رُمانی که با نقاشی روایت می‌کند

رُمان بدون کلام خورشید که در سال 1919 منتشر شد، در شصت و سه نقش حکاکی بر چوب و بدون شرح، بازگوییِ معاصر اسطوره یونانی ایکاروس است.

به گزارش خبرنگار مهر، مریم کامیار، استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، طی یادداشت به مرور کتاب «خورشید» پرداخته است. خورشید (داستانی بازگفته در 63 تصویر) اثر فرانس ماسریل را انتشارات علمی و فرهنگی در ذیل پروژه‌های ویژه خود در سال 1400 با جلد سخت زرکوب و با قطع جیبی، در شمارگان 500 و قیمت 60 هزار تومان منتشر کرده است.

در ادامه این یادداشت را که در اختیار مهر قرار گرفته، بخوانید:

فرانس ماسریل Frans Masereel نقاش و گرافیست فلاندری (ناحیه‌ای در منطقه فلمیش، یکی از دو سرزمین‌های خودمختار بلژیک) بود که عمدتاً در فرانسه کار می‌کرد و به‌ویژه به‌دلیل حکاکی‌های روی چوبش با موضوعات سیاسی و اجتماعی، مانند جنگ و سرمایه‌داری، شهرت داشت. او بیش از 40 رُمان بی‌کلام Wordless Novels تألیف کرده است.

حکاکی‌های ماسریل بر تفکر و سبک گرافیست‌های بعدی مانند جورج واکر، کلیفورد هارپر، اریک دروکر و پیتر آرنو تأثیر گذاشت. مجموعه‌های حکاکی بر چوب مازریل، عمدتاً با محتوای اجتماعی - انتقادی و در فُرم اکسپرسیونیستی، مازریل را در سطح بین‌المللی به‌شهرت رساند. از جمله رُمان‌های بی‌کلام این هنرمند؛ 25 تصویر از شور یک مرد (1918) Images of a Man's Passion تصویر 1، سفر پرشور (1919) Passionate Journey تصویر 2، خورشید (1919) The Sun تصویر 3، ایده (1920) The Idea تصویر 4، داستان بدون کلام (1920) Story Without Words تصویر 5 و مناظر و صداها (1929) Landscapes and Voices تصویر 6. در آن زمان مازریل برای آثار معروف ادبیات جهان از توماسمان، امیل زولا و استفان تسوایگ نیز تصویرسازی می‌کرد.

رُمان بدون کلام خورشید که در سال 1919 منتشر شد، در شصت و سه نقش حکاکی بر چوب و بدون شرح، بازگوییِ معاصر اسطوره یونانی ایکاروس است. قهرمان این کتاب که با هنر سیاه و سفید با کنتراست بالا با خطی جسورانه روایت می‌شود، مرد کوچکی است که از تخیل خالق خفته خود می‌پرد. مرد کوچک بارها و بارها سعی می‌کند راه خود را به سمت خورشید بیابد، از برج‌ها، درختان و پلکانی از ابرها بالا می‌رود، قبل از اینکه موفقیتش او را به زمین و خالقش بازگرداند.

این رُمان‌های بی‌کلام که سرشار از نمادگرایی‌اند، بیش از 200 تصویر چوبی زیبا دارند. روایت‌های پُرشور و پویا شامل The Sun، کاوشی غم‌انگیز از مبارزه مردی با سرنوشت است. ایده کتاب تصویری از پیروزی هنر بر تلاش برای سرکوب آن است. و داستانِ بدون کلام، داستان عاشقانه‌ای است که معشوقش از دست رفته. ماسریل تمثیل و طنز را در کاوش‌های خود درباره عشق، بیگانگی و آفرینش هنری ترکیب می‌کند. توماسمان این تصاویر برجسته اکسپرسیونیستی را با توصیفات «آن‌قدر متقاعدکننده، عمیقاً احساسی، آن‌قدر سرشار از ایده که از نگاه کردن به آن‌ها خسته نمی‌شود» توصیف و ستایش می‌کند. بیشترین تأثیر ماسریل بر هنر معاصر رُمان‌های بی‌کلام اوست، با این‌که در کارنامه هنری‌اش، آثار تولستوی، زولا و اسکار وایلد را نیز تصویرگری کرده است.