بررسی تعرفه‌های واردات خودرو در سال 1404
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران, بررسی سه‌ساله تعرفه واردات خودرو نشان می‌دهد میانگین نرخ‌ها به‌صورت پلکانی از 61 درصد در 1402 به 117 درصد در 1404 رسیده است. بررسی تعرفه‌گذاری واردات خودرو در سه سال اخیر (1402، 1403 و 1404) نشان می‌دهد دولت‌ها در هر دوره‌ای با چیدمانی متفاوت از تعرفه‌ها، محدودیت‌ها و تخصیص ارز، مسیر واردات را با اهدافی مشخص در حوزه مدیریت منابع و کنترل بازار هدایت کرده‌اند. آن‌چه مشخص است در سال 1402 با وجود ابلاغ تعرفه‌ها، واردات محدودی صورت گرفت؛ به‌طوری که ساختار تعرفه‌ای چندان موضوعیت پیدا نکرد.
اما در سال 1403 تعرفه خودروهای وارداتی در شرایطی اعلام شد که ورود خودروهای بالای 2000 سی‌سی ممنوع بود؛ اما هم‌زمان تعرفه واردات برای خودروهای اقتصادی‌تر در بازه 1000 تا 2000 سی‌سی به‌شدت بالا رفت. به‌عبارت دیگر، درحالی که عرضه خودروهای لوکس متوقف ماند، خودروهای نیمه‌اقتصادی نیز به‌دلیل تعرفه‌های سنگین، از دسترس عموم جامعه خارج شد.
درواقع دولت چهاردهم تلاش کرد تقاضا را کنترل و درآمد ریالی خود را از محل واردات حفظ کند. با این حال اما در این سال 50 هزار خودرو با تخصیص بیش از یک میلیارد دلار به‌بازار عرضه شد.
اما در سال 1404 معادلات تغییر کرده است. واردات خودروهای بالای 2500 سی‌سی آزاد شده؛ البته با تعرفه‌هایی بسیار سنگین تا سقف 190 درصد. درعین حال تعرفه خودروهای پرتقاضا در بازه 1000 تا 2000 سی‌سی نسبت به‌سال 1403 کاهش یافته، ولی همچنان بالاتر از سطح 1402 است. این چیدمان جدید نشان می‌دهد دولت به‌دنبال ایجاد تعادل میان درآمدزایی از خودروهای گران‌قیمت و کنترل محدودتر بر ورود خودروهای اقتصادی است، بدون آن‌که به منافع مصرف‌کننده به‌ویژه طبقه متوسط و نیازمند توجه لازم نشان داده شود.
در واقع، دولت با کاهش نسبی تعرفه خودروهای 1000 تا 2000 سی‌سی در سال 1404، این تصور را ایجاد کرده که قصد تسهیل واردات خودروهای اقتصادی را دارد؛ اما در عمل سطح تعرفه آن‌قدر بالاست که قیمت نهایی این خودروها برای طبقه متوسط به‌شدت افزایش می‌یابد.
درمجموع، سه‌گانه تعرفه‌ای سه سال اخیر اثبات می‌کند که واردات خودرو در ایران را نمی‌توان یک سیاست توسعه‌ای توصیف کرد. بلکه واردات در دو سال گذشته نشان داده است ابزاری برای تنظیم کوتاه‌مدت بازار و مدیریت منابع است. با نگاهی به‌چیدمان تعرفه‌های سال 1404 دو پرسش اساسی مطرح می‌شود؛ نخست‌این‌که هدف دولت از چیدمان تعرفه‌ای امسال چه بوده است؟
برخلاف سال 1403 که واردات خودروهای بالای 2000 سی‌سی عملا ممنوع بود، در سال جاری واردات این خودروها با تعرفه بسیار بالا از 155 تا 190 درصد مجاز شده است.
این بدین معناست که دولت اکنون با هدف جذب حداکثری منابع پولی، دروازه‌ها را به روی خودروهای لوکس و گران باز کرده. البته شرط مهم آن نیز پرداخت تعرفه‌های سنگین است. اما در پاسخ به سوالی که مطرح شد، می‌توان به سناریوی دیگری هم اشاره کرد. این‌که دولت به صورت هدفمند در تلاش است تا بین واردکنندگان عادی و لوکس‌پسند تفکیک قیمتی ایجاد کند.
این برنامه‌ریزی موجب می‌شود ورود خودروهای لوکس با درآمدزایی بالا انجام شود؛ بدون این‌که واردات انبوه خودروهای اقتصادی، بازار را دچار به‌هم‌ریختگی کند. به‌این ترتیب می‌توان هدف دولت از چیدمان تعرفه‌ای امسال را در دو مورد افزایش درآمد از محل خودروهای بالای 2500 سی‌سی و کنترل واردات انبوه خودروهای نیمه‌اقتصادی با حفظ تعرفه نسبتا بالا خلاصه کرد.
در این میان، برخلاف وعده‌هایی چون رقابت‌پذیری و حمایت از مصرف‌کننده، منافع گروه گسترده‌ای از جامعه که حالا از قدرت خرید پایینی برخوردار است، در این تعرفه‌ها چندان لحاظ نشده است.
افزایش تعرفه خودروهایی که با تقاضای بیشتری مواجه هستند، در شرایطی که بازار داخلی همچنان در تله کمبود و کیفیت پایین گرفتار است، عملا به‌زیان مصرف‌کننده تمام می‌شود و دسترسی به خودروهای ایمن را دشوارتر می‌کند. در واقع برخی کارشناسان به این نکته اشاره می‌کنند که تعرفه‌گذاری به‌گونه‌ای طراحی شده که یا مانع ورود خودروهای باکیفیت اقتصادی می‌شود یا قیمت نهایی آن‌ها را درسطحی قرار می‌دهد که دست طبقه متوسط جامعه به آن نمی‌رسد.
ثبات قیمت نسبی در خودروهای وارداتی
خودروهای داخلی روز گذشته افت بهای یک تا 10 میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که ری‌را (1404) با 10 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 615 میلیون‌تومان، دنا اتومات آپشنال (1404) با 7 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 205 میلیون‌تومان، دنا پلاس توربو 6 دنده (با رینگ) (1404) با 6 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 15 میلیون‌تومان، سهند تیپ G (1404) با 5 میلیون‌تومان کاهش 690 میلیون‌تومان و شاهین اتومات پلاس (1404) با 4 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 244 میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.
همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد افت بهای 10 تا 30 میلیون‌تومانی بودیم. جایی که اسکای‌ول ET5 نبکا (2023) با 30 میلیون‌تومان کاهش 2 میلیارد و 420 میلیون‌تومان، فیدلیتی پرستیژ 5 نفره (1404) با 20 میلیون‌تومان کاهش 3 میلیارد و 200 میلیون‌تومان، فونیکس آریزو 8 اکسلنت (1404) با 20 میلیون‌تومان کاهش 2 میلیارد و 960 میلیون‌تومان و هایما S5 (1404) با 10 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 770 میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.
همچنین در میان خودروهای وارداتی شاهد افت بهای 50 میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش نیسان ترا 2000 سی‌سی توربو (2024) با 50 میلیون‌تومان کاهش به 4 میلیارد و 350 میلیون‌تومان و نیسان سیلفی E-Power مکس ادیشن (2024) با 50 میلیون‌تومان کاهش به 3 میلیارد و 600 میلیون‌تومان رسید.