توصیف قرآن و حدیث درباره اولین مکانی که سر از آب بیرون آورد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، روز بیست و پنجم ذی القعده در تقویم دینی، مصادف با دَحو الأرض است. دحو (بر وزن مَحو) به معنی گستردن است. بعضی آن را به معنی تکان دادن چیزی از محل اصلی‌اش تفسیر کرده‌اند و چون این دو معنی لازم و ملزوم یکدیگرند، به یک ریشه باز می‌گردند. خداوند در قرآن از این روز بزرگ یاد کرده، آنجا که فرمود «وَ اَلأَرضَ بَعدَ ذلِکَ دَحاها» (نازعات30)؛ یعنی زمین را بعد از آن گسترش داد». علی اکبر قرشی در تفسیر احسن‌الحدیث در توضیح این آیه می‌نویسد «و زمین را بعد از آفریدن آسمان، دَحاها: بگسترد و منبسط کرد به جهت آرام گرفتن خلایق در آن. جمهور علما برآنند که آفرینش زمین پیش از خلق آسمان و گستردن آن بعد از آن است. چنانچه روایت شده که حق تعالی زمین را بیافرید و همه را در زیر کعبه جمع و بعد آسمان را بیافرید و جبرئیل را فرمود تا زمین را از زیر خانه کعبه منبسط ساخت. (ج12، ص66)

علاوه بر این، به دحو الأرض در روایات ائمه علیهم‌السلام اشاره شده است؛ به عنوان نمونه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در خطبه89 نهج‌البلاغه فرمود «مَدحُوَهً فِی لُجَهِ تَیَارِه»؛ یعنی زمین به حالت گسترده در دریایی مواج و روان آرام گرفت. در خطبه 70 فرمود «اللَهُمَ دَاحِیَ المَدحُوَاتِ وَ دَاعِمَ المَسمُوکَات»؛ ای خدایی که گسترنده‌ی گسترده‌ها و برپا کننده بالا رفته‌هایی.»

مَدحُوَهً از ریشه‌ی «دحو» به معنای مبسوط و گسترده است. (فرهنگ نهج البلاغه، رحیمی نیا) و دَاحِیَ بر وزن فاعل به معنای گستراننده است که در اینجا خداوند است.

امام رضا علیه‌السلام ضمن توصیف روز بیست و پنجم ذی‌القعده، یکی از رویدادهای آن را دحو الأرض و از آداب این روز را روزه‌داری معرفی کردند. محمد بن عبداللَه صیقل می‌گوید: امام رضا علیه‌السلام، در روز بیست و پنجم ذیقعده به میان ما آمد و فرمود: «صوموا؛ فاِنی أصبَحتُ صائِماً. قُلنا جُعِلنا فِداک، أی یوم هُوَ؟ فقالَ یوم نُشِرَت فیهِ الرَحمَهُ، و دُحیت فیهِ الأَرضُ و نُصِبَت فیهِ الکعبَهُ وَ هَبَطَ فیهِ آدَمُ»؛ امروز را روزه بگیرید، من هم روزه هستم. گفتیم: قربانت شویم، امروز چه روزی است؟ فرمود: «روزی است که در آن رحمت منتشر شد و زمین گسترش یافت (دحو الأرض) و کعبه برپا شد و آدم علیه السلام [به زمین] هبوط کرد». (اقبال الأعمال، ج1، ص 31) از این روایت بر می‌آید که دحو الأرض مقدم بر نصب کعبه و بعد هبوط آدم علیه‌السلام بر روی زمین بوده است.

در روایتی دیگر می‌خوانیم حسن بن علی وشاء روایت می‌کند «من کودک بودم که با پدرم در شب بیست و پنجم ماه ذی القعده در خدمت امام رضا علیه‌السلام شام خوردیم. حضرت فرمود: امشب حضرت ابراهیم و حضرت عیسی علیهماالسلام متولد شده‌اند و زمین از زیر کعبه پهن شده است؛ پس هر که روزش را روزه بدارد، چنان است که شصت ماه روزه داشته باشد.»