شاهکار خاکستری ایران زیر سایه خاموشی ها
صنعت سیمان ایران، این غول خاکستری با ظرفیت جهانی و مصرف انرژی سنگین، میان افتخارات تولید و چالش‌های ناترازی انرژی، در آستانه آزمونی بزرگ برای بقا و تحول فناورانه قرار گرفته است؛ آزمونی که سرنوشت یکی از شاهکارهای صنعتی کشور را رقم خواهد زد.
حسن قاسم‌زاده، رئیس انجمن ژئومکانیک نفت درباره فناوری‌های نواورانه و مدیریت مصرف انرژی در صنعت سیمان اظهار کرد: ایران به 70 تا 72 میلیون تن تولید سالیانه و 90 میلیون تن ظرفیت تولید، رتبه ششم را در تولید سیمان جهان دارد.
وی افزود: این فاصله 18 تا 20 میلیون تنی بین ظرفیت و تولید واقعی، ناشی از قطع برق، فرسوده بودن صنعت سیمان و سوءمدیریت است.
قاسم زاده با بیان اینکه بتن پرمصرف‌ترین ماده در جهان پس از آب است، گفت: مصرف سرانه سالیانه بتن در جهان 4 تن است و مصرف سالیانه 525 کیلو سیمان را به‌ازای هر نفر در جهان شاهد هستیم که رقم بسیار قابل توجهی است.
رئیس انجمن ژئومکانیک نفت ادامه داد: تولید کل سیمان جهان در سال 2024 حدود 4 میلیارد تن بوده و ایران رتبه ششم را در جهان با تولید 72 میلیون تن به‌خود اختصاص داده است.
انرژی، آلایندگی و ضرورت تغییر فناوری
قاسم‌زاده تاکید کرد: کل انرژی مصرفی دنیا برای سیمان در سال 2024 بالغ بر 14 اگزا ژول بوده که سهم سیمان از مصرف انرژی جهان 2.5 درصد است؛ یعنی 2.5 درصد کل انرژی مصرفی جهان برای تولید سیمان مصرف می‌شود که رقم بسیار قابل توجه و بزرگی است.
وی افزود: هر جا سخن از تولید است، باید از آلایندگی ناشی از آن هم صحبت کنیم، 8 درصد گاز‌های گلخانه‌ای جهان توسط سیمان تولید می‌شود؛ یعنی سهم سیمان در انتشار CO2 به 8 درصد می‌رسد و تولید هر تن سیمان 900 کیلو دی‌اکسید کربن وارد هوا می‌کند.
رئیس انجمن ژئومکانیک نفت تصریح کرد: سهم سیمان در انتشار CO2 ایران 9 درصد است که دلیل این مقدار بیشتر بودن نسبت به آمار متوسط جهانی، فرسوده بودن صنعت سیمان و تکنولوژی پایین‌تر آن است.
وی ادامه داد: بهینه‌سازی فرآیند‌های تولید با استفاده از کوره‌های خشک، جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژی تجدیدپذیر، مدیریت هوشمند انرژی با استفاده از هوش مصنوعی و پیاده‌سازی فناوری‌های نوین با جایگزینی سیمان سنتی، از راهکار‌های کاهش مصرف انرژی در این صنعت است.
ناترازی انرژی و فرصت‌های فراموش‌شده در صنعت
در ادامه، علیرضا کفشکنان، کارشناس انرژی اظهار کرد: ظرفیت نیروگاهی ایران به 95 هزار مگاوات رسیده و بین کشور‌های منطقه، یکی از بالاترین سطح شبکه برق را داریم؛ پس در زمینه ایجاد ظرفیت‌های تولید به‌خوبی عمل کرده‌ایم.
وی افزود: یکی از نقاط مغفول مانده این است که در دهه‌های اخیر، آنطور که در بخش تولید متمرکز بوده‌ایم، روی مصرف توجه نداشته‌ایم و اگر الگوی درست مصرف انرژی به‌ویژه برق در صنایع پیاده‌سازی می‌شد، امروز با این سطح ناترازی مواجه نبودیم.
کفشکنان با اشاره به کمبود گاز نیروگاه‌ها و احتمال بازگشت خاموشی‌ها از آذرماه گفت: این شرایط ما را ناگزیر می‌کند بیش از پیش به اصلاح مصرف گاز و برق در صنایع از جمله سیمان فکر کنیم.
او تأکید کرد: در حالی که بسیاری از کشورها با احداث واحدهای بازیافت حرارت (WHR) در صنایع سیمان برق مورد نیاز خود را تولید کرده و آلایندگی را کاهش داده‌اند، در ایران هنوز این ظرفیت به‌صورت گسترده ایجاد نشده است.