حسن استفاده از نعمت‌ها حسن عاقبت می‌آورد
دورنگری و نیز سنجش موشکافانه پدیده‌ها و حوادث جهان، شرط خردمندی است. نگرشی ژرف در سرنوشت و مسیر حیات انسان، آدمی را به عاقبت‌اندیشی همه‌جانبه فرامی‌خواند.
دورنگری و نیز سنجش موشکافانه پدیده‌ها و حوادث جهان، شرط خردمندی است. نگرشی ژرف در سرنوشت و مسیر حیات انسان، آدمی را به عاقبت‌اندیشی همه‌جانبه فرامی‌خواند.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر مظاهری اصفهانی، استاد حوزه و دانشگاه و نویسنده کتاب‌هایی چون «شیوه شهریاری»، «جوانان و انتخاب همسر»، «فرهنگ خانواده»، «از ژرفای حج» و مترجم متن شریف نهج‌البلاغه در یادداشتی که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته، به مساله «عاقبت اندیشی» پرداخته است.
مشروح این یادداشت را در ادامه می‌خوانید؛
خداوند سبحان به آدمیان می‌فرماید:
یَابنَ آدَمَ! 1. لَما رَزَقتُکُمُ اللِسانَ وَ أَطلَقتُ لَکُمُ الأَوصَالَ وَ رَزَقتُکُمُ الأَموالَ، جَعَلتُمُ الأَوصَالَ کُلَها عَوناً عَلَی المَعاصی؛ کَأَنَکُم بی تَغتَرُونَ وَ بِعُقُوبَتی تَتَلاعَبُونَ! 2. وَ مَن أَجرَمَ الذُنُوبَ وَ أَعجَبَتهُ حُسنُهُ فَلیَنظُرِ الأَرضَ کَیفَ لَعِبَت بِالوُجُوهِ فِی القُبُورِ وَ تَجعَلُها دَمیماً! 3. اِنَمَا الجَمالُ جَمالُ مَن عُوفیَ مِنَ النَارِ. 4. وَ اِذا فَرَغتُم مِنَ المَعاصی، رَجَعتُم اِلَیَ. 5. أَحَسِبتُم أَنی خَلَقتُکُم عَبَثاً؟! 6. اِنِی اِنَما جَعَلتُ الدُنیا رَدیفَ الآخِرَهِ. 7. فَسَدِدُوا وَ قارِبُوا! 8. وَ اذکُرُوا رِحلَهَ الدُنیا وَ ارجُوا ثَوابی وَ خَافُوا عِقابی! 9. وَاذکُرُوا صَولَهَ الزَبانیَهِ وَ ضیقَ المَسلَکِ فِی النَارِ وَ غَمَ أَبوابِ جَهَنَمَ وَ بَردَ الزَمهَریرِ! 10. أَزجُرُوا أَنفُسَکُم حَتی تَنزَجِرَ وَ أَرضُوها بِالیَسیرِ مِنَ العَمَلِ. سُبحانَ خالِقِ النُورِ. (کلمهالله صفحه 448)
ای فرزندان آدم!
1. آن‌هنگام که زبانتان دادم و اعضای بدن در اختیارتان نهادم و اموال و ثروت عطایتان کردم، همه اندام و اعضای خویش را در مسیر گناهان به کار گرفتید! گویا با من نیرنگ می‌بازید (و تکبر و غرور می‌ورزید) و کیفرم را به بازی می‌گیرید! 2. و آن که خویشتن را به گناهان می‌آلاید و زیبایی چهره‌اش وی را به خودپسندی و غرور وامی‌دارد، باید (اندیشناکانه) به زمین بنگرد که چگونه با چهره‌ها در قبرها بازی می‌کند و آنها را چه‌سان زشت و بدمنظر می‌کند. 3. راستی که زیبایی از آنِ‌کسی است و کسی زیباست که از آتش دوزخ بِرَهَد و معاف شود. 4. و آن‌هنگام که از گناهان فارغ گشتید، به سوی من باز خواهید گشت! 5. آیا پنداشتید که بیهوده‌تان آفریده‌ام؟! 6. من این جهان را تابع (و ذخیره‌گاه) جهان آخرت قرار دادم. 7. پس، استقامت ورزید و به اصلاح و صلاح بپردازید و توشه برگیرید. 8. و کوچیدن و رحلت از دنیا را به یاد آرید و به ثواب و پاداش من امید بندید و آن را بجویید و بطلبید و از کیفرم بهراسید! 9. و صَولت و هیبت شعله‌های آتش و تنگی راه جهنم و سوزندگی و هولناکی دوزخ و سرمای زمهریر را به یاد آورید! 10. نَفس‌هایتان را (مهار زنید و از سرکشی و طغیان) بازدارید تا باز ایستند و آنها را به ارتکاب کارها (و خواهش‌های) اندک، راضی کنید. ستایش و تسبیح بر آفریدگار نور (و هدایت) باد!
حساب‌رسی عاقلانه
دورنگری و نیز سنجش موشکافانه پدیده‌ها و حوادث جهان، شرط خردمندی است. نگرشی ژرف در سرنوشت و مسیر حیات انسان، آدمی را به اندیشناکی و عاقبت‌اندیشی همه‌جانبه فرامی‌خواند. نعمت‌های این جهان و ابزارهایی که خداوند در زندگانی گذرای دنیا در اختیار مردمان نهاده است، همگی وسیله امتحان‌اند و توشه راه برای به سلامت‌گذشتن از این جهان و رساندن خویشتن به منزلت تقدیرشده برای آدمیان. «حسن استفاده» و بهره‌بردن نیکو از این رهتوشه‌ها، «حُسن عاقبت» به ارمغان می‌آورد، و «سو استفاده» از آنها، فروافتادن در بیراهه و «سو عاقبت» را در پی دارد.
هر که اول بین بُوَد، أَعمی بُوَد هر که آخر بین، چه با معنا بُوَد! هر که اول بنگرد پایان کار اندر آخر، او نگردد شرمسار حکم چون بر «عاقبت‌اندیشی» است پادشاهی بنده درویشی است «عاقبت‌بینان» بُوَند اهل رشاد درنگر، والله أَعلم بالسَداد (مثنوی معنوی)
شیوه‌های صحیح بهره‌وری از نعمت‌ها و امانت‌های الهی، در ادیان آسمانی، تبیین شده است و عقل و فطرت آدمی نیز - که همسو با ادیان‌اند - راهنما و نورافشان مسیر سعادت‌اند. البته رهزنان، پیوسته در کمین‌اند تا رهپویان راه نجات را به بیراهه‌های هلاک بکشانند؛ اما توان ستیز با آنان به خردمندان عطا شده است و راهبران طریق صلاح و فلاح، توانمندتر از راهزنان بیراهه‌های هلاک‌اند و اگر پیروی شوند، پیروان خویش را به سلامت به منزلگاه سعادت می‌رسانند.