روش صحیح جایزه دادن به کودکان

آزیتا غریب، روانشناس در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: به‌دفعات زیاد و به‌صورت منظم پاداش بدهید و از روش‌های ناپیوسته و نامنظم استفاده نکنید، زیرا اثرشان را از دست می‌دهند. کودک باید بداند که چه زمانی برای انجام رفتار پاداش خواهد گرفت و انتظار آن را داشته باشد. انتظار پاداش باعث وقوع رفتار می‌شود و هرچه احتمال آن بالاتر باشد، شانس وقوع رفتار نیز افزایش می‌یابد.

استفاده از جوایز غیرمادی  او گفت: در کنار جوایز مادی از تحسین و تعریف کلامی نیز استفاده کنید، زیرا پاداش‌های مادی در نهایت حذف خواهند شد و تنها تحسین کلامی باقی می‌ماند. توجه و احترام برای کودک از همه چیز مهم‌تر است، زیرا باعث شکل‌گیری اعتماد به نفس در کودکان می‌شود. حتماً از این روش برای تقویت رفتار کودک استفاده کنید و معجزه آن را خودتان مشاهده کنید.

 نظرخواهی از کودکان در مورد پاداش غریب تصریح کرد: به دو دلیل اجازه دهید پاداش‌ها را کودکان انتخاب کنند؛ انگیزه بیشتری ایجاد می‌کند و یک روش درمانی مناسب برای کودک لجباز به‌حساب می‌آید. ترجیحات کودکان دائماً در حال تغییر است و بسیار مهم است که به‌جای آنها تصمیم نگیرید.

 از عجله کردن پرهیز کنید او گفت: صبور باشید؛ تغییر یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد. بعضی تغییرات ممکن است خیلی زود رخ دهند، اما از یک‌بار پاداش یا تقویت، انتظار معجزه نداشته باشید. معمولاً ایجاد تداعی و همایندی بین پاداش و تقویت در مغز به مقداری زمان نیاز دارد. تقویت را مانند تمرین مهارت‌های مختلف در نظر بگیرید؛ مثلاً هرچه بیشتر دوچرخه‌سواری کنید، مهارت بیشتری خواهید داشت.

یک روانشناس تصریح کرد: برای مدیریت و تأثیرگذاری بیشتر پاداش‌ها می‌توانید از سیستم ژتونی استفاده کنید: رفتاری که دوست دارید انجام شود را به چند قسمت تقسیم کنید و بعد از انجام هر قسمت یک ژتون (کارت) به کودک بدهید. به کودک بگویید هر وقت این کارت‌ها به حد نصاب برسد، می‌تواند آنها را با چیز‌های موردعلاقه معامله کند. این روش برای مدیریت رفتار بسیار مفید است، زیرا هم کوتاه‌مدت و ملموس است و هم به کودک حق انتخاب می‌دهد که پاداش را خودش تعیین کند.

او گفت: پاداش‌ها به‌صورت کلی به افزایش رفتار‌های سازگارانه در کودکان کمک می‌کنند. اینکه دقیقاً چه زمانی جایزه دادن به کودک درست است، به عادات و سلایق آنها و استفاده درست از سیستم پاداش‌دهی بستگی دارد. اولین و مهم‌ترین موضوع این است که جایزه حتماً باید بعد از انجام رفتار به کودک داده شود. موضوعاتی مانند هدف‌گیری رفتار‌های خاص، صبر و حوصله، پاداش‌دهی منظم و پیوسته و توجه به هدایای موردعلاقه کودک باعث افزایش تأثیر پاداش می‌شوند.

چه موقع جایزه دادن به کودک درست است؟  غریب بیان کرد: مهم‌ترین موضوع این است که پاداش حتماً باید بعد از انجام رفتار به کودک داده شود تا کودک بین جایزه و انجام رفتار ارتباط برقرار کند.

برای تشویق کودک از چه روش‌هایی استفاده کنیم؟  او گفت: هدف‌گیری رفتار‌های خاص و مشخص، شروع با تکالیف ساده‌تر، پرهیز از عجله و استفاده از اقتصاد ژتونی از روش‌های موثر برای تشویق کودکان است. مهم‌تر از همه توجه به علایق و سلایق کودک است، اما شکلات، غذای موردعلاقه، اسباب‌بازی موردعلاقه و تحسین کلامی از پاداش‌های مادی و معنوی رایج هستند.

خبرنگار: عطیه رضایی