عبور از بحران خشکسالی با تغییر رویکرد سنتی
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، تشدید تغییرات اقلیمی، مدیریت ناکارآمد منابع آب و رشد جمعیت، ابعاد این بحران را گسترده‌تر کرده است. پیامدهای آن از کاهش ذخایر سدها و خشکی زمین‌های کشاورزی تا مهاجرت روستاییان و تهدید امنیت غذایی گسترده شده است. مطالعات نشان می‌دهد که مقابله با خشکسالی دیگر صرفاً تابع افزایش منابع آبی نیست و نیازمند اصلاح رویکردها و سیاست‌گذاری چندوجهی است. دلایل تشدید خشکسالی در ایران کاهش بارندگی و افزایش دما: الگوهای اقلیمی کشور نشان‌دهنده کاهش بارش و افزایش تبخیر است. برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی: چاه‌زنی‌های بدون کنترل و مصرف بی‌رویه آب زراعی سفره‌های آب زیرزمینی را تخلیه کرده است. مصرف بالای آب در بخش کشاورزی: حدود 85 تا 90 درصد منابع آبی ایران صرف آبیاری سنتی و غیربهینه می‌شود. عدم مدیریت علمی و نبود نگاه حوضه‌محور در تخصیص آب توسعه ناپایدار شهرنشینی و مهاجرت به کلانشهرها پیامدهای خشکسالی کاهش تولید محصولات استراتژیک (گندم، جو، برنج) افزایش مهاجرت و حاشیه‌نشینی روستانشینان فرسایش خاک و بیابان‌زایی تنش‌های اجتماعی و تنوعات منطقه‌ای بر سر منابع آب افزایش قیمت مواد غذایی و تهدید امنیت غذایی کشور راهکارهای مقابله با خشکسالی (تجربه ایران و جهان)
- اصلاح الگوی مصرف آب در کشاورزی
- ترویج کشاورزی نوین و روش‌های آبیاری قطره‌ای و بارانی
- آموزش و حمایت از کشاورزان برای کشت محصولات کم‌آب‌بر و مقاوم به کم‌آبی
- تشویق به بهره‌وری و بازچرخانی آب در مزارع
- مدیریت منابع آب و تقویت زیرساخت‌ها
- بهسازی شبکه‌های انتقال و کاهش تلفات آب در مسیر انتقال
- تعالی سامانه‌های مانیتورینگ و داده‌محور برای تخصیص منابع آب
- مقابله با چاه‌های غیرمجاز و سامان‌دهی برداشت‌ها
- سیاست‌های کلان و نگاه منطقه‌ای
- تدوین برنامه‌های جامع مدیریت آب مبتنی بر حوضه‌های آبریز (نه مقیاس سیاسی - اداری)
- تشکیل نهادهای قدرتمند میان‌دستگاهی برای هماهنگی سیاست‌های کشاورزی و منابع آب
- استفاده از فناوری و نوآوری
- توسعه آب‌شیرین‌کن‌ها در مناطق جنوبی و استفاده از آب‌های غیرمتعارف
- سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی، تحلیل داده‌های اقلیمی و ابزارهای پیش‌بینی خشکسالی
- حمایت از استارتاپ‌های آب و کشاورزی هوشمند
- فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی
- راه‌اندازی کمپین‌های ملی برای آموزش صرفه‌جویی آب در مدارس و رسانه‌ها
- ایجاد انگیزه مادی و معنوی برای مشارکت مردم در حفاظت آب
- اصلاح سیاست قیمت‌گذاری آب
- بازنگری تعرفه‌ها با رعایت ابعاد اجتماعی برای بهبود رفتار مصرف
- حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر و صنعت کشاورزی مدرن
- تنوع‌بخشی به منابع تامین آب
- برداشت آب از منابع زیرسطحی باران و روان‌آب‌ها
- توسعه سدهای کوچک و میکروذخیره‌های محلی متناسب با اقلیم هر منطقه به گزارش اکونیوز، خشکسالی برای ایران یک بحران گذرا نیست، بلکه تهدیدی دائمی و ملی است. عبور از این بحران، تنها با تغییر رویکرد سنتی، مدیریت علمی، مشارکت مردم و استفاده از فناوری‌های نوین امکان‌پذیر است. دولت، بخش خصوصی و شهروندان باید با اتخاذ رویکرد راهکارمحور و انعطاف‌پذیر، مدیریت آب را به مساله‌ای ملی و فرابخشی تبدیل کنند؛ در غیر این صورت پیامدهای زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی خشکسالی جبران‌ناپذیر خواهد بود.