عدم نمایش ساز ایرانی؛ ترویج فرهنگ غربی

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از روابط‌عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، آیین رونمایی و بررسی کتاب «همایون‌نامه» سه‌شنبه (یازدهم شهریور ماه 1404) با حضور صادق چراغی، نویسنده اثر، آهنگساز و پژوهشگر و سجاد محمدیان در سرای اهل قلم خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

ساز نی در مهجوریت؛ غرب‌زدگی تهدید بر موسیقی اقوام صادق چراغی در ابتدای این آیین با اشاره به دلایل نگارش کتاب «همایون‌نامه نی‌نوازان» گفت: نوت‌هایی که در این کتاب به آن پرداخته شده حاصل تمرین‌هایی است که انجام می‌دادم. شکل‌گرفتن هر کدام از این قطعات سالیان سال زمان برد؛ نوت‌هایی نواخته و بارها اصلاح شد تا به قطعاتی قابل عرضه برسد. اکنون نیز از بین 100 قطعه 14 قطعه در این کتاب جمع‌آوری شد تا مخاطبان از آن بهره ببرند.

او با اشاره به اینکه ساز نی یکی از سازهای اصیل ایرانی است، اضافه کرد: ولیکن کتاب‌های نوت اندکی درباره این ساز به رشته تحریر درآمده و مطالب موجود درخصوص آن اندک است. یکی از علت‌های اصلی آن نیز غرب‌زدگی است که از دوره ناصری آغاز شده، در دوره پهلوی به اوج خود رسیده و تا هم‌اکنون نیز ادامه دارد.

وی ادامه داد: در دهه 40 و 50 شمسی آنچه در رادیو و تلویزیون ارکسترهای خارجی می‌نواختند و ما نوعی هویت‌باختگی در 100 سال اخیر را شاهدیم. به همین دلیل نیز کم کم سازهای ایرانی به حاشیه رانده شد که ساز نی یکی از آن‌هاست؛ با این که این ساز در گستره ایران فرهنگی پرکاربردترین ساز است در سنجش با سازهای دیگر کمتر به آن پرداخته شده و کتاب‌های کمی درباره آن نوشته شده است. درواقع از ایامی که من یادگیری نواختن ساز نی را شروع کردم کتاب زیادی برای یادگیری موجود نبود و از همان زمان کمبود منابع آموزشی در این حوزه احساس می‌شد.

این پژوهشگر موسیقی با بیان اینکه غرق در غرب‌زدگی هستیم، مطرح کرد: بخش دانش‌آموختگی از غرب امر بدی نیست؛ گام غلط زمانی برداشته شد که طراحی و ساخت موسیقی ملی ایران به یک فرد فرنگی به نام موسیو لومر سپرده شد. پس از آن بود که سازهای غربی جایگزین سازهای ایرانی شدند. درست در این نقطه است که غرب‌زدگی خطرناک می‌شود.

او نت‌نویسی توسط استادان مختلف و نی‌نوازان حرفه‌ای را امری خوب و مهم دانست و ادامه داد: گرایش جوانان به دیگر سازها بیشتر از نی است و این ساز با مهجوریت بیشتری همراه است. به این دلیل که به صورت کلی سازهای هواصدا به نسبت باقی، سازهای مشکل‌تری هستند. معمولا نوازنده به صورت انفرادی خوب می‌نوازد اما وقتی در میان گروه قرار می‌گیرد، نمی‌تواند از پس نواختن برآید.

وی افزود: ما در زمینه ساز نی کتاب‌های ترجمه داریم؛ نوشتن در این حوزه سختی‌های خودش را دارد و در نتیجه همه باید دست به دست هم دهیم تا مشکلات این حوزه مرتفع شود و آثار آموزشی بیشتری برای نی‌نوازی منتشر شود.

این موزیسین درباره تاثیر فیلم و سریال و به طور کلی رسانه در جلب توجه مخاطب نسبت موسیقی و نی‌نوازی عنوان کرد: نمایش ساز ایرانی در رسانه‌ها به هر طریقی سبب آشنایی مخاطب به ویژه نسل جوان با انواع سازهای نواحی و اقوام ایرانی می‌شود. ولی تهاجم غرب سبب شده است نسل جوان در اقوام گوناکون سازهای خود را به فراموشی بسپرد و سراغ نواختن و یادگیری سازهای غربی برود. نشان ندادن ساز ایرانی نوعی ترویج فرهنگ غربی است. در رسانه خیانت بزرگی در حق موسیقی صورت می‌گیرد چراکه مشاوره درستی برای انتخاب موسیقی انجام نمی‌شود.

وی همچنین ادامه داد: نیاز است به فرهنگ ایرانی بیش از پیش توجه کنیم، برای سازهای خود کتاب بنویسیم. اکثر سازهای ما کهن هستند که گذری را طی کردند تا به دست ما برسند و باید از آن حفاطت کرده و به نسل بعد منتقل کنیم. همه ما موظفیم در حوزه تبلیغ این هنر و حفظ موسیقی سنتی و موسیقی اصیل ایرانی تلاش کنیم و سعی کنیم آن را به گوش جهانیان برسانیم همانند سایر کشورهای همسایه ایران که در نمایش و تبلیغ ساز خود در جهان موفق عمل کردند.

او با تاکید بر لزوم توجه به سازهای ایرانی گفت: من سعی می‌کنم چنین رفتار کنم و علاقه‌ام به سازهای نواحی از همین امر نشات می‌گیرد. به صورت کلی باید جهان اطراف خود را به خوبی درک کنیم و آلات موسیقی ایرانی را مدنظر قرار دهیم و سعی کنیم به هر طریق به آن بپردازیم تا آن را به مردم کشورمان و همچنین جهانیان بشناسانیم.

صادق چراغی در پایان سخنان خود گفت: یکی دیگر از مشکلات ما در کنار غرب‌زدگی، پایتخت‌زدگی است که سبب شده ساز اقوام کنار گذاشته شود و توجه‌ها به سمت موسیقی دستگاهی سوق پیدا کند. به واقع اکنون تصور عمومی این است که موسیقی دستگاهی بالاتر از موسیقی نواحی است درحالی که 90 درصد موسیقی ایرانی شامل موسیقی نواحی می‌شود و 10 درصد سهم موسیقی دستگاهی است. باید به این سازها میدان دهیم تا خود را به نمایش بگذارند.

نشر سروش و توجهش کتاب‌های موسیقی کوروش امیرپور، مدیر اجرایی واحد مجلات سروش در پایان آیین رونمایی کتاب «همایون‌نامه» توضیحاتی درباره مجلات سروش ارائه کرد و افزود: سروش از دیرباز در حوزه‌های هنرهای تجسمی و موسیقی دستی برآتش داشت و آثار گوناگونی را در این زمینه‌ها منتشر کرده است. اگر در ادبیات مکتوب موسیقی کم است بخشی از آن به استادان این حوزه برمی‌گردد.

59243