صلح و دفاع مشروع؛ همزیستی راهبردی در آموزه‌های قرآن
کارشناس قرآنی گفت: صلح و دفاع مشروع متناقض نیستند و یکی جای دیگری را نمی‌گیرد. صلح، نگرشی اصیل و اولویت‌دار است اما در شرایطی که تجاوز صورت گیرد و دشمن مرزهای اخلاقی و حقوقی را بشکند، دفاع مشروع نه تنها مجاز، بلکه الزامی دینی است.
زهرا دوست‌محمدی، استاد دانشگاه و کارشناس قرآنی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با بیان اینکه تحقیق درباره صلح و جنگ در قرآن همواره یکی از مباحث بنیادین علوم قرآنی است، گفت: نمی‌توان بدون بررسی همزمان صلح و جنگ به فهم کامل رسید، چرا که در اغلب موارد صلح به عنوان نقیض جنگ مطرح می‌شود و بر مبنای قاعده شناخت از طریق اضداد باید هر دو مقوله را توأمان مطالعه کرد.
او با تبیین تاریخی و آماری گفت: صلح به عنوان آرمانی دیرینه در زندگی بشر وجود داشته، اما با وجود پیشرفت‌های علمی و فنی، انسان همچنان با خشونت و آشوب دست به گریبان است، و به استناد برخی داده‌ها تنها بخش اندکی از تاریخ بشر شاهد صلح عمومی بوده است.
او تصریح کرد: یکی از دلایل تاریخی ناکامی در تحقق صلح این است که گاهی گویندگان صلح، خود جنگ‌افروزترین افراد هستند و صلح را به صورتی تعریف می‌کنند که منافع خودشان تأمین شود نه حقوق متقابل انسان‌ها.
محمدی با تأکید بر اینکه تصویر نادرست اسلام در رسانه‌ها مبتنی بر اقدامات گروه‌های افراطی است، افزود: این گروه‌ها نه نماینده دین هستند و نه تشویق به خشونتِ مشروع را می‌توان با آموزه‌های صلح و عدالت قرآن یکی دانست.
او اشاره کرد: اسلام به سبب برخی خشونت‌ها در تاریخ معاصر، متهم به جنگ‌طلبی شده است، در حالی که آموزه اصیل قرآن بر تعامل مسالمت‌آمیز، عدالت و احترام به حقوق بشر تأکید دارد.
کارشناس قرآنی با استناد به تحلیل معنی‌شناسان واژه «صلح» در قرآن گفت: کلمه صلح به صورت لفظی تنها در آیه 128 سوره نساء به کار رفته است، آن هم در زمینه خانواده و روابط زناشویی که به معنای سازش و اصلاح است.
او با بیان اینکه مشتقات صلح (اصلحوا، تصلحوا، صلاح، مصلحون و...) در بیش از صد آیه قرآن دیده می‌شود، تأکید کرد: این لغات بیشتر در مسائل اخلاقی، اجتماعی و اصلاح‌گری کاربرد دارند نه به معنای سیاسی - بین‌المللی جنگ و صلح بین دولت‌ها.
رونق فرهنگ «حفظ قرآن» یک پروژه تمدنی استمحمدی با اشاره به استنادهای قرآنی در سه حوزه کلیدی گفت: برای بررسی درستی صلح و جنگ در قرآن لازم است آیاتی که بر وحدت توحید و نفی شرک تأکید کرده‌اند مورد توجه باشند. در عین حال مجموعه آیات جهاد و قتال که مجوز دفاع مشروع را در شرایط تجاوز داده‌اند را در نظر داشته باشیم و در کنار آن، آیات مربوط به نفی سبیل، یعنی عدم پذیرش سلطه و ظلم خارجی بر مسلمانان مد نظر باشند.
او در پایان خاطرنشان کرد: صلح و دفاع مشروع متناقض نیستند و یکی جای دیگری را نمی‌گیرد، بلکه هر یک در جای خود جایگاه دارد. صلح، نگرشی اصیل و اولویت‌دار است اما در شرایطی که تجاوز صورت گیرد و دشمن مرزهای اخلاقی و حقوقی را بشکند، دفاع مشروع نه تنها مجاز بلکه الزامی دینی است.