تعرفه‌های گاز خوراکی، بازی با قلب تپنده فولاد ایران

تعرفه‌گذاری نادرست گاز خوراکی صنایع آهن اسفنجی و سیاست‌های انرژی اشتباه، مزیت رقابتی فولاد ایران را تهدید می‌کند و خطر افت تولید، کاهش صادرات و از دست رفتن هزاران شغل را در پی دارد.

به گزارش خبرگزاری مهر، ناترازی انرژی و تصمیمات نادرست درباره تعرفه گاز خوراکی صنایع آهن اسفنجی، قلب تپنده زنجیره فولاد ایران را در معرض خطر بی‌سابقه قرار داده است. ادامه این روند، نه‌تنها تولید و صادرات فولاد را زمین‌گیر می‌کند، بلکه رشد اقتصادی و اشتغال را نیز به سمت سقوط می‌کشاند. صنعت فولاد ایران سال‌هاست با تکیه بر مزیت نسبی گاز طبیعی، به یکی از بازیگران مهم بازار جهانی تبدیل شده است. اما این مزیت اکنون در حال نابودی است. گاز مصرفی واحدهای آهن اسفنجی، برخلاف تصور برخی تصمیم‌گیران، خوراک تولید است نه سوخت گرمایشی. این گاز بخشی از واکنش شیمیایی احیای مستقیم سنگ‌آهن است و حذف یا جایگزینی‌اش عملاً غیرممکن است.

با وجود این واقعیت غیرقابل انکار، سیاست فعلی کشور تعرفه گاز این صنایع را بر مبنای سوخت - و آن هم با قیمت‌های بالا - محاسبه می‌کند. نتیجه این اشتباه مفهومی، افزایش جهشی بهای تمام‌شده آهن اسفنجی و انتقال فشار قیمتی به تمام حلقه‌های زنجیره فولاد است: از شمش و مقاطع طویل گرفته تا ورق و محصولات صنعتی.

پیامدها فقط صنعتی نیستند؛ اقتصادی هم هستند. کاهش تولید فولاد، کاهش صادرات را به دنبال دارد و این یعنی افت ارزآوری کشور و تشدید فشار بر تراز تجاری. هر واحد تولیدی که به خاطر تعرفه سنگین و بی‌ثبات تعطیل شود، فقط یک بنگاه کمتر نیست؛ هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم در معادن، حمل‌ونقل، ساخت‌وساز و صنایع پایین‌دستی نیز تهدید می‌شود.

از سوی دیگر، اجرای ناقص قانون مالیات بر ارزش افزوده و دریافت آن از نهاده‌های تولید مانند گاز خوراکی، سرمایه در گردش واحدها را قفل کرده و فضای توسعه را خفه می‌کند. در حالی که دنیا برای صنایع صادرات‌محور مشوق و تخفیف در نرخ خوراک در نظر می‌گیرد، ما عملاً در حال جریمه کردن تولیدکنندگان خود هستیم.

اگر این روند ادامه یابد، جایگاه ایران در بازار جهانی فولاد با سرعت از دست خواهد رفت. کشورهایی با منابع گازی کمتر اما سیاست‌گذاری دقیق‌تر، جای خالی ما را پر می‌کنند. بازگشت به جایگاه فعلی، حتی در صورت تغییر سیاست‌ها، هزینه و زمان زیادی خواهد برد.

اکنون وقت اقدام است. بازنگری فوری در تعرفه گاز خوراکی صنایع آهن اسفنجی و تفکیک آن از سوخت صنعتی، توقف دریافت مالیات غیرمنطقی از نهاده‌های صادراتی، و ایجاد قراردادهای بلندمدت و باثبات انرژی، سه گام ضروری برای حفظ مزیت رقابتی فولاد ایران است. هر روز تأخیر، یک گام دیگر به سمت از دست دادن بخش مهمی از درآمد ارزی، اشتغال صنعتی و رشد اقتصادی است. مسئولین باید بدانند که بحران انرژی برای صنعت فولاد، بحران برای کل اقتصاد ایران است.

یادداشت از مینا جعفری کارشناس اقتصادی