ریشه‌های گنوسی نظریه تاریخی مارکس

از نظر مارکس تحول در شرایط نیرو‌های مادی یا ابزار تولیدی زیربنا یا شالوده جوامع بشری را تشکیل می‌دهد و سایر نهاد‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی روبنا‌هایی وابسته به این زیر بنا هستند.