دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری؛ یک صرفه‌جویی 50درصدی برای کسب‌وکارهای ایرانی

جدیدترین بررسی‌های آروان‌کلاد در بازار ابری ایران نشان می‌دهد که استفاده از خدمات ارایه‌دهندگان DBaaS (دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری) برای کسب‌وکارهای ایرانی به‌طور میانگین باعث کاهش 40درصدی هزینه‌ها نسبت به راه‌اندازی در نمونه‌های سنتی آن می‌شود. درواقع اگر یک کسب‌وکار به‌جای استفاده از یک دیتابیس غیرمدیریت شده، این سرویس را از یک ارایه‌دهنده ی خدمات ابری تهیه کند، تا 10درصد برای کسب‌وکارهای بزرگ، 59درصد در کسب‌وکارهای متوسط و 53درصد در کسب‌وکارهای کوچک باعث صرفه‌جویی در کل هزینه‌های استفاده (راه‌اندازی، نگهداری و مدیریت) این سرویس می‌شود.

دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری یا Managed Database سرویسی است که در آن دیتابیس روی یک زیرساخت ابری میزبانی و از سوی پروایدر (شرکت ارایه‌دهنده‌ی خدمات ابری) راه‌اندازی، نگهداری و مدیریت می‌شود. اهمیت این سرویس در آن است که سازمان‌ها به‌جای راه‌اندازی و مدیریت دیتابیس‌ها می‌توانند از یک دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری استفاده کنند تا با سرعت بیش‌تر و با هزینه‌ی کم‌تری تمام موارد مرتبط با راه‌اندازی، نگه‌داری و مدیریت دیتابیس‌شان را به شرکت های ابری ارایه‌دهنده‌ی این خدمات بسپارند.

تاثیر استفاده از DBaaS در کسب‌وکارهای کشور

دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری می‌تواند برای تمام کسب‌وکارها کارآمد باشد؛ بررسی‌ها هم نشان می‌دهد که این محصول برای انواع کسب‌وکارها (صنعتی، حمل‌ونقل، رسانه‌ها، تجارت الکترونیک، فناوری، مالی و بانکی و...) استفاده می‌شود؛ اما در ادامه برای ملموس‌تر شدن این مقایسه، سه کسب‌وکار کشور (با اندازه‌ی بزرگ، متوسط و کوچک) را به‌شکل فرضی معیار قرار دادیم و تاثیر هزینه‌های راه‌اندازی دیتابیس را در دو بخش هزینه‌های زیرساختی مانند هزینه‌های پردازش، ذخیره‌سازی و ترافیک (Infrastructure Costs) و هزینه‌های مرتبط با منابع انسانی و عملیاتی (Operational & Maintenance Costs) برآورد کردیم و درنهایت تفاوت هزینه‌ها را در هر دو نوع استفاده، سنجیدیم.

نتیجه این می‌شود که استفاده از دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری برای یک کسب‌وکار فرضی بزرگ ایرانی تا حدود 10درصد صرفه‌جویی به همراه می‌آورد. این تجربه در یک کسب‌وکار متوسط به‌اندازه‌ی 59درصد و در یک کسب‌وکار کوچک تا 53درصد هزینه‌ها را نسبت به زمانی‌که خود شرکت‌ها بخواهند یک دیتابیس راه‌اندازی کنند، کاهش می‌دهد. به‌علاوه باید گفت که در محاسبه‌ی این اعداد صرفه‌جویی‌های متاثر از کوتاه شدن زمان time-to-market و برخی دیگر از هزینه‌های نهان در نظر گرفته نشده است.

تمایل سه‌برابری کسب‌وکارهای دنیا برای دیتابیس مدیریت شده‌ی ابری

طبق آخرین بررسی‌های ITRC میزان هزینه‌های راه‌اندازی سنتی این سرویس، به‌قدری بالاست که تا سال 2030 تمایل کسب‌وکارها برای بهره‌مندی از سرویس دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری تا سه‌برابر بیش‌تر خواهد شد. هم‌چنین روند افزایشی استفاده از دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری و اندازه‌ی بازار DBaaS در سال‌های اخیر تا آن‌جاست که از 19.86 میلیارد دلار در سال 2023 به 24.03 میلیارد دلار در سال 2024 (با نرخ رشد ترکیبی 24درصد) رسیده است. علت آن را هم باید در افزایش تجربه‌ی امنیت داده‌ها، انطباق با مقررات، افزایش پذیرش تکنولوژی ابری، جلوگیری از حوادث امنیتی و استقبال کسب‌وکارها در مسیر تحول دیجیتال دانست. پیش‌بینی‌ها هم نشان می‌دهد که دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری در سال 2028 با نرخ رشد سالانه‌ی 21.4 درصد به 52.13 میلیارد دلار خواهد رسید. پژوهش‌گران این رشد را مرتبط با گسترش اینترنت اشیا (IoT) پردازش لبه (Edge Computing) هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، محیط‌های ترکیبی (Hybrid Cloud) و چند ابری (Multi-Cloud)، و افزایش علاقه به دورکاری می‌دانند.

معیارمان برای اندازه‌گیری کسب‌وکارها چه بود؟ به ایران برگردیم و این‌که در سه شرکت متفاوت ایرانی میزان صرفه‌جویی ناشی از دیتابیس مدیریت شده‌ی ابری تا چه اندازه است؟ برای این بررسی متغیرهای مرتبط با «بازدید وب‌سایت‌» این کسب‌وکارها را معیار اندازه ی مصرف‌شان از سرویس دیتابیس ابری قرار دادیم. چرا که تعداد کاربرهای فعال، بازدید ماهانه، میزان ماندگاری مخاطب در سایت و... ارتباط مستقیمی با میزان استفاده و هزینه کردشان از ظرفیت DBaaS دارد. تمامی هزینه‌ها در این بررسی، به تومان است.

به این ترتیب کسب‌وکار بزرگ در این بررسی با میزان ماهانه‌ی 16میلیون بازدید کاربران و کسب‌وکار متوسط با بازدید 200هزار و کسب‌وکار کوچک با میزان 50هزار بازدید در ماه، سه گزینه ی فرضی بررسی تاثیر استفاده از ارایه‌دهنده‌ی DBaas شدند. به‌ترتیب هرکدام از این کسب‌وکارها در سه بخش CPU، RAM و Disk از منابع پردازشی و ذخیره‌سازی مورد نیاز برای دیتابیس استفاده می‌کنند. این بخش هم همان‌طور که در جدول بالا مشخص است هزینه‌کردهای متفاوتی را ایجاد می‌کنند.

استفاده از دیتابیس سنتی در مقایسه با دیتابیس ابری چه هزینه‌هایی دارد؟

هزینه‌های راه‌اندازی یک سرویس دیتابیس بدون استفاده از خدمات دیتابیس مدیریت‌شده از یک شرکت ابری را باید در دو بخش تقسیم کرد؛ بخش اول هزینه‌های زیرساختی (Infra Cost Infrastructure Costs) و بخش دوم هزینه‌ی عملیاتی شامل راه‌اندازی و نگهداری (Operational & Maintenance Costs).

• علامت خط‌تیره به معنای امکاناتی است که به دلیل دشواری راه‌اندازی و هزینه‌های بالا، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط به‌طور معمول از آن استفاده نمی‌کنند.

همان‌طور که در جدول بالا دیده می‌شود کسب‌وکارهای سه‌گانه‌ی ما بدون دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری، به‌ترتیب باید نزدیک به 6 میلیارد، 88 میلیون و 15 میلیون تومان برای بخش زیرساختی هزینه صرف کنند. در کنار این اعداد (طبق جدول پایین) هزینه‌های ماهانه‌ی عملیاتی معادل 660 میلیون تومان برای 6 نیروی کار متخصص و نیمه‌متخصص برای کسب‌وکار بزرگ، 380میلیون تومان برای کسب‌وکار متوسط برای 3 نیروی کار تمام‌وقت و 40میلیون تومان برای یک متخصص به‌طور پاره‌وقت در یک کسب‌وکار کوچک هزینه خواهد داشت. این هزینه‌ها شامل تمام هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم پرداختی به نیروی انسانی (شامل حقوق و دست‌مزد، پاداش، هزینه‌های اداری و...) می‌شود. به‌علاوه، تلاش کردیم در این تقسیم‌بندی به مساله‌ی احتمال برخورداری از نیروهای موثرتر در شرکت‌های بزرگ‌تر که منجر به استفاده‌ی بهینه‌تر از منابع می‌شود، وزن متفاوتی بدهیم.

به این ترتیب طبق جدول پایین، هزینه‌های سه شرکت فرضی در وضعیت بدون استفاده از دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری، حدود 7میلیارد تومان برای یک شرکت بزرگ، 460میلیون تومان برای یک شرکت متوسط و 55میلیون تومان برای یک شرکت کوچک هزینه ایجاد می‌کند.

حال تصور کنیم این سه شرکت فرضی ما سرویس دیتابیس‌شان را از یک شرکت ابری (دیتابیس مدیریت شده‌ی ابری) دریافت کنند. چه میزان از هزینه‌ها کم می‌شود؟

همان‌طور که در جدول زیر مشخص است، در بخش هزینه‌های ماهانه‌ی مرتبط با منابع زیرساختی برای کسب‌وکار بزرگ، 6میلیارد تومان، برای کسب‌وکار متوسط، 44میلیون تومان و برای کسب‌وکار کوچک، 6میلیون تومان خواهد بود.

توجه داشته باشید که در وضعیت استفاده از دیتابیس مدیریت‌شده‌ی، سه مورد (HAProxy traffic+backup) هزینه‌ای نخواهد داشت. این هزینه‌ها (طبق جدول زیر) در بخش هزینه‌های عملیاتی هم کاهش چشم‌گیری دارد؛ برای شرکت اول 230میلیون تومان و برای شرکت دوم 150میلیون تومان و برای شرکت سوم 20 میلیون تومان، هزینه خواهد داشت. در وضعیت دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری، راهاندازی و نگهداری به‌عهده‌ی پروایدر است، درنتیجه هزینه‌های عملیاتی کسب‌وکارها کاهش می‌یابد و این ظرفیت مازاد می‌تواند برای توسعه و بخش‌های دیگر کسب‌وکارشان استفاده شود.

به این ترتیب در این وضعیت برای کسب‌وکار بزرگ حدود 6میلیارد، برای کسب‌وکار متوسط 194میلیون و برای کسب‌وکار کوچک 26میلیون تومان هزینه دارد.

این یعنی در کل استفاده از دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری در بخش هزینه‌های زیرساختی در کسب‌وکارهای بزرگ، تاحدود 4درصد، برای کسب‌وکارهای متوسط به اندازه‌ی 50درصد و برای کسب‌وکارهای کوچک تا 60درصد صرفه‌جویی دارد. این قیاس در وضعیت هزینه‌های عملیاتی هم در هر سه شرکت به‌ترتیب به‌اندازه‌ی 65درصد در شرکت بزرگ، 61درصد در شرکت متوسط و 50درصد در شرکت کوچک، صرفه‌جویی به همراه دارد. این موارد درباره‌ی نیروی انسانی با ضریب بهره‌وری (Efficiency) محاسبه شده است.

نتیجه این شد که استفاده از دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری برای یک کسب‌وکار فرضی بزرگ ایرانی تا حدود 10درصد، در یک کسب‌وکار متوسط به‌اندازه‌ی 59درصد و در یک کسب‌وکار کوچک به‌اندازه‌ی 53درصد هزینه‌ها را نسبت به زمانی‌که خود شرکت‌ها بخواهند یک دیتابیس ابری سنتی راه‌اندازی کنند، کاهش می‌دهد.

همه‌ی این اعداد نشان می‌دهد که استفاده از دیتابیس ابری هزینه‌ی کلی راه‌اندازی اولیه و نگهداری آن را برای کسب‌وکارها و صنایع‌شان کاهش می‌دهد. هم‌چنین طبق شاخص بازگشت سرمایه در آینده (Return on investment in the future) سودآوری در سال‌های بعد از راه‌اندازی را هم به همراه خواهد داشت. به این معنا می‌توان ادعا کرد که این نوع دیتابیس‌ها نوعی صرفه‌جویی آشکار و آورده‌ی مالی در ابتدای فعالیت دارند و در ادامه هم نوعی صرفه‌جویی پنهان را برای کسب‌وکارها به ارمغان می‌آورند. البته برای بررسی و اندازه‌گیری این نوع دوم از سودآوری پنهان، باید تاثیر دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری را در بلندمدت بر کسب‌وکارها سنجید.

امیر معبودی، مدیر محصول دیتابیس ابری آروان‌کلاد: دیتابیس ابری یک مزیت رقابتی جدی برای کسب‌وکارها

«این اعداد فقط به معنای یک صرفه‌جویی و بازگشت هزینه‌ی ساده نیست. در واقع استفاده از دیتابیس مدیریتشده‌ی ابری ظرفیت آزاد شده‌ای نزدیک 50‌درصد برای کسبوکارها دارد؛ ظرفیتی که میتواند صرف فعالیت‌های نوآورانه یا تمرکز بر توسعه‌ی کسب‌وکارها شود. به این ترتیب می‌توان ادعا کرد که استفاده از دیتابیس ابری مدیریت‌شده با سرعت بیش‌تر و با هزینه‌ی کم‌تر، می‌تواند به کل آن کسب‌وکار و اکوسیستم دیجیتال کمک کند. درنهایت همه‌ی این عددها یک معنا دارند: دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری با صرفه‌جویی‌های نوآورانه، زمان ورود به بازار (Tim-to-Market) را هم کاهش می‌دهد.»

امیر معبودی، مدیر محصول تیم دیتابیس مدیریت‌شده‌ی آروان‌کلاد می‌گوید که از ابتدای بهره‌برداری این محصول تا امروز استقبال گسترده‌ای داشته‌ایم و روند روبه‌رشد این استقبال هم نشان می‌دهد که بازار ایران ظرفیت و درک خوبی نسبت به این محصول پیشرو در لبه‌های تکنولوژی دارد. به‌علاوه، ما امیدواریم به‌عنوان یکی از شرکت‌های پیشرو در زمینه‌ی راه‌اندازی دیتابیس مدیریت‌شده‌ی ابری اعلام کنیم که علاوه‌بر Managed MySQL، Managed PostgreSQL را نیز به این محصول اضافه کرده‌ایم.

دیتابیس مدیریت‌شده‌ی آروان‌کلاد با بهره‌مندی از ویژگی High Availability با استفاده از نودهای Standby، مدت زمان بازیابی سرویس در زمان بروز مشکل احتمالی برای نود Primary را به 2 دقیقه کاهش می‌دهد و از Data Loss جلوگیری می‌کند. هم‌چنین دیتابیس‌های Single node نیز از مکانیزم بازیابی خودکار بهره‌مند هستند و در حالت بروز مشکل به‌شکل خودکار بازیابی می‌شوند (در این حالت مدت زمان بازیابی سرویس به اندازه‌ای که داده‌ها Restore شوند، زمان می‌برد و در بدترین حالت تغییرات 5 دقیقه آخر از دست خواهد رفت). از دیگر ویژگی‌های جدید دیتابیس مدیریت‌شده‌ی آروان‌کلاد، firewall است که با هدف افزایش امنیت داده‌های کاربران توسعه داده شد؛ در واقع در این حالت فقط آدرس‌های مجاز به دیتابیس دسترسی خواهند داشت.