تمدید ثبت‌نام در انتخابات نظام پزشکی؛ یک تصمیم فنی یا دخالت هدفمند در مسیر انتخابات؟

به گزارش مشرق، انتخابات سازمان نظام پزشکی، طبق قانون هر چهار سال یک‌بار در 224 حوزه برای انتخاب هیأت‌مدیره برگزار می‌شود. با بیش از 370 هزار عضو واجد شرایط رأی دادن، این انتخابات یکی از بزرگ‌ترین سازوکارهای صنفی کشور به شمار می‌آید.

فرایند قانونی این انتخابات بر اساس دو سند بالادستی یعنی قانون سازمان نظام پزشکی مصوب 1383 و آیین‌نامه اجرایی مصوب 1396 تنظیم شده است. روند اجرایی انتخابات 1403، از 13 اردیبهشت‌ماه آغاز شد و ثبت‌نام داوطلبان از 17 تا 26 خرداد در بستر آنلاین و 24ساعته انجام شد.

با وجود شروع جنگ در 23 خرداد، فرایند ثبت‌نام با یک روز تمدید اضطراری ادامه یافت و نهایتاً در ساعت 23:59 روز 27 خرداد، با ثبت‌نام موفق بیش از 5700 نفر به پایان رسید. در ادامه نیز اسامی داوطلبان از 28 خرداد برای استعلام صلاحیت ارسال شد.

اما در تاریخ 31 خرداد، یعنی روز نهم جنگ، هیأت نظارت مرکزی اعلام کرد که فرایند انتخابات متوقف شده است. پس از سه هفته وقفه، در اقدامی پرسش‌برانگیز و خارج از اختیارات قانونی ماده 20، همین هیأت خواستار تمدید سه‌روزه مهلت ثبت‌نام شد و ستاد اجرایی نیز برخلاف ماده 9 آیین‌نامه، این تمدید را از تاریخ 12 تا 14 مرداد اعلام کرد.

آیا این تمدید قانونی است؟

بر اساس ماده 9 آیین‌نامه، ثبت‌نام داوطلبان فقط برای مدت حداکثر 7 روز پیش‌بینی شده است، آن هم بدون مجوز تمدید. از سوی دیگر، هیأت نظارت صلاحیت بازگرداندن فرایند به مراحل پیشین را ندارد، چرا که طبق قانون، پس از پایان مهلت ثبت‌نام و آغاز استعلام، فرآیند وارد مرحله‌ای غیرقابل بازگشت شده است.

بنابراین، از منظر حقوقی:

تمدید ثبت‌نام در تضاد صریح با آیین‌نامه مصوب 1396 است

اقدام هیأت نظارت و ستاد اجرایی، فاقد وجاهت قانونی و برخلاف صراحت مواد 9 و 20 آیین‌نامه است

نقد دلایل تمدید اعلام‌شده

سه دلیل عمده از سوی موافقان تمدید مطرح شده است که بررسی آن‌ها ضروری است:

1. وقوع جنگ

اگر جنگ دلیل توقف بوده، این توقف باید در همان روزهای نخست جنگ اعلام می‌شد، نه پس از پایان ثبت‌نام، آغاز استعلام صلاحیت‌ها و گذشت چند هفته. در حالی‌که سامانه ثبت‌نام فعال بوده و بیش از 2500 داوطلب حتی در ایام جنگ ثبت‌نام کرده‌اند.

2. نرسیدن به حد نصاب در برخی حوزه‌ها

نبود رقابت در برخی حوزه‌ها سابقه‌دار است و ماده 3 آیین‌نامه راه‌حل آن را مشخص کرده: برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای ظرف 6 ماه. این مشکل، نباید بهانه‌ای برای برهم‌زدن کل فرایند قانونی شود.

3. اختلال اینترنت

سامانه ثبت‌نام روی شبکه ملی بوده و داده‌ها نشان می‌دهند که ثبت‌نام در تمام ساعات شبانه‌روز بدون اختلال انجام شده است. بنابراین این ادعا نیز فاقد پشتوانه فنی معتبر است.

آیا این تصمیم می‌تواند ابزار مداخله هدفمند باشد؟

با توجه به اطلاع کامل برخی جریانات از ترکیب داوطلبان ثبت‌نام‌شده و پایین بودن میزان مشارکت نیروهای نزدیک به آن‌ها در برخی مناطق، بیم آن می‌رود که تمدید ثبت‌نام ابزاری برای تغییر تعادل رقابت و ورود جهت‌دار چهره‌های خاص باشد. تجربه‌های دوره‌های پیشین نشان داده که برخی احزاب سیاسی تلاش دارند انتخابات صنفی را نیز به میدان رقابت‌های جناحی بدل کنند.

در این سناریو، در سه روز جدید، با بسیج نیروهای خود، فضا را به نفع خود بازچینی می‌کنند؛ اقدامی که در ظاهر "برای جبران مشارکت پایین" توجیه می‌شود، اما در عمل نتیجه‌ای جز تضعیف مشروعیت صنفی و بی‌اعتمادی عمومی نخواهد داشت.

و اما تبعات خطرناک این تصمیم

نقض آشکار قانون و آیین‌نامه اجرایی

امکان ابطال کل انتخابات و بازگرداندن فرآیند به نقطه صفر

سلب اعتماد بدنه صنفی به فرآیندهای دموکراتیک در سازمان نظام پزشکی

بی‌ثباتی در اداره این نهاد کلیدی و تشدید کشمکش‌های درون‌سازمانی

زمینه‌سازی برای ورود نیروهای سیاسی و حاکم شدن فضای رقابت حزبی

تضییع حقوق بیش از 5700 داوطلبی که در موعد قانونی ثبت‌نام کرده‌اند

سوءاستفاده رسانه‌های معاند برای تضعیف یکی از نهادهای معتبر تخصصی کشور

جمع‌بندی و مطالبه

ما، به‌عنوان بدنه دغدغه‌مند و مسئول صنفی، با اذعان به پیچیدگی‌های شرایط موجود، معتقدیم که:

فرآیند قانونی انتخابات باید مطابق آیین‌نامه و قانون ادامه یابد

تمدید ثبت‌نام فاقد وجاهت حقوقی بوده و باید لغو شود

حفظ شأن، مشروعیت و استقلال سازمان نظام پزشکی نباید قربانی مصالح جناحی و فشارهای بیرونی شود

در چنین شرایط حساسی، تنها با پایبندی بی‌قیدوشرط به قانون و شفافیت کامل در فرآیندهای اجرایی می‌توان اعتماد بدنه پزشکی و سلامت کشور را حفظ کرد.