بازگشت علمی و فرهنگی به ریل اصلی پس از پرداخت بدهی‌ها
مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی در گفت‌وگویی با تسنیم از برنامه‌های این نشر برای ورود جدی به حوزه تولید محتوا برای گروه سنی کودک و نوجوان و بزرگسال گفت.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، انتشارات علمی و فرهنگی در یک دهه گذشته با چالش‌ها و حواشی متعددی مواجه بوده است؛ چالش‌هایی که بخشی از آن به اقتصاد نشر و مشکلاتی بازمی‌گردد که همه بنگاه‌های اقتصادی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند؛ و بخشی دیگر به مدیریت‌های پی در پی و عموماً ناکارآمد در این مرکز نشر اختصاص دارد. توش و توان انتشارات علمی و فرهنگی که از آن می‌توان به عنوان یک میراث فرهنگی در کشور یاد کرد، علی‌رغم تمام ظرفیت‌هایی که در این مرکز وجود دارد و می‌بایست صرف تولید محتوا می‌شد، بر مدار مواجهه و گاه حل این چالش‌ها قرار گرفته است.
قاسم صفایی‌نژاد، مدیر فعلی انتشارات علمی و فرهنگی، در گفت‌وگویی با خبرگزاری تسنیم از برنامه‌های این مرکز نشر برای حرکت در مسیر اصلی گفت. گفت‌وگوی او را می‌توانید در ادامه بخوانید:
تسنیم: آقای صفایی‌نژاد مهمترین برنامه انتشارات در سال جدید چیست و چه اقداماتی برای رسیدن به این برنامه صورت گرفته است؟
در سال 1402 تمام تلاش‌مان را کردیم که زیرساخت‌های انتشارات را آماده جهش کنیم. الحمدالله بانک‌های اطلاعاتی خوبی در انتشارات فراهم آمد که قبل از آن وجود نداشت یا ناقص بود و اعتبار لازم را نداشت. متأسفانه در انتشارات حتی از تعداد عناوین کتاب هم اطلاع دقیق و کاملی وجود نداشت. همه قراردادهای 70 سال گذشته بررسی شده و بانک اطلاعات آن در حال نهایی شدن است تا در صورتی که قراردادی نیاز به تجدید یا الحاقیه دارد، اقدامات لازم انجام شود. همچنین یک داشبورد مدیریت محتوایی که خروجی بانک اطلاعاتی کتب است، با دسترسی‌ها و گزارش‌های مختلف برای تصمیم‌گیری بهتر در مراحل نهایی به سر می‌برد.
از گنجینه انتشارات، 30 کتاب کودک، 10 کتاب نوجوان و 10 کتاب مرتبط با زبان فارسی انتخاب شده است که سال‌هاست تجدید چاپ نشده اما کتب خوبی است که احیای آنان برای مخاطبان جذاب خواهد بود. ضمن آنکه همه این موارد در قالب کتاب الکترونیک هم منتشر خواهد شد و برخی از آنان به صورت کتاب صوتی هم در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت. الحمدالله با توجه به اینکه بدهی انباشته شده چند سال گذشته به مؤلفین، مترجمین، تأمین‌کنندگان و همکاران سابق پرداخت شده است و دغدغه کمتری از این بابت داریم، در سال جاری اقدامات جدی محتوایی انجام خواهد شد.
علاوه بر تجدید چاپ‌ها که طبق روال سابق انجام خواهد شد و انتشار کتب احیایی که سال‌ها تجدید چاپ نشده‌اند؛ ولی قابلیت بازچاپ دارند، چند اقدام تولیدی جدید هم در دست اقدام داریم. با تشکیل منظم جلسات شورای سیاستگذاری محتوایی و تصویب نقشه موضوعی، ان‌شاءالله در موضوعات مدنظر شورا و در قالب‌های گوناگون تولید محتوای جدید خواهیم داشت که اولویت اصلی در حوزه نوجوان است. حوزه آموزش یکی دیگر از اقدامات جدی است که ان‌شاءالله به زودی خبرهای جذابی از آن خواهید شنید و یکی از برنامه‌های ویژه سال جاری انتشارات علمی و فرهنگی است؛ البته آموزشی که کل چرخه را تا انتشار و درآمدزایی برای هنرجوها طی می‌کند.
*تسنیم: با توجه به تاکید رهبر انقلاب بر تقویت ادبیات تألیفی در حوزه کودک و نوجوان، و ظرفیت انتشارات در این حوزه، آیا طرح خاصی در این زمینه مد نظر دارید؟
برای مخاطب کودک به جز تجدید‌چاپ‌های کتب ارزشمند پرنده آبی و احیای چندین کتاب، شرکت فرهنگ فیلم که از شرکت‌های زیرمجموعه انتشارات است، 150 کتاب صوتی کودک تولید کرده است. این 150 کتاب صوتی که با برند «صدای آبی» منتشر می‌شود، منتخبی از کتب «پرنده آبی» یا همان کتب کودک انتشارات است که طی ده‌های گذشته منتشر شده بود. ان‌شاءالله تا پایان سال چند کتاب جدید کودک هم به بازار عرضه خواهد شد. در مورد نوجوان اما امیدواریم که بتوانیم اقدامات گسترده‌تری انجام دهیم.
انتشارات علمی و فرهنگی چگونه از عرش به فرش رسید؟علاوه بر کتبی که در حال تجدیدچاپ و احیا از گنجینه علمی و فرهنگی است، در توافق با تولیدکنندگان کتاب صوتی بخش خصوصی، ان‌شاءالله تا پایان سال چندین کتاب صوتی منتشر خواهد شد. همچنین یک بازی رومیزی جذاب با اقتباس از ادبیات فاخر ایران‌زمین، در حال تولید است که امیدواریم بتوانیم در تابستان امسال آن را منتشر کنیم. همچنین یک پادکست سریالی و یک بازی موبایلی در حال طراحی است که به مرحله تولید برسد.
*تسنیم: به عنوان فعال حوزه نشر، علت روند رو به رشد ترجمه‌ها در بازار نشر کودک و نوجوان را چه می‌دانید و به نظر شما این امر، چه تاثیری بر ادبیات کودک و نوجوان ایران می‌تواند بگذارد؟
ریشه این مسئله به نظرم در عدم حمایت از نویسنده ایرانی است. وقتی ما عضو هیچ‌کدام از کنوانسیون‌های جهانی مالکیت و حق امتیاز برای پدیدآورنده نیستیم، طبیعتاً ناشر برای منفعت خود روی به ترجمه می‌آورد که هزینه پایین‌تری دارد و به ویژه در حوزه کودک، هزینه تصویرسازی هم ندارد. این مسئله باعث می‌شود که نویسندگی به عنوان یک حرفه تلقی نشود و نویسنده دنبال شغل دیگری برای امرار معاش برود و همین روند، فاصله نویسنده ایرانی با نویسنده خارجی را بیشتر می‌کند.
در صورتی که به کنوانسیون برن صلاح نیست بپیوندیم، می‌توان راه‌حل‌های دیگری مانند ایجاد یک کنوانسیون جهانی مانند کنوانسیون کشورهای اسلامی یا جنبش عدم تعهد را ایجاد کرد یا حتی راه‌های موقت دیگری پیدا کرد که از نویسنده ایرانی حمایت لازم انجام شود.
محور دیگر هم نظام مدیریت محتوا در کشور است که از نیازسنجی مخاطب شروع می‌شود و طی یک چرخه کامل به بازخورد از سمت محتوا می‌رسد. از چنین پژوهش‌ها و نیازسنجی‌هایی بخصوص در حوزه نوجوان غفلت شده است.
*تسنیم: طی سال‌های گذشته استفاده از بسترها و فناوری‌های نوین در حوزه کتاب از سوی مخاطبان نسل جوان، روند رو به رشد و قابل تاملی داشته است. آیا انتشارات قصد دارد برنامه‌های خود در این زمینه را گسترش دهد؟
از چند سال پیش حدود 900 کتاب انتشارات در فیدیبو قابل مطالعه بود. این روند متأسفانه کمی کُند شده بود که دوباره از چند ماه گذشته، هم 300 کتاب جدید در فیدیبو بارگذاری شده است و هم قراردادهایی با طاقچه و کتابراه منعقد شده است و کتب علمی و فرهنگی در آن بن‌سازه‌ها هم قابل مطالعه خواهد شد.
ضمن آنکه بسیاری از این کتب، به شکل پی‌دی‌اف هستند که مطالعه آنها روی موبایل سخت است. متأسفانه بسیاری از کتب انتشارات، فایل لایه باز یا قابل ویرایش ندارند که بتوانیم به صورت ایپاب منتشر کنیم. در حال تبدیل و ایجاد فایل‌های قدیمی هستیم تا بتوانیم کتب را با فرمت استاندارد ایپاب منتشر کنیم.
همچنین دو پادکست یکی با مخاطب نوجوان و دیگری با مخاطب جوان طراحی شده که به زودی به صورت سریالی منتشر می‌شود. کتاب‌های صوتی کودک و نوجوان هم که در گفت‌وگو عرض کردم. به جز آن، کتاب‌های بزرگسال هم طی قراردادهایی که با آوانامه و ماه آوا منعقد کرده‌ایم به زودی منتشر خواهد شد.
همانطور که می‌دانید هیچ کتابی از انتشارات علمی و فرهنگی طی سالیان گذشته به صورت صوتی منتشر نشده بود. ایده‌هایی برای راه اندازی یک پلتفرم تولید محتوا هم داریم که البته طبیعتاً در سال جاری به آن مرحله نمی‌رسیم و در گام‌های بعدی به سمت آن خواهیم رفت.
