روایتی تازه برای نوجوانان از سیره حضرت فاطمه (س) در «ریحانه پیامبر»

کتاب «ریحانه پیامبر»، از آثار جدید منتشرشده در مجموعه «گنجشک‌های جمکران»، با هدف ارائه تصویری روشن از بخش‌هایی از زندگی حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) برای گروه سنی نوجوان تألیف شده است.

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب، زهرا اسکندری: این اثر تلاش دارد لایه‌هایی از شخصیت معنوی، سیره رفتاری و جایگاه تاریخی حضرت زهرا (س) را در قالب روایت‌های کوتاه و مستند، با زبانی ساده و قابل‌دریافت برای نوجوانان بازآفرینی کند. به همین دلیل، ساختار آن بر پایه بازگویی بخشی از فرازهای زندگی حضرت شکل گرفته که در قالب داستان‌های کوتاه، اما با اتکای محتوایی بر روایات معتبر، تدوین شده است.

هدف اصلی نویسنده، فراهم‌کردن امکانی برای آشنایی نوجوانان با شخصیت حضرت زهرا (س) در سطحی متناسب با دوران رشد فکری آنان است. این اثر می‌کوشد نشان دهد که چگونه زندگی ائمه معصوم (ع)، با وجود فاصله زمانی و تاریخی، می‌تواند منبعی از آموزه‌های اخلاقی و الگویی برای سبک زندگی نسل جوان باشد. نویسنده با تأکید بر اینکه زندگی حضرت زهرا (س) سرشار از رخدادهای الهام‌بخش است، تلاش کرده از خلال 13 داستان کوتاه، مجموعه‌ای از این رویدادها را به شکلی ساده، کوتاه و قابل‌درک برای نوجوانان مطرح کند.

در این اثر، شخصیت حضرت زهرا (س) نه به‌عنوان چهره‌ای دوردست و دست‌نیافتنی، بلکه به‌عنوان بانویی با روح بلند، رفتارهای انسانی، و شیوه زیستی مبتنی بر اخلاق و معنویت معرفی می‌شود. کتاب با انتخاب بخش‌هایی از سیره ایشان که دارای جنبه‌های تربیتی و تأثیرگذار است، تلاش دارد مخاطب نوجوان را با ابعاد مختلف این شخصیت تاریخی و دینی آشنا کند و ارتباطی قابل‌لمس برایش بسازد.

«ریحانه پیامبر» از 13 داستان کوتاه تشکیل شده است؛ هر یک از داستان‌ها به بخشی از زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) اشاره دارد. این روایت‌ها با انتخاب وقایع شاخص و برجسته تهیه شده و هدف آن‌ها انتقال پیام‌هایی مرتبط با معنویت، اخلاق، ساده‌زیستی و جایگاه ویژه حضرت در میان اهل‌بیت (ع) است.

یکی از داستان‌های کتاب، به بازخوانی ماجرای مشاهده نورانی منزل حضرت زهرا (س) توسط خانواده‌ای یهودی می‌پردازد. این روایت که در منابع تاریخی و روایی نیز ذکر شده، در کتاب با زبانی ساده و کوتاه برای نوجوانان بازآفرینی شده است. ماجرا از شبی آغاز می‌شود که یک زن یهودی هنگام برخاستن از خواب، نوری غیرمعمول را از اتاق مجاور خانه‌اش مشاهده می‌کند. این نور به‌گونه‌ای توصیف می‌شود که شدت و درخشندگی آن فراتر از روشنایی متعارف است و همین امر باعث تعجب و حتی ترس او می‌شود. او موضوع را به شوهرش اطلاع می‌دهد و در ادامه، ماجرا به عنوان یکی از نشانه‌های معنویت و نورانیت منزل حضرت فاطمه (س) معرفی می‌شود. کتاب تلاش می‌کند بدون ورود به جزئیات پیچیده، پیام روایت را برای نوجوانان قابل‌درک کند؛ یعنی تأکید بر اینکه منزل حضرت زهرا (س) کانونی برای حضور فرشتگان و محلی برای تابش انوار معنوی بوده است.

بخش دیگر کتاب به نقل دیدار سلمان فارسی از حضرت زهرا (س) اختصاص دارد. در این روایت، سلمان در حالی که به سوی منزل حضرت حرکت می‌کند، در ذهن خود به مقام و جایگاه ایشان می‌اندیشد. او از این زاویه توصیف می‌شود که جایگاه معنوی حضرت را فراتر از تصور عموم مردم مدینه می‌دانسته و معتقد بوده است اگر تمام عالم قلم و جوهر شود، باز هم فضائل فاطمه (س) قابل‌شرح کامل نیست.

کتاب این روایت را برای نوجوانان با زبانی قابل‌فهم بیان می‌کند و از خلال آن، پیام اصلی را منتقل می‌سازد: شناخت مقام حضرت فاطمه (س) تنها از طریق مطالعه و دقت در رفتار و سیره ایشان ممکن است و این شناخت، می‌تواند تأثیر تربیتی مهمی برای نوجوانان داشته باشد.

در ادامه روایت دیدار سلمان، کتاب به توصیف سبک زندگی ساده‌زیستانه حضرت زهرا (س) می‌پردازد. ورود سلمان به منزل حضرت و مشاهده آن محیط ساده و بی‌پیرایه، یکی از بخش‌هایی است که نویسنده بر آن تأکید دارد. حضرت در گوشه حیاط نشسته و در حال آردکردن جو هستند؛ تصویری که نویسنده با هدف نشان‌دادن ساده‌زیستی و فروتنی این بانو برای مخاطب نوجوان انتخاب کرده است.

این روایت‌ها با هدف انتقال پیام‌های تربیتی تنظیم شده‌اند تا نوجوان مخاطب کتاب دریابد که جایگاه والا و شخصیت معنوی حضرت زهرا (س) با زندگی ساده و دور از تجمل همراه بوده است و این هماهنگی میان مقام معنوی و سبک زندگی، بخشی از عظمت ایشان را شکل می‌دهد.

از نظر ساختاری، کتاب «ریحانه پیامبر» با توجه به رده سنی مخاطب، زبانی ساده، مستقیم و روان دارد. نویسنده از پیچیدگی‌های تاریخی و فلسفی دوری کرده و تلاش کرده محتوای روایی را در قالب قصه‌های کوتاه و روشن ارائه دهد.

جملات کوتاه و مستقیم هستند و از واژگان دشوار کمتر استفاده شده است؛ زیرا مخاطب اثر نوجوانانی هستند که در مرحله شناخت ابتدایی از مفاهیم تاریخی و مذهبی قرار دارند.

اگرچه روایت‌ها به شیوه داستانی ارائه شده‌اند، اما پایه محتوایی آن‌ها بر اساس روایات و منابع تاریخی تنظیم شده و نویسنده تلاش کرده جنبه‌های داستانی را به‌گونه‌ای محدود کند که اصل روایت مخدوش نشود.

از میان فرازهای متعدد زندگی حضرت زهرا (س)، نویسنده رویدادهایی را انتخاب کرده که یا بار تربیتی دارند، یا جنبه معنوی و رفتاری آن‌ها برای نوجوانان قابل درک است.

برای جلوگیری از خستگی مخاطب نوجوان، کتاب از توصیفات طولانی پرهیز کرده و تمرکز را بر پیام داستان‌ها قرار داده است.

نوجوانان در مرحله‌ای از رشد قرار دارند که نیاز به الگوهای اخلاقی و معنوی برای شکل‌دهی به سبک زندگی و نگرش‌های رفتاری دارند. کتاب «ریحانه پیامبر» با تکیه بر زندگی حضرت فاطمه (س)، تلاش می‌کند مجموعه‌ای از ارزش‌ها مانند ساده‌زیستی، تواضع، رفتار انسانی، معنویت‌محوری، احترام به خانواده و پایبندی به اخلاق را در قالب روایت‌هایی کوتاه و اثرگذار منتقل کند.

این مسیر روایی، فرصت مناسبی برای نوجوانان ایجاد می‌کند تا بخش‌هایی از تاریخ اسلام را بشناسند و در عین حال با شخصیت حضرت فاطمه (س) ارتباط برقرار کنند.

کتاب «ریحانه پیامبر» نوشته محسن نعماء در 112صفحه و به بهای110هزارتومان از انتشارات جمکران منتشر شده است.