بازماندگان از بازار کار

نرخ بیکاری نسبت به تابستان 1403 در حدود 0.1درصد کاهش یافته و به 7.4درصد رسیده است و در عین حال نرخ مشارکت نیز با کاهش 0.9درصدی نسبت به تابستان1403 به 40.8درصد رسیده است. به عبارت دیگر نمی‌توان دلخوش به بهبود وضعیت بازار کار ایران بود؛ زیرا بدیهی است که سهم عمده‌ای از جمعیت در سن کار (در حدود یک‌میلیون نفر)، از بازار کار خارج شده و ناامید از یافتن شغل هستند و در این میان زنان بیشترین سهم (در حدود 70 درصد) را دارند.

تعداد شاغلان کشور در تابستان1404 نسبت به تابستان1403، حدود 171هزار نفر کاهش یافته است که در این میان اشتغال زنان 239هزار نفر کاهش و اشتغال مردان 122هزار نفر افزایش را نشان می‌دهد. از سوی دیگر تغییرات اشتغال بخش‌های اقتصادی نشان می‌دهد که اشتغال بخش کشاورزی 99هزار نفر و بخش صنعت 230هزار نفر کاهش داشته، اما بخش خدمات 163هزار نفر افزایش را نشان می‌دهد. بنابراین همان‌طور که آمار نشان می‌دهد سهم عمده ریزش اشتغال مربوط به بخش صنعت است که با توجه به بحران انرژی در تابستان و شرایط نااطمینانی حاصل از جنگ و تحریم، دور از انتظار نبوده است. اما بخش خدمات مثل همیشه به‌عنوان ضربه‌گیر بازار کار ایران عمل کرده است.

با این حال در این بخش نیز اشتغال زنان در حدود 75هزار نفر کاهش و اشتغال مردان 238هزار نفر افزایش را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر این داده‌ها نشان می‌دهد که در تابستان1404، بازمانده اصلی از بازار کار ایران زنان بوده‌اند و حتی به‌رغم تعداد رو به افزایش زنان تحصیل‌کرده و امکان اشتغال آنها در بخش خدمات و مشاغل نوظهور، هنوز بخش خدمات این بلوغ را نیافته تا در شرایط بحران و شوک‌های اقتصادی، حامی اشتغال زنان باشد.

علاوه بر این آمار نشان می‌دهد که نرخ بیکاری مردان در تابستان 1404 نسبت به 1403(0.3 واحد درصد) کاهش یافته است؛ اما نرخ بیکاری زنان افزایش یک واحد درصدی را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر اگر بخشی از کاهش اشتغال در این فصل مربوط به اشتغال رسمی است، در آن زنان، گزینه اصلی تعدیل نیرو بوده‌اند و در عین حال با توجه به سهم بالای زنان در اشتغال غیر رسمی و صنایع خرد و کوچک در کشور، با تخریب این مشاغل بر اثر بحران‌های پیش آمده در تابستان 1404، زنان نسبت به مردان بیشترین آسیب را دیده و شغل خود را از دست داده‌اند. البته بنا به ناپایداری و غیر رسمی بودن این مشاغل، زنان بیکار شده به جمعیت غیرفعال اضافه شده و نرخ مشارکت زنان نسبت به مردان کاهش بیشتری را نشان می‌دهد. در هر حال این تحولات سایه پنهان اشتغال غیر رسمی و ناپایداری مشاغل را در بازار کار ایران نشان می‌دهد که تداوم آن، افزایش تبعیض جنسیتی و مشکلات افزایش فقر و تامین معیشت در خانوارها را در پی خواهد داشت.

* کارشناس بازار کار