حقوق زنان در بیان امام سجاد (ع)

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، "رِسالَهُ الحُقوق" حدیثی از امام سجاد علیه‌السلام درباره پنجاه حقی است که انسان بر عهده دارد؛ همچون حق خدا، پیشوایان، اعضای بدن، خویشاوندان و اعمالی مانند نماز، روزه، حج، قربانی و صدقه. حدیث‌پژوهان این حدیث را به جهت اعتبار راویان و منابع حدیثی‌اش معتبر می‌دانند. ترجمه‌های فارسی (متعدد)، انگلیسی، فرانسوی، اردو و هندی از این رساله منتشر و شرح‌های بسیاری بر آن نوشته شده است. نکته‌ای که لازم است به آن اشاره شود، این است که هرچند نام این حدیث «رساله حقوق» نامید شده، اما منشوری اخلاقی در حوزه فردی و اجتماعی نیز شمرده می‌شود.

امام سجاد علیه‌السلام در قسمتی از فراز این دعا به حقی که مرد نسبت به زن بر عهده دارد، اشاره کرده، می‌فرماید

«و اما حق زیر دست زناشویی تو که همسر تو است، اینست که بدانی خدا او را آرامش جان و راحت باش توان و انیس و نگهدار تو کرده و نیز هر کدام از شما زن و شوهر باید به نعمت وجود همسرش حمد کند و بداند که این نعمت خدا است که به او داده و لازمست که با نعمت خدا خوشرفتاری کند و آن را گرامی دارد و با او بسازد و اگر چه حق تو بر عهده او سخت تر و فرمان‌پذیری از تو در آنچه دوست می‌داری و ناپسند می‌شماری تا جایی که گناه نباشد، بر او لازم‌تر است، اما زن نیز حق مهرورزی و همدمی دارد و حق دارد که آرامشش در برآوردن لذتی که در انجامش ناگزیر است، فراهم شود و لا قوه الا باللَه؛ وَ أَمَا حَقُ رَعِیَتِکَ بِمِلکِ النِکَاحِ فَأَن تَعلَمَ أَنَ اللَهَ جَعَلَهَا سَکَناً وَ مُستَرَاحاً وَ أُنساً وَ وَاقِیَهً وَ کَذَلِکَ کُلُ أَحَد مِنکُمَا یَجِبُ أَن یَحمَدَ اللَهَ عَلَی صَاحِبِهِ وَ یَعلَمَ أَنَ ذَلِکَ نِعمَه مِنهُ عَلَیهِ وَ وَجَبَ أَن یُحسِنَ صُحبَهَ نِعمَهِ اللَهِ وَ یُکرِمَهَا وَ یَرفُقَ بِهَا وَ اِن کَانَ حَقُکَ عَلَیهَا أَغلَظَ وَ طَاعَتُکَ لَهَا أَلزَمَ فِیمَا أَحبَبتَ وَ کَرِهتَ مَا لَم تَکُن مَعصِیَهً فَاِنَ لَهَا حَقَ الرَحمَهِ وَ المُؤَانَسَهِ وَ مَوضِعُ السُکُونِ اِلَیهَا قَضَاءُ اللَذَهِ الَتِی لَا بُدَ مِن قَضَائِهَا وَ ذَلِکَ عَظِیم وَ لا قُوَهَ اِلَا بِاللَهِ.»

امام در ابتدای این فراز از حدیث، 4 ویژگی خدا دادی را برای زن بر می‌شمرند: «سَکَناً وَ مُستَرَاحاً وَ أُنساً وَ وَاقِیَهً»؛ یعنی آرامش، راحتی، انیس و واقیه و نگاهدار مرد. واقیه از مصدر "وَقَیَ" به معنای نگه داشته است. تقوا از این ریشه است. گفته‌اند واقیه یعنی "فلانی را از رنج و ناملایمات محفوظ نگه داشت." (فرهنگ ابجدی ص992) پس "واقیه" بودنِ زن یعنی مرد را دربحبوحه‌ی ناملایمت زندگی و رنج و سختی‌های اقتصادی و... نگهداری کند؛ چرا که ماهیت زن، ایجاد مهر و محبت در فضای خانه است، چرا که خداوند او را مظهر رحمانیت خویش قرار داده است.

امام سجاد علیه‌السلام در ادامه می‌فرماید در چنین شرایطی هر دو باید خداوند را درباره وجود همسر حمد کنند و این نعمت را در عمل، با خوشرفتاری نسبت به همسر و تکریم او، ادا و با او مدارا کند. بعد امام تأکید دارند با وجود آنکه حقی که زن باید در قبال همسر ادا کند، سنگین‌تر است، اما این مسئله سبب خشم و دوری نسبت به او نشود بلکه باید در نهایت رحمت و همدمی و مؤانست با او برخورد و زمینه‌های لذات او فراهم شود.

انتهای‌پیام /