جهش بی‌سابقه سرمایه‌گذاری جسورانه؛ رشد 505 درصدی در یک‌سال
دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صندوق‌ها و‌نهادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر گفت: میزان سرمایه‌گذاری خطرپذیر اعضای انجمن در سال 1403 نسبت به سال قبل، رشد 505درصدی داشته؛ به‌طوری‌که این رقم از 322میلیارد تومان در سال 1402 به 16هزار و 169میلیارد تومان رسیده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری «جایزه ملی تأمین مالی فناوری و نوآوری ایران» و ارائه «گزارش تأمین مالی زیست‌بوم فناوری و نوآوری سال 1403» امروز در محل صندوق نوآوری و شکوفایی برگزار شد.
در این نشست، عباسعلی کارشناس؛ دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صندوق‌ها و نهادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور، در توضیح پیشینه این انجمن و جزئیات گزارش، اظهار کرد: گزارشی که قرار است در تاریخ 21 مهرماه رونمایی شود، به بررسی عملکرد نهادهای مالی تخصصی فعال در زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور می‌پردازد. این انجمن از حدود 20 سال پیش با حضور نهادهای مالی تخصصی شکل گرفت؛ نهادهایی که مهم‌ترین آن‌ها شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) و صندوق‌های پژوهش و فناوری هستند. این نهادها از سال 1391 گردهم آمده و انجمن صنفی سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور را تشکیل دادند تا مطالبات صنفی خود را پیگیری کنند.
کارشناس ادامه داد: در سال 1403، تعداد اعضای انجمن که همگی نهادهای مالی تخصصی فعال در حوزه نوآوری و شرکت‌های دانش‌بنیان هستند، به 164 عضو رسیده است. سرمایه ثبتی این اعضا بیش از 17 هزار میلیارد تومان است؛ در حالی که با احتساب سایر دارایی‌های تحت مالکیت، میزان دارایی واقعی از این رقم فراتر می‌رود.
به گفته دبیر انجمن، این مجموعه از 10 سال گذشته، هرساله گزارش عملکرد خود را منتشر کرده که شامل آمار تأمین مالی نوآوری و فناوری کشور در چند بخش اصلی بوده است؛ شامل تسهیلات، ضمانت‌نامه و سرمایه‌گذاری.
وی افزود: در گزارش امسال دو بخش جدید اضافه شده و آمار در 5 بخش ارائه می‌شود که عبارت‌اند از: 1. سرمایه‌گذاری خطرپذیر (جسورانه)، 2. تسهیلات مالی، 3. ضمانت‌نامه، 4. ارزش‌گذاری، 5. تأمین مالی جمعی.
کارشناس گفت: در سرفصل سرمایه‌گذاری خطرپذیر، مجموع قراردادهای منعقده توسط اعضای انجمن در سال 1403 برابر با 16 هزار و 169 میلیارد تومان بوده است. از این رقم: 11 هزار و 436 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، - 3 هزار و 482 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها (بدون تملک سهام)، - هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق ایجاد نهادهای مالی دوم، صورت گرفته است.»
وی خاطرنشان کرد: حجم سرمایه‌گذاری اعضای انجمن در سال 1403 نسبت به سال قبل، رشد 505 درصدی داشته است؛ در حالی که این رقم در سال 1402 تنها 322 میلیارد تومان بوده است
دبیر انجمن افزود: 80 درصد مالکیت 164 عضو انجمن در اختیار بخش خصوصی بوده و تنها حدود 20 درصد متعلق به بخش دولتی است؛ بنابراین این نهادها عمدتاً به‌صورت خصوصی و غیردولتی اداره می‌شوند.
کارشناس در ادامه تصریح کرد: اعضای انجمن در سال 1403 مبلغ 8 هزار و 376 میلیارد تومان تسهیلات به شرکت‌های نوآور و فناور پرداخت کرده‌اند که نسبت به سال قبل رشد 43 درصدی داشته است.
82 درصد این تسهیلات تنها با اخذ چک یا سفته به عنوان تضمین ارائه شده و بیشتر آن‌ها با فرایندهای تسهیل‌شده در اختیار دریافت‌کنندگان قرار گرفته است. همچنین 74 درصد این تسهیلات از نوع خاص و نوآورانه بوده است.
وی در بخش دیگری با اشاره به ضمانت‌نامه‌ها گفت: با توجه به قوانین مصوب سال‌های گذشته از جمله *قانون جهش دانش‌بنیان* و ماده 100 برنامه سوم توسعه، صندوق‌های پژوهش و فناوری توانسته‌اند در حوزه صدور ضمانت‌نامه‌ها نقش مؤثری ایفا کنند. جزئیات این بخش در گزارش 21 مهرماه منتشر خواهد شد.
کارشناس با اشاره به اهمیت این گزارش گفت: گزارش امسال حاوی داده‌های ارزشمندی برای سیاست‌گذاران است و می‌تواند مبنای تحلیل روند پیشرفت و بهبود مدل‌های تأمین مالی نوآوری و فناوری در کشور باشد.
کارشناس با اشاره به عملکرد صندوق‌های پژوهش و فناوری عضو انجمن در صدور ضمانت‌نامه، گفت: در 5 سال اخیر، شاهد رشد قابل‌توجه حجم ضمانت‌نامه‌های صادرشده توسط این صندوق‌ها بوده‌ایم. به‌گونه‌ای که در سال 1402، میزان ضمانت‌نامه‌های صادرشده به 20 هزار میلیارد تومان رسید و در سال 1403 با رشد 220 درصدی، این رقم به 45 هزار و 153 میلیارد تومان افزایش یافت.
وی گفت: نکته مهم آن است که 90 درصد ضمانت‌نامه‌های صادرشده تنها با دریافت چک یا سفته به‌عنوان تضمین و در ساده‌ترین حالت ممکن ارائه شده تا شرکت‌های نوآور و فناور در برابر بازار مالی سنتی دارای پشتوانه شوند. همچنین 16 درصد از کل ضمانت‌نامه‌ها، از نوع ضمانت‌نامه‌های تعهد پرداخت بوده که بالاترین سطح ریسک را دارند و صدور آن‌ها برای انجمن اهمیت ویژه‌ای داشته است. وی در ادامه به عملکرد انجمن در حوزه ارزش‌گذاری دارایی‌ها و سهام شرکت‌ها اشاره کرد و افزود: اعضای انجمن در سال 1403، 155 پروژه ارزش‌گذاری اجرا کرده‌اند که مجموع ارزش تعیین‌شده برای این دارایی‌ها یا سهام، 31 هزار و 544 میلیارد تومان بوده است. کارشناس با اشاره به تاریخچه این ابزار گفت: «تأمین مالی جمعی از سال 1399 با مجوز رسمی فرابورس شکل گرفت. در آن سال، تنها 4 سکوی تأمین مالی جمعی مجوز فعالیت داشتند؛ اما در سال 1403، این تعداد به 43 سکوی دارای مجوز رسیده است.
کارشناس تصریح کرد: رشد این ابزار در تأمین مالی شرکت‌ها (اعم از دانش‌بنیان، فناور و سایر شرکت‌ها) چشمگیر بوده، به‌گونه‌ای که در سال 1402، مجموع منابع جمع‌آوری‌شده از این مسیر 3 هزار و 803 میلیارد تومان بود، اما در سال 1403 با رشد تقریباً چهاربرابری، به 12 هزار و 858 میلیارد تومان رسید.
وی گفت: از این رقم، حدود 25 درصد (معادل یک‌چهارم) به طرح‌های شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص یافته است. همچنین در مجموع، 135 هزار نفر در این طرح‌ها مشارکت داشته‌اند؛ به‌طور میانگین، هر پروژه تأمین مالی جمعی حدود 75 نفر مشارکت‌کننده داشته است. وی در تشریح ویژگی‌های گزارش امسال گفت: «در گزارش تأمین مالی زیست‌بوم فناوری کشور که 21 مهرماه رونمایی می‌شود، چند پیوست مهم برای تکمیل تصویر جامع این زیست‌بوم افزوده شده است: 1. عملکرد شتاب‌دهنده‌ها (میزان منابع جذب‌شده)، 2. عملکرد فرابورس در پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان و انتشار اوراق، 3. عملکرد معاونت علمی در اعتبار مالیاتی، 4. عملکرد صندوق نوآوری و شکوفایی در ارائه تسهیلات و ضمانت‌نامه.
این پیوست‌ها در انتهای گزارش ضمیمه شده‌اند تا وضعیت تأمین مالی زیست‌بوم نوآوری به‌طور کامل نمایش داده شود.