حال و روز صادرات

نویسنده: پریسا امیدی کارشناس ارشد علوم سیاسی

صادرات در تجارت بین الملل، خدمات و کالاهایی است که در یک کشور تولید می‌شود و به کشور دیگری فروخته می‌شود. فروشنده این کالاها و خدمات یک صادرکننده است. خریدار خارجی واردکننده است.

موانع صادرات به چهار دسته بزرگ تقسیم می‌شوند: انگیزشی، اطلاعاتی، عملیاتی و مبتنی بر منابع و دانش.

استراتژی صادرات به ارسال کالاها به مکان‌ها یا کشورها ی دیگر برای فروش یا معاوضه است. در اقتصاد، یک کالای صادره یا هر کالای خوب از یک کشور تا کشور دیگر در یک شیوه مشروع، به‌طور نمونه برای استفاده در صنعت جابه‌جا شده‌است.

صادرات از هزینه های ایجاد عملیات تولید در کشور هدف جلوگیری می کند.

صادرات ممکن است به یک شرکت در دستیابی به اثرات منحنی تجربه و اقتصاد موقعیت در کشور خود کمک کند. از مزایای مالکیت می توان به دارایی های شرکت، تجربه بین المللی و توانایی تولید محصولات ارزان قیمت یا متفاوت اشاره کرد. مزایای موقعیتی یک بازار خاص ترکیبی از هزینه ها، پتانسیل بازار و ریسک سرمایه گذاری است. مزایای بین المللی سازی مزایای حفظ شایستگی اصلی در شرکت و اتصال آن در زنجیره ارزش است نه مجوز، برون سپاری یا فروش آن.

صادرات همچنین در اقتصاد تأثیر دارد. مشاغل در جایی که از مزیت رقابتی برخوردار باشند کالاها و خدمات را صادر می کنند. این بدان معنی است که آنها از هر کشور دیگری در تهیه آن محصول بهتر هستند یا به دلیل آب و هوا یا موقعیت جغرافیایی و غیره توانایی تولید طبیعی دارند.

منظور از صادرات قطعی ارسال کالا به خارج از قلمرو گمرکی کشور به منظور فروش و یا مصرف در کشورهای خارجی می باشد. در صادرات قطعی شخص حقیقی و یا حقوقی از پرداخت حقوق گمرکی، سود بازرگانی ، عوارض و مالیات معاف می گردد.

صادرات ایران در چه وضع و اوضاعی است؟

بررسی جزئیات آمارهای تجاری که از سوی سازمان توسعه تجارت منتشر شده است، نشان می‌دهد صادرات غیرنفتی ایران از 18میلیارد دلار در 7ماه منتهی به مهر سال 99 به بالغ بر 27میلیارد دلار در مدت مشابه در سال جاری رسیده است. رصد آمارها حاکی از این است که سکوی پرش صادراتی به ترتیب ناشی از رشد صادرات در سه بخش عمده «معدن و صنایع معدنی»، «پتروشیمی و میعانات گازی» و «صنعت» هم به لحاظ وزنی و هم ارزشی است. البته مقایسه درصد تغییرات وزنی و ارزشی حاکی از این است که جهش صادرات بیش از اینکه ناشی از رشد وزنی کالاها باشد، به‌دلیل رشد ارزش دلاری کالاها است. مطابق آمارها درصد تغییرات صادرات در 7ماه امسال نسبت به سال قبل از لحاظ دلاری در هر سه گروه اصلی بسیار فراتر از وزنی است و این موضوع نشان می دهد که افزایش قیمت‌های جهانی نیز در جهش صادراتی ایران اثرگذار بوده است.

دلیل این جهش قابل توجه به رشد صادرات سه بخش مهم صادرات کشور شامل «معدن و صنایع معدنی»، «محصولات پتروشیمی، پایه نفتی و میعانات گازی» و نیز «صنعت» برمیگردد که به ترتیب رشدهای 110، 50 و 24درصدی را تجربه کرده تا مجموع صادرات غیرنفتی کشور جهشی جدی را تجربه کند. از نکات جالب توجه درباره این افزایش چشمگیر رشد همزمان ارزش دلاری و حجم کالاهای صادراتی کشور است که نشان می‌دهد افزایش صادرات غیرنفتی صرفا به دلیل رشد وزن صادرات نبوده و تقاضای بالا برای محصولات پتروشیمی، فلزات اساسی، مواد معدنی و میعانات در بازار جهانی در این موضوع دخیل بوده است. وزن صادرات غیرنفتی در 7ماه نخست 1400 در حالی به ورای 75 میلیون تن رسیده که 15درصد افزایش یافته و این در حالی است که ارزش دلاری کل صادرات غیرنفتی 47 درصد رشد داشته است. سال گذشته در همین مدت وزن صادرات غیرنفتی کشور به محدوده 5/ 65 میلیون تن رسیده بود که امسال 10 میلیون تن به این میزان افزوده شده است. این وضعیت به معنی رشد قابل توجه وزن کالاهایی است که در این مدت به خارج از کشور صادر شده اند. به نظر میرسد علاوه بر این رشد قیمت این کالاها در بازار جهانی نیز عمدهترین دلیل افزایش ارزش دلاری صادرات غیر نفتی فراتر از وزن آن در 7ماهه نخست 1400 است.

در بخش «محصولات پتروشیمی، پایه نفتی و میعانات گازی» رشد 50درصدی ارزش دلاری صادرات در حالی رقم خورده که از نظر وزنی صادرات ایران در این بخش تنها 16 درصد رشد داشته است. افزایش جهانی قیمتها در این بخش احتمالا مهم‌ترین دلیل رشد ارزش صادرات کشور بوده است.

رشد 110درصدی ارزش صادرات «معدن و صنایع معدنی» در این دوره در حالی تجربه شده که از نظر وزنی، شاهد جهش 15درصدی هستیم که این جهش احتمالا به افزایش جهانی قیمت مواد و محصولات معدنی از جمله مس، آلومینیوم و فولاد مربوط است. در بخش معدن و صنایع معدنی، بخش «صنایع معدنی فلزی» ضمن کسب بالاترین رشد صادرات، بیشترین میزان صادرات را نیز تجربه کرده است. این رشته فعالیت در زیرگروه معدن و صنایع معدنی رشدی 138درصدی را تجربه کرده و کل صادرات آن در 7 ماهه اول 1400 کمی از 9/ 5میلیارد دلار بیشتر بوده است. از نظر وزن هم صادرات بخش «صنایع معدنی فلزی» با بیش از 5/ 9میلیون تن تاثیری جدی بر حوزه «معدن و صنایع معدنی» داشته است.

در بخش «کشاورزی و صنایع غذایی» هم بیشترین جهش و بالاترین رقم صادرات به رشته فعالیت «خشکبار» و «میوه و ترهبار» مربوط بوده است. بنابر آمارهای سازمان توسعه تجارت، بخش «خشکبار» رشدی یک درصدی را تجربه کرده در حالی که بخش «میوه و ترهبار» با صادرات 908 میلیون دلاری توانسته بالاترین میزان فروش به خریداران خارجی را طی دوره زمانی مذکور به دست آورد. طبق اعلام سازمان توسعه تجارت، وزن میوه و ترهبار صادرشده از کشور به مقاصد خارجی در این دوره 7ماهه حدود 1/ 3 میلیون تن بوده است.

در بخش صنعت بهترین عملکرد را از نظر رشد ارزش دلاری صادرات، رشته فعالیت «ماشین‌سازی و تجهیزات» با 89درصد به خود اختصاص داده در حالی که بیشترین صادرات در بخش صنعت به رشته فعالیت «محصولات پلیمری» با 658 میلیون دلار متعلق بوده است. وزن این بخش از صادرات کشور حدود 525 هزار تن بوده است. گزارش سازمان توسعه تجارت نشان می‌دهد محصولات شیمیایی با وزنی بالغ بر یک میلیون تن بیشترین حجم از صادرات حوزه صنعت را به خود اختصاص داده است..

صادرات صرف نفتی یا کم بودن صادرات غیرنفتی، نشانه ی افزایش صادرات و وضعیت مساعد اقتصادی نیست. صادراتی در جریان اقتصاد تاثیرگذار است که با ارزش افزوده ی ایجاد شده بتواند ارز آوری مناسبی داشته باشد.

هدف از صادرات ارز آوری، افزایش توان وارداتی، مبادله با جهان بین الملل و پیشرفت صنعت و تکنولوژی است که با صادرات نفت خام میسر نخواهد شد.