بحران نیروی انسانی کارآمد در آینده ایران

رئیس دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه امیرکبیر با اشاره به احتمال ایجاد بحران نیروی انسانی، بر ضرورت ارتباط دانشگاه با صنعت تاکید کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دکتر مسعود ماهوتچی در اولین همایش معاونین و مدیران فروش صنعت کالاهای مصرفی و محصولات تند گردش، از راه اندازی مرکز نوآوری مجهز در این دانشکده خبر داد و گفت: انتظار می رود که صنایع مرتبط به این مرکز اقبال ویژه ای نشان داده و از این فرصت استثنایی برای حل مشکلات خود و تربیت و توانمند سازی نیروی انسانی استفاده کنند.

وی با تاکید بر اهمیت شکل گیری ارتباط صنعت و دانشگاه، گفت: این موضوع همواره در دانشگاه ها و صنایع بعنوان یک موضوع مهم و حیاتی مطرح و بحث های زیادی در خصوص آن عنوان و طرح شده است. به طوریکه اندیشمندانی از دو سوی دانشگاه و صنعت در خصوص ضرورت این ارتباط حرف های امید بخش و سودمندی به زبان آورده اند اما تحول قابل توجهی در این حوزه صورت نگرفته و امروزه این ارتباط چشمگیر نیست.

وی افزود: صنعت به‌طور کلی معتقد است دانشگاه تمرکزی جدی بر مشکلات صنعت نداشته، بیشتر وقت و انرژی خود را صرف آموزش و پژوهش های بین المللی کرده و از کارهای کاربردی فاصله گرفته است و همچنین دانشگاهیان هم معتقدند که صنایع ضرورت ارتباط با دانشگاه را بخوبی درک نکرده، از ظرفیت های بی نظیر آن اطلاع کامل نداشته، در این خصوص سرمایه گذاری لازم را نکرده و صرفا بروی بازدهی های کوتاه مدت تمرکز می‌کنند.

رئیس دانشکده مهندسی صنایع در ادامه تصریح کرد: بنده در یکی از دانشگاه های مطرح کانادا تحصیل کردم در این کشور دانشگاه ها ارتباط بسیار مستحکم و ساختار یافته ای با صنایع وجود دارد. بسیاری از پروژه های تحصیلات تکمیلی بر اساس حمایت‌های مالی صنایع شکل گرفته و به سر انجام می رسد هر چند که ممکن است درصدی از آنها پیاده سازی نشده و حتی در مراحل تحقیق باقی بماند. اما ثمرات درصد قابل توجهی از این تحقیقات برای توسعه صنایع و تولید محصولات نوآورانه بسیار قابل توجه بوده است.

رئیس دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی امیرکبیر اظهار کرد: متاسفانه علی رغم بحث های مفصلی که در ایران در خصوص ارتباط صنعت و دانشگاه صحبت می شود هنوز ارتباط کارآمد و موثری بین صنعت و دانشگاه شکل نگرفته است. من به عنوان کسی که حدود 40 سال در کسوت دانشجو و استاد تجربه فعالیت دارم و در طول 15 سال گذشته در جایگاه یک معلم دانشگاه دانشجویان زیادی را تربیت کردم، اذعان می‌کنم که امروزه بسیاری از دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در صنایع مرتبط مشغول بوده و نیروهای بسیار موفقی هستند.

وی تاکید کرد: بنظر می رسد که علت اصلی این موفقیت تا حدود زیادی بر اساس ظرفیت فردی فارغ التحصیلان بوده و ارتباطات ساختار یافته بین دانشگاه و صنعت کمتر در آن نقش داشته است. بنابراین نیاز مبرم کشور آن است که صنعت و دانشگاه ارتباط موثر و پایداری را رقم زده و در چارچوب آن دانشجویان توانمند و خودباور پرورش پیدا کنند. شاید تنها روش برای تامین نیروی انسانی لازم برای حل مشکلات صنایع و شکوفایی دانشگاه ها همین مسیر باشد.

ماهوتچی خاطر نشان کرد: ما کوهی از مشکلات را در صنعت و کوهی از ظرفیت ها را در دانشگاه ها در اختیار داریم اما پل ارتباطی بین این دو یا احداث نشده و یا اگر احداث شده دارای پایه های سست و ناپایدار است و نیاز به تقویت و بازسازی کامل دارد. باید به نکته توجه نمود که دانشگاه و دانشجویان کشور عزیزمان ایران توانایی های بالقوه و بالفعل زیادی دارند و در همه این دنیا به این نیروها بعنوان یک ظرفیت لایتناهی نگاه می شود بگونه ای که بسیاری از نوآوری ها و خلاقیت ها از آنها نشات می‌گیرد.

وی ادامه داد: به خاطر دارم نماینده دانشجویان بورسیه دانشجویان ایرانی خارج از کشور با مسئولین یکی از دانشگاه های برتر کانادا جلسه ای داشتند و این دانشگاه استقبال بسیار بی نظیری از این مسئول بعمل آوردند و علت آن را بطور تلویحی میزان موفقیت و اثر گذاری دانشجویان و استادان ایرانی در پیشرفت دانشگاه ذکر کردند.

رئیس دانشکده مهندسی صنایع گفت: اینها همه نشانه های برخورداری از ظرفیت های بی نظیر دانشگاهی است که متاسفانه در کشور ما بعضا مورد بی توجهی واقع شده و دیگران در سایر کشورها بخوبی از آن برخوردار می شوند حال آنکه برای به بار نشستن آنها هزینه زیادی به کشور تحمیل شده است و نتیجه و ثمرات آنها توسط دیگران که شاید از دشمنان کشور ما هم باشند استفاده می شوند.

این استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر با طرح یک سوال اظهار کرد: چرا صنایع در کشور ما برای خود یک رسالت اجتماعی جهت پرورش نیروی انسانی توانمند احساس نمی‌کنند؟ و صنایع صرفا به استفاده از نیروی انسانی برای بازدهی کوتاه مدت و انجام کارهای روزمره توجه بیشتری دارند؟ در حالی که مطمئنا در چند سال آینده صنایع با بحران نیروی انسانی مواجه خواهند شد.

وی افزود: لذا به منظور پیشگیری از این اتفاق لازم است امروز برای تربیت نیروی توانمند جهت امور جاری خود در سال های آتی در دانشگاه ها سرمایه گذاری نموده و نیروی انسانی لازم را تربیت کنند.

این استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر خاطر نشان کرد: البته هر چند که چاپ مقالات بین المللی بسیار مهم است و در این راستا لازم است دانش پژوهان کشورمان نقش خوبی داشته باشند اما سوال جدی این است که چرا در دانشگاه های کشور تمرکز لازم بر حل مشکلات صنعت وجود ندارد و همه توان استادان و دانشجویان بر حل مشکلات کشور های دیگر متمرکز شده است و از حل مشکلات صنایع خودمان تا حدود زیادی غفلت شده است.

وی ادامه داد: بر اساس آماری که توسط نهادهای بین المللی منتشر شده است، رتبه تولید علم ایران در سال های گذشته در جهان 16 است که ظاهرا در سال جاری به 14 رسیده است اما در نوآوری که تبدیل علم به محصول نوآورانه است، جایگاه کشور ما در محدوده 60 است و این موضوع می تواند هشدار بزرگی باشد به این معنی که دانشمندان ما در تولید علم نقش خوبی داشته در حالی که در کشورهای دیگر آن را به نوآوری تبدیل می کنند حال آنکه هزینه تولید علم آن را کشور ما پرداخت کرده است. به‌عبارتی سهم تولید علم ما در تبدیل آن به نوآوری نادیده گرفته شده و این یک معضل جدی و بنیادی است.

ماهوتچی خاطر نشان کرد: دانشگاه صنعتی امیرکبیر فرصت های بی نظیری برای شکل گیری ارتباط با صنعت دارد باید از این فرصت ها استفاده شود. یکی از اساتید بزرگ دانشگاه که خود او از صنعتگران موثر کشور است در نشستی در خصوص مشکلات آینده کشور هشدار دادند که در صورت بی توجهی مسئولان به جنبه های مختلف نیروی انسانی، ایران تا 5 سال آینده با بحران نیروی انسانی مواجه می شود.

وی ادامه داد: شاید نیروی انسانی رتبه های برتر کشور ما به هر دلیلی شامل مشکلات و مسائل مالی و معیشتی، یا عدم برخورداری از امکانات و تسهیلات تحقیقاتی، و یا عدم رضایت از شرایط اجتماعی، احساس مسئولیت کمتری کرده و کشور را از ظرفیت های خود محروم و یا به کشور های دیگر مهاجرت کنند. در این شرایط شاید در چند سال آینده سیاستمداران مجبور شوند کارهای بزرگ و خطیر را به افرادی که بسیار متعهد هستند ولی به لحاظ توانایی و توانمندی در مراحل پایین تری هستند واگذار کنند و در این صورت کشور با بحران های جدی تری مواجه خواهد شد.

وی افزود: بر این اساس تربیت و توانمند سازی نیروی‌های کارآمد و راضی نگه داشتن آنها یکی از وظایفی است که توامان بر عهده دانشگاه ها و صنایع می باشد. باید از این فرصت برای تربیت نیروی انسانی استفاده کرد. بنابراین به‌نظر می‌رسد نیاز مبرم کشور این است که مسئولان دانشگاه و صنعت به این موضوع توجهی بیش از گذشته داشته باشند و دقت کنند که توجه به نیروی انسانی فقط جنبه های مالی آن را شامل نمی شود و چه بسا جنبه های دیگر به مراتب از ارزش و اهمیت بسیار بیشتری برخوردار باشد.