سریال ناریا؛ رنگین‌کمانی از اقوام اصیل و ریشه‌دار ایرانی
برگزیدن قهرمان و شخصیت اصلی «ناریا» از میان قوم شریف و نجیب کُرد را می‌توان یک خوش‌فکری و هوشمندی از سوی سازندگان سریال است.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا صلواتی* - بینندگان شبکه یک تلویزیون این شب‌ها شاهد پخش سریال «ناریا» به‌کارگردانی جواد افشارند. این سریال که محصول معاونت برون‌مرزی سازمان صداوسیماست، در ژانر پلیسی - معمایی ساخته شده و درباره دختر جوانی به نام هوژان است که با ساخت یک محصول جدید در حوزه فناوری، گام بلندی برای تحقق خودکفایی کشور برداشته و در زمره نخبگان کشور به شمار می‌رود. این دستاورد بزرگ البته موردطمع دشمنان قرار گرفته و آنان درصددند با کمک عوامل داخلی‌شان، هوژان را بربایند و از کشور خارج کنند و در صورت ناکامی، دختر نخبه ایرانی را حذف فیزیکی و ترور کنند. اینجاست که پای دستگاه امنیتی و اطلاعاتی کشور به ماجرا باز می‌شود و اتفاقات جالب و غیرمنتظره‌ای رقم می‌خورد. در سریال ناریا بازیگران نام آشنایی از جمله محمدرضا شریفی‌نیا، آشا محرابی، افسانه چهره‌آزاد، مرحوم صدرالدین حجازی، حسین سحرخیز، محمد شیری، ویدا جوان، کاظم بلوچی، فریبا متخصص، کاوه سماک‌باشی، نسیم ادبی، کمند امیرسلیمانی، رامبد شکرابی و... در کنار جوانانی همچون زهرا نادری‌فر، محمدسعید فرازمند، دنیا فتحی و نادیا شادگان به ایفای نقش می‌پردازند.
درباره نقاط‌قوت و ضعف‌های احتمالی سریال «ناریا» نقدها و یادداشت‌های زیادی نوشته و سریال جواد افشار از زوایای مختلف نقد و بررسی شده است. یکی از ویژگی‌ها و شاخصه‌های این سریال که قابل‌ذکر است و نباید به آسانی از کنار آن گذشت، تأکید بر هویت ملی و اصالت ایرانی و همدلی و همبستگی برآمده از آن است. سریال «ناریا» حکایت جوانان ایرانی و توانایی‌ها و قابلیت‌هایشان است، به‌ویژه دختران نخبه این سرزمین. این سریال می‌کوشد با انعکاس و نمایش گوشه‌ای از ظرفیت‌ها و توان علمی دختران ایرانی، حس غرور و افتخار را در طیف مخاطبان و به‌ویژه بینندگان جوان و علی‌الخصوص دختران نوجوان و جوان متبلور و شکوفا سازد و به‌نوعی، حکم یک مشوق و انگیزاننده را برای فعالیت و تلاش آنان داشته باشد.
نکته قابل‌تأمل در این مسیر، راهبردی است که نویسنده و کارگردان سریال «ناریا» برای نیل به این هدف اتخاذ کرده‌اند. تقریباً می‌توان از همه قومیت‌های ایرانی در میان کاراکترهای سریال نشانی گرفت و بیش‌وکم هر قوم، یک نماینده در قصه دارد؛ از کرد و عرب گرفته تا ترک و گیلکی و.... هوژان به‌عنوان شخصیت اول سریال هم یک دختر ایرانی کرد است که اتفاقا رگه‌هایی از زبان کردی هم در نحوه صحبت و ادا کردن کلمات توسط او مشاهده می‌شود. برگزیدن قهرمان و شخصیت اصلی «ناریا» از میان قوم شریف و نجیب کرد یک خوش‌فکری و هوشمندی ازسوی سازندگان سریال است. یا سامان به‌عنوان یکی از شخصیت‌های اصلی سریال که ابتدا قرار بوده در ربایش هوژان نقش داشته باشد و بعد، دل به او داده و گرفتار عشقش شده هم ترک است و در سکانس‌هایی به همین زبان سخن می‌گوید. به‌عبارت بهتر، رنگین‌کمانی از اقوام متنوع و ریشه‌دار ایرانی را می‌توان در سریال «ناریا» به تماشا نشست و از این تنوع و کثرت و غنای فرهنگی حظ کامل برد.
یکی دیگر از نقاط قوت سریال «ناریا» که قابلیت تعمق و پرداخت دارد، شخصیت‌پردازی کاراکترهاست. ساخت سریال‌های پلیسی - معمایی و به‌ویژه پلیسی در تلویزیون سابقه طولانی دارد و از مجموعه‌های خاطره‌انگیزی مانند «آینه عبرت» و «شلیک نهایی» و «کلانتر» گرفته تا «خواب و بیدار» و «ماتادور» و «میکائیل» را می‌توان در این ژانر دسته‌بندی کرد. در برخی از این سریال‌ها و به‌ویژه آثاری که به دهه‌های قبل‌تر تعلق دارند، شخصیت‌ها عموماً به دو دسته مشخص خوب‌ها و بدها تقسیم‌بندی می‌شوند. به‌تعبیری دیگر، یک‌سری از کاراکترها کاملا سفید و مثبت‌اند و بعضی دیگر، در نهایت سیاهی و منفی مطلق. ازهمین‌رو و دراثر این ضعف در شخصیت‌پردازی، کاراکترهای خاکستری در این نوع سریال‌ها کمتر دیده می‌شوند و شاید همین نقصان، چنین سریال‌هایی را دچار آفت تکرار و کلیشه می‌کند.
در سریال «ناریا» اما در بر پاشنه دیگری چرخیده و یک شخصیت‌پردازی درست و منطقی در دستور کار بوده است. بیش‌وکم تمام شخصیت‌های این سریال نه سفید مطلق‌اند، نه سیاه محض. این قاعده حتی شامل شخصیت هوژان هم می‌شود و این دختر نخبه هم عاری از اشتباه و نقصان نیست. کاراکترهای به‌ظاهر منفی سریال هم حکم شیطان و دیو را ندارند و انسان‌هایی‌اند که به بیراهه کشانده شده‌اند و چه بسا اصلاح‌پذیر و قابلیت انابه و بازگشت داشته باشند. از همین سبب است که حتی کاراکترهای منفی سریال مثل سامان، جهان، اردشیر و حشمت و کتایون هم بیشتر خاکستری‌اند تا سیاه.
در هریک از این شخصیت‌ها همچنان می‌توان عواطف انسانی را سراغ گرفت و این‌گونه نیست که به گرگ و هیولا تبدیل شده باشند.
هریک از این شخصیت‌ها دارای گذشته و پیشینه‌ای در زندگی‌اند که رفتار و اعمال امروزشان نشئت‌گرفته از آن است و هنوز هم، به‌لحاظ عاطفی نقاط ضعفی دارند که می‌توان بر روی آن دست گذاشت و تغییر و تحولی ایجاد کرد.
برای مثال، شخصیت حشمت (با بازی حسین سحرخیز) یک نقطه‌ضعف بزرگ دارد که دخترش است. عواطف و احساسات پدرانه او به دخترش (ستاره) بسیار قوی است، گیرم که به‌لحاظ اجتماعی انسان موجهی نباشد و خلاف هم بکند. این شخصیت‌پردازی منطقی و اصولی سریال «ناریا» باعث شده که کاراکترها در نظر مخاطب، واقعی و ملموس به نظر برسند و در نتیجه، کلیت قصه باورپذیر باشد.
سریال 58 قسمتی «ناریا» که حالا از قسمت چهلم عبور کرده و دارد به پایان نزدیک می‌شود، توانسته نظر علاقه‌مندان ژانر پلیسی - معمایی را به خود جلب کند و این شب‌ها یکی از سریال‌های پربیننده تلویزیون است. سریالی که علاوه‌بر جذابیت می‌توان مفاهیمی همچون تنوع اقوام و همبستگی و همدلی ملی را نیز به‌وضوح در آن رصد کرد.
* روزنامه‌نگار