«تا اطلاع ثانوی تعطیل»، نگاهی متفاوت به انقلاب فرهنگی!

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، مستند «تا اطلاع ثانوی تعطیل»، از تولیدات مرکز مستند سفیرفیلم است که به بحث تاریخی و مهم انقلاب فرهنگی در بهار سال 1359 پرداخته است. به همین دلیل و به مناسبت سالگرد انقلاب فرهنگی مصاحبه‌ای با مهدی ملکی و محمد مهدی انتظار برای بحث و بررسی این مستند انجام داده ایم که در ادامه از نظر شما می‌گذرد. آقای انتظار، ممنون از وقتی که در اختیار ما قراردادید. به عنوان سوال اول، آیا انقلاب فرهنگی زمینه‌های تاریخی هم داشته است یا صرفا اتفاقی مقطعی در ابتدای انقلاب بوده است؟

واقعیت این است که طرح انقلاب فرهنگی از دهه 40 در ذهن امام (ره) بوده است، چون ایشان، 1 دی ماه سال 1340، درخواست اسلامی کردن دانشگاه‌ها را به نخست وزیر وقت ارائه کرده بودند و این موضوع ریشه‌ای تاریخی داشته است.

اما این امر محقق نشد تا سال 59 که 1 سال و اندی از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته بود و حالا دانشگاه‌ها تبدیل به میدان جنگ گروه‌های سیاسی و شبه نظامی شده بود و نیاز به تغییر و تحول و انقلاب فرهنگی احساس میشد!

به طوری که در محوطه حیاط دانشگاه کمک مالی برای کومله‌هایی که در حال اغتشاش در مرز‌ها بودند جمع آوری می‌شد! حالا فضای دانشگاه به هر مکانی شبیه بود الا محل تحصیل!

امام (ره) در آن زمان پیام و یا دستوری برای انجام انقلاب فرهنگی صادر کردند؟

بله، با بیانیه نوروزی معروف امام (ره)، دانشجویان انجمن اسلامی دست به کار شده و به صورت جدی‌تر از قبل در مقابل گروه‌های چپ به میدان آمدند. یکی از چالش‌های اساسی ما بحث هماهنگی مصاحبه با اشخاص سیاسی بود که به دلایل مختلف حاضر به انجام مصاحبه نبودند.

آقای ملکی، چطور شد که به فکر ساخت این مستند افتادید؟

روایت تاریخ کار بسیار حساسی است. باید همزمان تلاش می‌کردیم هم روایتی بی طرف ارائه دهیم و از همه طیف‌های سیاسی حرف برای گفتن داشته باشیم و هم حواسمان باشد نوک روایت‌مان آنقدر گرد نشود که اثرگذاری و جریان‌سازی اجتماعی اش را از دست بدهد و تبدیل به کاری خنثی شود. ما احساس کردیم چند دهه بعد از انقلاب نیاز به بازخوانی تاریخی از انقلاب فرهنگی داریم و چرا آن رویداد رخ داد و به همین دلیل به فکر ساخت این مستند افتادیم که اصطلاحا مختصر و مفید بگوئیم انقلاب فرهنگی دقیقا چه بود و چرا اتفاق افتاد و آیا در نهایت موفق بود یا خیر!

با چه افرادی برای ساخت این مستند مصاحبه کردید؟

آقای دکتر سیدنژاد و حجت‌الاسلام سید عباس نبوی و آقای دکتر فتح‌الله اُمی به ما لطف داشتند و با درخواست اولیه ما برای مصاحبه موافقت کردند. در وهله بعدی تلاش کردیم با دکتراحمدی نژاد مصاحبه کنیم، چون در آن برهه تاریخی ایشان از پیشروان جنبش‌های دانشجویی بودند و در روایت ما از جریان انقلاب فرهنگی، نقش قابل توجهی داشتند، اما متاسفانه مسئولین دفتر ایشان پاسخگو نبودند و در این رابطه هرچه تلاش کردیم بی فایده بود. آقای دکتر صادق زیباکلام، شخصی بود که تصمیم گرفتیم بعنوان جایگزین دکتر احمدی‌نژاد به سراغشان برویم. گرچه او، خودش از اعضای انجمن اسلامی نبود، اما از دانشجویان فعال آن زمان بود که حالا به عنوان یک استاد علوم سیاسی مشغول می‌توانست مشاهدات خود از آن جریان را برای ما روایت کند.

آقای انتظار، روند پژوهش، فیلمنامه نویسی، تولید و پس تولید مستند تا اطلاع ثانوی تعطیل چقدر طول کشید؟

حدود یکسال طول کشید.

چرا انقدر طولانی؟

طی این پژوهش‌ها به این نتیجه رسیدیم که تعطیلی دانشگاه‌ها که در آن مقطع به محل نزاع گروه‌های سیاسی بدل شده بود، امری اجتناب‌ناپذیر بود، اما اصلاحاتی که در آن دوسال تعطیلی اتفاق افتاد، به قدری پختگی نداشت که منجر به یک تغییر بزرگ و اصطلاحا "انقلاب" شود. شاید به قول حرف‌های آقای فتح‌الله اُمی کلمه انقلاب فرهنگی، لااقل برای اصلاحاتی که رخ داد اشتباه بود، شاید اگر عنوانش انقلاب آموزشی گذاشته می‌شد، پذیرش بیشتری داشت.

قبل از مستند شما، مستند‌های دیگری هم با این موضوع ساخته شده است یا خیر؟

راجع به موضوع انقلاب فرهنگی تا به حال چند مستند بلند و نیمه بلند تولید شده است. اما ما در "تا اطلاع ثانوی تعطیل" سعی کردیم جدای از روایت ماجرا، از یک زاویه جدید به مسئله نگاه کنیم و رویکرد مان نقد انقلاب فرهنگی بود و به همین دلیل با کار‌های دیگر تفاوت‌های جدی دارد و شباهتی ندارد.

به عنوان سوال آخر، اگر نکته‌ای دارید در خدمت شما هستیم.

به عقیده من ریشه بسیاری از چالش‌های فرهنگی اجتماعی امروز جامعه ما به آن دوران باز می‌گردد. شاید اگر اقدامات و اصلاحاتی که تحت عنوان انقلاب فرهنگی رخ داد، با پختگی بیشتری انجام می‌شد وضعیت امروز دانشگاه‌ها و حتی جامعه وضعیت بهتری می‌بود و شاهد چنین وضعی در دانشگاه‌ها نمی‌بودیم.

ممنون از شما دو بزرگوار به خاطر وقتی که در اختیار ما قرار دادید.

سلامت باشید.