جنجال مستند «آقا مرتضی»؛ انتقاد شدید همسر شهید آوینی از صداوسیما و علی فروغی

فرارو - انتقادات از مستند تلویزیونی "آقا مرتضی" که به زندگی شهید مرتضی آوینی می پردازد بالا گرفته است. این مستند مدعی روایتی سانسور نشده از شهید آوینی است. همسر شهید آوینی در این باره یادداشتی منتشر کرده و روایت این مستند را "جعلی" خوانده و نوشته است "تجربه تماشای بخشی از مستند «آقا مرتضی» به یکی از هولناک‌ترین تجربیات زندگی‌ام تبدیل شد. "

به گزارش فرارو، مریم امینی در ادامه یادداشت خود افزود: "تحمل دیدن کل برنامه را نداشتم. در تکه‌هایی که دیدم، کاریکاتوری از دوران جوانی شهید آوینی ارائه شده که شاید برای دختر دبیرستانی‌های چند دهه پیش جذاب باشد، مملو از روایت‌های جعلی و مبتذل مخصوص رسانه‌های زرد."

او در ادامه از اینکه بدون اجازه و نظارت خانواده این مستند ساخته شده انتقاد کرد و افزود: «در جای‌جای فیلم‌شان از تصویر و کلام بنده و دیگر اعضای خانواده که به برنامه‌ها و فیلم‌های دیگری تعلق دارد، استفاده کرده‌اند. حتی حریم شخصی‌ترین لحظات زندگی‌ام در بهشت زهرا را نگه نمی‌دارند و در تلویزیون نمایشش می‌دهند.»

مریم امینی نوشت: «از نظرشان، نمایش «بی‌سانسور» زندگی شهید آوینی، یعنی ساختن یک کاریکاتور بی‌وجود عاشق‌پیشه سیگاری مثلا روشنفکر که هزاران‌هزار نمونه‌اش در همه جا پیدا می‌شود. تصویری مشابه زنان بدکاره فیلمفارسی که قرار است با وقوع انقلاب آب توبه سرشان بریزند تا پاک شوند. هرچه بدکاره‌تر جذاب‌تر، توبه‌اش مقبول‌تر و فروش فیلم بیشتر.»

او افزود نامه ای برای صداوسیما فرستاده است: «اول صبح نامه‌ای می‌فرستم برای آقای شاه‌آبادی، معاون سیما. به نمایندگی از کل خانواده نارضایتی‌ام را اعلام می‌کنم و خواستار توقف پخش برنامه می‌شوم. می‌نویسم شهید آوینی تا زمانی که در قید حیات بود، علاقه‌ای به روایت زندگی خصوصی‌اش نداشت. و حالا که نیست، تشخیص این‌که کدام بخش از زندگی ایشان را می‌شود روایت کرد و چگونه، به عهده خانواده‌اش است.»

همسر شهید آوینی نوشت: "به چه حقی می‌شود در زندگی خصوصی یک شخصیت مشهور تجسس کرد و بعد، بر اساس اطلاعاتی مطلقا جعلی این زندگی را به تصویر کشید؟ در کجای دنیا، زندگی خصوصی یک شخصیت مشهور را می‌شود بدون اطلاع و نظارت خانواده‌اش ساخت؟ جوابی نمی‌شنوم."

او به تماس تلفنی اش با علی فروغی رییس شبکه سوم سیما اشاره کرد و نوشت: «پشت تلفن همان حرف‌ها را تکرار می‌کنم. پاسخ این است که قرائت‌های مختلفی در مورد شهید آوینی وجود دارد! کم‌کم من دارم تبدیل می‌شوم به سانسورچی و ایشان به مدافع آزادی عقیده! توضیح می‌دهم که الان درباره افکار شهید آوینی صحبت نمی‌کنیم که بشود قرائت‌های متفاوتی از آن داشت.»

امینی با بیان اینکه "حرف‌هایم فهم نمی‌شود" از سازمان فرهنگی رسانه ای اوج هم به تندی انتقاد کرد و نوشت: «برایم روشن می‌شود وقتی سازمان اوج، تهیه‌کننده فیلمفارسی شهید آوینی باشد، مرزهای بی‌اخلاقی، بی‌قانونی، پرده‌دری، و ابتذال می‌تواند جابه‌جا شود. تلویزیون هم صرفا پخش‌کننده است و مدیرانش می‌گویند با وجود احترام بی‌حدوحصری که نه تنها برای شهید آوینی بلکه برای همه خانواده‌های شهدا قائل‌اند، به پخش این برنامه مبتذل ادامه خواهند داد!»

او افزود: "در کشوری زندگی می‌کنیم که مرجع تأیید آن‌چه درباره زندگی خصوصی سیدمرتضی آوینی نمایش می‌دهند، من نیستم که همسرش بوده‌ام و صاحب قانونی آن‌چه از او بازمانده. بلکه برنامه‌ساز سازمان اوج است که اجازه دارد قرائت جعلی خودش را برای میلیون‌ها مخاطب به نمایش بگذارد و آنها را به این باور برساند که آوینی همین بوده که ما مقابل چشم‌تان قرار داده‌ایم"

مستند "آقا مرتضی" هفت قسمتی است که تاکنون دو قسمت آن از شبکه سوم سیما پخش شده است.

در قسمت اول بخشی از این مستند که به ارتباط شهید آوینی و غزاله علیزاده داستان نویس مشهور می پردازد خبرساز شد و انتقاداتی را در پی داشت.

همچنین روز گذشته علیرضا معززی نیا منتقد سینما در یادداشتی از اینکه کپی رایت در مستند آقا مرتضی رعایت نشده انتقاد کرد. او این این مستند را "سرهم بندی شده" دانست.

انتقادات دیگری هم از عوامل این برنامه صورت گرفته است. بسیاری می گویند تصاویر این مستند بدون اجازه مورد استفاده قرار گرفته است.

اما سیدعباس میرابراهیمی، کارگردان مستند «آقای مرتضی» در گفت‌وگویی به دفاع از اثر خود پرداخت و افزود: "از ابتدا هدف ما این بود که مستند جامعی از شهید آوینی بسازیم و با توجه اینکه بیش از 20 سال از شهادت ایشان گذشته است، تصمیم گرفتیم از برخی آثاری که در باره شهید آوینی ساخته شده بود، کمک بگیریم."

او درباره انتقاد معززی نیا گفت: «آقای معززی‌نیا، کارگردان یکی از این مستندها اینگونه عنوان کرده است که ما در مستند «آقا مرتضی» از راش‌های او استفاده کردیم؛ این در حالی است که این راش‌ها متعلق به «روایت فتح» است.»

میرابراهیمی با تاکید بر اینکه به لحاظ قانونی تهیه‌کننده می‌تواند اجازه آثار را صادر کند، درباره اعتراض محمدعلی شعبانی کارگردان مستند «انحصار ورثه» نیز افزود: «تهیه کننده این مستند نیز خانه مستند و سازمان اوج است. سازمان اوج نیز از راش های مستند «انحصار ورثه» برای استفاده از مستند دیگری که در همان مجموعه در حال ساخت بود، استفاده کرده است.»

او در پاسخ به این پرسش که آیا از نظر اخلاقی خود را موظف به پرسش از کارگردان های این دو مجموعه مستند نمی دانستید، اظهار کرد: "از نظر اخلاقی بهتر می بود که این تعامل شکل می گرفت، اما مشکل این بود که ما با هر دو این کارگردان سابقه همکاری داشتیم و تجربه خوبی نداشتیم و می دانستیم که این قضیه نیز با مصالمت حل نمی شد و به همین خاطر هم بنا را بر کار قانونی گذاشتیم."

میرابراهیمی درباره اعتراض همسر شهید آوینی نیز مبنی بر پراختن به بخش خصوصی زندگی شهید آوینی نیز گفت: «ما پیشتر روی کتابی با موضوع شهید آوینی کار می کردیم که بعدها به پژوهش‌های مستند «آقا مرتضی» تبدیل شد. برای این پژوهش‌ها به سراغ خانم امینی (همسر شهید آوینی) رفتیم که برخورد تندی با ما داشتند. در واقع مشکل این است که خانواده شهید آوینی تصور می‌کنند به غیر از خانواده، کسی حق ندارد به شهید آوینی بپردازد؛ در صورتی که شهید بعد ملی دارد.»

او در پاسخ به پرسش که فارغ از بعد ملی، آیا فکر نمی کنید که ابعاد شخصی زندگی شهیدان در اختیار خانواده‌های آنها قرار دارد، بیان کرد: "درست است؛ اما سوال این است که ما در کجای این مستند به بخش های خصوصی زندگی شهید آوینی پرداخته ایم؟ ما به زندگی قبل انقلاب شهید آوینی پرداختیم که موضوع خانوادگی نبوده است. اینکه قبل از انقلاب شهید آوینی در جمع‌های روشنفکری بوده و شعر می‌گفته و کتاب می‌نوشته که مسائل خصوصی محسوب نمی‌شود."

کارگردان مستند در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه‌ای برای جلب رضایت خانواده شهید آوینی در نظر دارید، گفت: "اگر موضع آنها این باشد که هیچ کسی حق ندارد درباره شهید آوینی اثری کار کند، مگر اینکه ما اجازه دهیم، به نتیجه نخواهیم رسید."