمان‌های تاریخی توسط منتقد

در ابتدای برنامه، مهدی شریفی، منتقد جلسه، با دسته‌بندی شیوه‌های مواجهه نویسندگان با تاریخ، به سه گونه اصلی «گزارش تاریخی»، «روایت تاریخی» و «بازسازی تاریخی» اشاره کرد. او توضیح داد که در گزارش تاریخی، نویسنده وظیفه دارد تاریخ را با ذکر جزئیات و با استناد به منابع معتبر و مستند گزارش کند. این گونه آثار معمولاً پژوهشی و تحقیقی هستند. نمونه‌ای از این گونه، کتاب «سیره پیشوایان» است.

آقای شریفی در ادامه به روایت تاریخی پرداخت و گفت که در این گونه، نویسنده با انتخاب گوشه‌هایی از تاریخ، آن‌ها را با بیانی شیواتر و جذاب‌تر برای مخاطب عام روایت می‌کند، هرچند همچنان باید به اعتبار سند وفادار باشد. در نهایت، او به گونه سوم، یعنی بازسازی تاریخی، اشاره کرد و آن را گونه‌ای دانست که در آن، نویسنده با استفاده از عناصر داستان‌نویسی و تکنیک‌های خلق پیرنگ، شخصیتی خیالی را در بستر یک واقعه تاریخی واقعی قرار می‌دهد تا خواننده با او همذات‌پنداری کند. در این شیوه، هدف اصلی صرفاً آشنا کردن مخاطب با واقعه تاریخی نیست، بلکه ایجاد جذابیت و روایت‌گری از طریق تخیل نویسنده است. وی برای این گونه، از آثار برجسته‌ای مانند «خریدار شمس شامی» و «نامیرا» نام برد.

روند نگارش «پس از بیابان» از زبان نویسنده

در ادامه، فرخنده سادات صالحی، نویسنده کتاب، از روند نگارش اولین رمان خود سخن گفت. او اظهار داشت که ایده اولیه کتاب از کلاس‌های حجت‌الاسلام علی آرمین شکل گرفت، که در آن به نویسندگان پیشنهاد می‌شود برای شخصیت‌پردازی و ورود به دنیای رمان‌نویسی، از داستان‌های تاریخی و روایی معصومین بهره بگیرند.

صالحی توضیح داد که سوژه اصلی کتاب، یکی از کرامات امام سجاد (ع) است که او با مطالعه منابع متعدد از جمله تاریخ یعقوبی، تفسیر نمونه و تفسیر المیزان، به آن پرداخته است. او برای تبدیل این واقعه تاریخی به داستان، شخصیت اصلی را که یک بیابانگرد از قبیله بنی سلیم بود، مورد تحقیق و بررسی قرار داد تا بتواند صفات و ویژگی‌های یک بیابانگرد را به درستی در داستان خود بازسازی کند.

صالحی اشاره کرد که این اثر، دومین کتاب او اما اولین رمانش است و برای نگارش آن، سه بار متن را بازنویسی و ویرایش کرده است. وی در نهایت توضیح داد که این بازسازی تاریخی، به نویسنده امکان می‌دهد تا با گسترش و پرداختن به جزئیات، روایت جذابی را برای مخاطب خلق کند.

تحلیل منتقد از کتاب «پس از بیابان»

در بخش نقد و بررسی، مهدی شریفی به تلاش نویسنده در تحقیق و بررسی منابع متعدد اشاره کرد. او با اشاره به دسته‌بندی‌های سه‌گانه خود، کتاب «پس از بیابان» را در دسته بازسازی تاریخی قرار داد. شریفی در مورد ساختار روایی کتاب نیز اظهار داشت که این رمان دارای ساختار دایره‌ای است، به این معنی که داستان از یک نقطه آغاز می‌شود و پس از بیان جزئیات و اتفاقات مختلف، به همان نقطه بازمی‌گردد. او همچنین اضافه کرد که در این نوع روایت، تعلیق داستان بر این نیست که «چه می‌شود»، بلکه بر «چگونه می‌شود» تمرکز دارد. این ساختار به نویسنده اجازه می‌دهد تا از ابتدا به مخاطب نشان دهد که پایان داستان چه خواهد بود و او را با چگونگی رسیدن به آن همراه کند.

این نشست با تقدیر از تلاش‌های نویسنده در خلق یک اثر داستانی بر پایه وقایع تاریخی و اهدای هدایایی به ایشان به پایان رسید.