ضرورت درک حوزه‌های مطالعات قرآنی

محسن ادیانی، کارشناس علوم قرآنی، در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم با تأکید بر وجود قلمروهای پژوهشی مهم در قرآن کریم، به تبیین دو حوزه کلیدی آینده‌پژوهی و ملکوت‌پژوهی پرداخت.

این محقق با بیان اینکه آینده‌پژوهی از جمله عرصه‌های مهم پژوهشی در قرآن، روایات و سیره عملی اهل بیت (ع) است، اظهار داشت: ممکن است این پرسش مطرح شود که چگونه می‌توان آینده را که هنوز محقق نشده، پیش‌بینی کرده و مورد مطالعه قرار داد؟

او با اشاره به امکان دستیابی به آینده از طریق شناخت دقیق نظام علت و معلولی، خاطرنشان کرد: همان‌گونه که امروزه پدیده‌های جوی برای روزها و حتی هفته‌های آینده پیش‌بینی می‌شوند، ما نیز قادریم با درک این نظام، بخشی از رخدادهای آینده را پیشگویی کنیم. بنابراین نمی‌توان آینده را کاملاً غایب دانست، بلکه می‌توان آن را حاضر و در دسترس مطالعه تصور کرد.

این کارشناس علوم دینی با تصریح بر اینکه بخشی از آینده در متون دینی برای ما روشن شده است، افزود: در حوزه روایات مرتبط با عصر ظهور، پیش از ظهور و نیز دوره رجعت، اطلاعات بسیار ارزشمندی در اختیار ما قرار دارد.

ادیانی با استناد به کلام امیرالمؤمنین علی (ع) که فرمودند: «از آنچه رخ داده، برای آنچه رخ نداده راه بیاب، زیرا رویدادهای جهان همانند یکدیگرند»، توضیح داد: این سخن بسیار راهگشا است؛ اگر در گذشته مطالعه کنید و ببینید مجموعه‌ای از مقدمات منجر به نتیجه خاصی شده است، هرگاه آن مقدمات را در زمان حاضر مشاهده کنید، می‌توانید وقوع آن نتیجه را پیش‌بینی کنید.

او با اشاره به آیه 18 سوره حشر «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا پروا کنید و هر کس باید بنگرد که برای فردایش چه فرستاده»، بیان کرد: تفسیر می‌شود که باید از هم‌اکنون برای آینده خود تدارک دید. اگر این مفهوم را در حوزه معرفتی قرار دهیم، پیام زیبای آن این است که می‌توان تمامی داده‌های گذشته را برای روشن کردن افق‌های آینده به کار گرفت.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه این نگاه، در حقیقت آینده‌پردازی و آینده‌سازی است، تأکید کرد: این شناخت‌ها باید به ما کمک کند تا برای مثال، بتوانیم رویدادهای سال 2040 را ترسیم کنیم. این آیه می‌تواند تکیه‌گاه محکمی برای بسیاری از مطالعات و پژوهش‌ها باشد.

این کارشناس در بخش دیگری از سخنان خود به قلمرو دوم پژوهشی یعنی «ملکوت‌پژوهی» پرداخت و اظهار داشت: واژه ملکوت به معنای جهان پنهان است. فرشته را از آن رو «ملک» می‌نامند که از دیدگان ظاهری پنهان است.

ادیانی با اشاره به اینکه جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، سرشار از اسرار و قوانین منظم است، گفت: میلیون‌ها قانون در هستی حاکم است که ما تنها بخش کوچکی از آن را کشف کرده‌ایم. پرسش اینجاست که در حوزه قوانین غیرمادی و معنوی حاکم بر همین جهان مادی، تاکنون چند قانون را شناسایی کرده‌ایم و قوانین ناشناخته چند برابر قوانین شناخته شده هستند؟

این محقق با بیان اینکه هر کشف علمی، دریچه‌ای به سوی نادانسته‌های تازه می‌گشاید، خاطرنشان کرد: به زبان دیگر، هر علمی خود موجد مجهولات جدید است. زمانی که دانشمندان به اتم دست یافتند، پرسش‌های متعددی درباره اجزای آن مطرح شد. بنابراین، علم، «جهل‌ساز» است، اما این جهل، جهلی فرهیخته است؛ یعنی فرد درمی‌یابد که نمی‌داند و آگاه می‌شود که چه پرسش‌های بسیاری پیش روی او قرار دارد.

او در پایان با استناد به آیات قرآن کریم، تصریح کرد: خداوند در کتاب خود انسان را به جستجو و کشف این قوانین پنهان جهان فراخوانده است. شناخت این قوانین پنهان، رسالتی است که قرآن بر عهده بشر نهاده است.