در جایزه سهراب هیچ کتاب شعر نیمایی نبود!؛ شعرهای سپید تکراری و شبیه هم

داور جایزه سهراب سپهری می‌گوید در 20 کتابی که بررسی کرده‌اند هیچ کتاب شعر نیمایی وجود نداشته و تمام کتاب‌ها شعر سپید بوده‌اند، آن هم در حالی که شعرها هیچ تمایزی با هم نداشته‌اند.

سیدعلی میرافضلی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مجموعه‌شعرهای نو و نیمایی در جایزه سهراب سپهری و وضعیت شعر نیمایی در کشور، گفت: ما در بخش کتاب 20 تا کتاب را دیدیم و داوری کردیم، اما در هیچکدام از این کتاب‌ها شعر نیمایی ندیدیم. یعنی هیچ‌کدام از این کتاب‌ها شعر نیمایی نبود.

شاعران جوان ترجیح می‌دهند شعر سپید بگویند

میرافضلی ادامه داد: بعضی از این کتاب‌ها خیلی به ندرت، مثلا یکی دو تا شعر نیمایی، داشتند ولی همه کتاب‌ها مختص شعر سپید یا آزاد بودند. بنابراین می‌توانم بگویم اقبال شاعران به شعر نیمایی و ظرفیت‌هایی که این فرم شعری دارد، خیلی کم است. البته نوشتن کار سختی هم هست. یعنی شعر خوب نوشتن در وزن و زبان و ساختاری که شعر نیمایی دارد، واقعا کار دشواری است؛ به ویژه بعد از اینکه ما چهره‌های بزرگی در شعر نیمایی داشتیم. این مستلزم تلاش و استمراری در کار شاعری و زبان شاعری است که خیلی از شاعران جوان حوصله آن را ندارند.

وی افزود: شاعران جوان ترجیح می‌دهند به جای تسلط و تبحر در شعر نیمایی، به زبان شعر سپید، شعر بگویند که شعر بی وزن و قافیه است. البته شعر سپید هم ریتم درونی دارد ولی اغلب شعرهای سپید متأسفانه همین ریتم درونی را هم رعایت نمی‌کنند. تقریبا همه شاعران نسل جوان یا شعر کلاسیک می‌نویسند یا شعر سپید؛ از این دو بیرون نیست.

بعضی از این کتاب‌ها خیلی به ندرت، مثلا یکی دو تا شعر نیمایی، داشتند ولی همه کتاب‌ها مختص شعر سپید یا آزاد بودند. بنابراین می‌توانم بگویم اقبال شاعران به شعر نیمایی و ظرفیت‌هایی که این فرم شعری دارد، خیلی کم است

داور اولین دوره جایزه سهراب سپهری درباره وضعیت کتاب‌های بررسی‌شده در این جایزه، گفت: خارج از کتاب‌های داوری‌شده در جایزه، شاعرانی هستند که در حوزه شعر نیمایی کار می‌کنند و شعرهای نوظهوری مثل شعرهای کوتاه نیمایی یا سه‌گانی می‌گویند، ولی در این 20 تا کتاب ما شاهد چیزی جز شعر سپید نبودیم. زبان شعرها هم خیلی به یکدیگر شبیه بود. به شدت فضای شعرها به هم نزدیک است. به خاطر همین در رتبه‌های اول و دوم و سوم اختلافات خیلی کم است.

میرافضلی با بیان اینکه همه شعرهای سپید در یک سطح دارند کار می‌کنند، ادامه داد: البته در حوزه تخیل، تصویرسازی و نگاه اجتماعی شعرهای خوبی خواندیم ولی از نظر زبان همه به هم نزدیک هستند. جای پرداخت بیشتری وجود دارد و فرم شعر از نظر روایت و یا چیدمان شعر، نیاز به کار بیشتر دارد. البته در نهایت هیچکدام از این کتاب‌ها رتبه بالای کیفی نیاوردند ولی ما همین آثار رسیده را ارزیابی کردیم و رتبه‌های اول و دوم و سوم را معرفی کردیم.

هیچ شعر نیمایی درخشانی در هیچ‌کدام از دو بخش جایزه سهراب نخواندم

این پژوهشگر ادبی درباره آثار بخش ویژه یا تک‌اثر جایزه، گفت: در حوزه تک شعرها و بخش ویژه هم تقریبا شاهد همین شرایط بودیم. در بخش ویژه یا تک‌اثر هم 75 تا شعر خواندیم. همان نکاتی که درباره مجموعه‌شعرها گفتم، درباره بخش ویژه هم می‌توانم تکرار کنم. یکی دو تا شعر نیمایی نسبتا خوب در این بخش داشتیم ولی بقیه شعرها، شعرهای سپید بود و هیچ‌کدام‌شان نسبت به هم تمایز ویژه‌ای نداشتند. یعنی خیلی شبیه به هم بودند و نگاه‌ها و فضاها و زبان بسیار به هم نزدیک است. البته از یک جنبه این اتفاق اجتناب‌ناپذیر است، چون شعر شاعران یک عصر خیلی به هم نزدیک است. ولی نکته مهم این است که من تمایز شخصی را در شعرها خیلی کم دیدم.

این که در جایزه متعلق به سهراب سپهری به عنوان یکی از شاعران شاخص شعر نیمایی، شعرهای نیمایی کمی ببینیم، واقعا قابل تأمل است. سزاوار بود که توجه بیشتری شعر نیمایی شود ولی شرکت‌کننده‌ها همه سپیدسرا بودند

میرافضلی درباره حضور شعرهای نیمایی در بخش تک‌اثر این جایزه، گفت: در این بخش شعر نیمایی کمی بیشتر بود و فکر می‌کنم یکی از شعرهای نیمایی جزو پنج نفر نهایی هم انتخاب شد. شعرهای نیمایی نسبتا خوبی در بخش تک‌اثر داشتیم ولی در مجموع من شعر نیمایی درخشانی در هیچ‌کدام از دو بخش جایزه سهراب سپهری نخواندم.

میرافضلی با انتقاد از کم‌توجهی از شاعران جوان به قالب نیمایی، گفت: این که در جایزه متعلق به سهراب سپهری به عنوان یکی از شاعران شاخص شعر نیمایی، شعرهای نیمایی کمی ببینیم، واقعا قابل تأمل است. سزاوار بود که توجه بیشتری شعر نیمایی شود ولی شرکت‌کننده‌ها همه سپیدسرا بودند.

این شاعر با بیان اینکه اهداف جایزه سهراب سپهری هنوز محقق نشده است، گفت: ما هنوز در گام اول هستیم و حتی شاید بتوان گفت این دور از جایزه، شماره صفر آن است. باید دید که برگزارکنندگان در دوره‌های بعد چه تدبیری برای تحقق اهداف‌شان درباره توجه به شعر نیمایی دارند. دور اول جایزه سهراب فقط یک گام اول است.

میرافضلی برای پررونق شدن شعر نیمایی و برگزاری بهتر جایزه سهراب سپهری، پیشنهاد کرد: برگزاری کارگاه‌هایی برای شعر نیمایی و معرفی شاعران نیمایی از منظر متفاوت و بررسی ظرفیت‌هایی که شعر نیمایی برای وضعیت انسان امروز وجود دارد، از کارهایی است که می‌توان به صورت جنبی در جایزه سهراب سپهری انجام داد. حتی سفارش مقاله و کتاب برای تحقق اهداف جایزه شاید کمک کند که در سال‌های آتی توجه به این ظریفت بیشتر شود. امیدوارم در سال‌های آینده گام‌های بیشتری رو به جلو برداشته شود.