لزوم تمرکز بر مهارت‌آموزی دانشجویان برای جلوگیری از بیکاری تحصیلکرده ها
معاون وزیر کار برای مقابله با بیکاری فزاینده دانشگاهیان، بر بازنگری آموزش عالی و تمرکز فوری بر مهارت‌های تخصصی دانشجویان از سال‌های ابتدایی تأکید کرد تا از تکرار سرنوشت رشته‌های اشباع‌شده جلوگیری شود.
به گزارش خبرنگاراقتصادی خبرگزاری تسنیم, در حالی که طی دو دهه گذشته چهره بازار کار ایران به‌طور چشمگیری تغییر کرده، آخرین گزارش مرکز آمار ایران تصویری دوگانه از وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ارائه می‌دهد. براساس داده‌های رسمی، سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از کل شاغلان کشور از 12.6 درصد در سال 1384به 27درصد در تابستان 1404رسیده است؛ افزایشی حدود 35درصد که نشان‌دهنده گسترش حضور دانش‌آموختگان در بازار کار است. با این حال، این رشد ظاهری در اشتغال، نتوانسته سایه سنگین بیکاری میان جوانان تحصیلکرده را کاهش دهد.
مرکز آمار اعلام کرده است که در تابستان 1404، نرخ بیکاری جمعیت 15ساله و بیشتر 7.4 درصد و نرخ مشارکت اقتصادی 40.8 درصد بوده است. هرچند نرخ بیکاری در مقایسه با تابستان سال گذشته حدود 0.1 درصد کاهش یافته، اما در عمق این آمار، واقعیتی پنهان وجود دارد: سهم بیکاران تحصیلکرده طی دو دهه اخیر دو برابر شده است. یعنی، در حالی که شمار شاغلان دارای مدرک دانشگاهی رشد چهاربرابری داشته، همچنان بسیاری از فارغ‌التحصیلان در صف انتظار شغل مانده‌اند.
بابایی: باید مدت زمان بازپرداخت وام اشتغال به 84 ماه بازگرددکارشناسان اقتصادی معتقدند ریشه این عدم تعادل، در ناهماهنگی میان مهارت‌های دانشگاهی و نیازهای واقعی بازار کار نهفته است. نظام آموزشی کشور هنوز نتوانسته خود را با تحولات سریع فناوری، رشد اقتصاد دیجیتال و نیازهای جدید صنایع سازگار کند. به‌عنوان نمونه، رشته‌هایی چون مدیریت، حسابداری یا حقوق، با وجود حجم بالای فارغ‌التحصیلان، کمتر با فرصت‌های شغلی واقعی منطبق‌اند. برعکس، مشاغلی در حوزه فناوری اطلاعات، تحلیل داده، انرژی‌های نو و مهارت‌های فنی در صنایع کوچک و متوسط، با کمبود نیروی متخصص مواجه‌اند.
از سوی دیگر، بخش مهمی از مشاغل موجود در بازار ایران به تجربه عملی و مهارت‌های کاربردی بیش از مدرک تحصیلی وابسته است. این مسئله باعث شده بسیاری از فارغ‌التحصیلان با وجود داشتن مدرک دانشگاهی، در رقابت با نیروهای دارای مهارت فنی شکست بخورند. نهادهای آموزشی و وزارت علوم طی سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای اصلاح برنامه‌های درسی و تقویت آموزش‌های مهارتی انجام داده‌اند، اما شواهد نشان می‌دهد هنوز فاصله میان دانشگاه و بازار کار پابرجاست.
در نتیجه، چشم‌انداز بازار کار فارغ‌التحصیلان، علی‌رغم افزایش سهم آنان در اشتغال، همچنان با چالش‌هایی جدی روبروست. اگر ارتباط میان دانشگاه‌ها، بخش خصوصی و نهادهای توسعه اشتغال تقویت نشود، احتمال تداوم این روند و افزایش بیکاری تحصیل‌کردگان در سال‌های آینده دور از انتظار نیست.
سید مالک حسینی, معاون اشتغال وزارت کار با تأکید بر نقش مهارت در اشتغال داشنجویان گفت: اگر تمرکز بر مهارت‌های تخصصی بر روی دانشجویان سال اولی که ابتدای راه هستند، بیشتر شود تا بتوانند مهارت‌های خود را افزایش دهند آنها با شناخت بهتر و فرصت بیشتری اقدام به انتخاب مسیر شغلی خود خواهند کرد.
حسینی اظهار داشت: خوشبختانه در حال حاضر ما بسترهای خوبی برای اشتغال در کشور داریم. فناوری‌های دیجیتال و بسترها و پلتفرم‌هایی که همرسانی بین نیروی کار و شرکت‌ها و بنگاه‌ها را بر قرار می‌کنند همچنین نشست‌ها و نمایشگاه‌هایی که به صورت حضوری اقدام به جذب نیروی کار می‌کنند.
وی با اشاره به برگزاری نمایشگاه هایی مانند نمایشگاه کار دانشگاه شریف گفت افزود: شاید از نظر مقیاسی این مدل نمایشگاه‌ها افراد کمتری را در بربگیرد اما پایداری بیشتری دارد، چون امکان گفتگوی حضوری وجود دارد. تخصص و مهارت بخشی از فضای جذب و اشتغال است و تناسب کار با روحیات فردی موضوع مهمی است که در نمایشگاه‌های حضوری بیشتر اتفاق می‌افتد.
معاون وزیر کار افزود: آنچه که برای متقاضیان و شرکت کنندگان در این نمایشگاه مهم است تخصص، مهارت، دانش و میزان حقوق و دستمزد و مسیر شغلی که برایش تعریف می‌شود است که جزء فاکتورهای اصلی جذب فرد به شمار می‌آیند.
به گزارش تسنیم، افزایش تحصیلات عالی، بدون همسویی با نیازهای واقعی بازار کار و برنامه‌ای جدی برای آموزش مهارت‌های کاربردی، تنها منجر به گسترش بحران اشتغال در میان نخبگان و فارغ‌التحصیلان خواهد شد. وقت آن رسیده است که دانشگاه‌ها، سیاست‌گذاران و کارفرمایان به جای تولید مدرک، به تولید مهارت بیندیشند.
بحران بیکاری فارغ‌التحصیلان در ایران بیش از آنکه اقتصادی صرف باشد، یک مسئله ساختاری و فرهنگی است. نظام آموزش عالی طی سال‌ها بیشتر بر گسترش پذیرش و اعطای مدرک متمرکز بوده تا بر کیفیت و کارآمدی آموزش. این امر منجر به تولید انبوه فارغ‌التحصیلانی شده که نه آماده ورود به بازار کارند و نه ابزارهای لازم برای کارآفرینی را دارند. چنین روندی، اعتماد عمومی به ارزش مدرک دانشگاهی را کاهش داده و چالش‌هایی اجتماعی از جمله مهاجرت نخبگان و ناامیدی جوانان از آینده شغلی را تشدید کرده است.
به نظر می‌رسد برای برون‌رفت از این وضعیت، ایران نیازمند یک بازنگری بنیادین در رابطه میان دانشگاه و اقتصاد ملی است. پیوند میان آموزش، مهارت، و اشتغال باید از سطح شعار به برنامه‌های اجرایی تبدیل شود. تربیت نیروی انسانی ماهر نه تنها می‌تواند به کاهش بیکاری تحصیل‌کردگان کمک کند، بلکه موتور محرک رشد اقتصادی و نوآوری در کشور خواهد بود. اگر این گسست اصلاح نشود، افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان، به جای نشانه پیشرفت، به شاخصی از بیکاری تحصیلی مبدل خواهد شد.
آمارها بیانگر این است که نمایشگاه کار شریف، برای تعامل مستقیم کارجو و کارفرما که در این رویداد، سازمان‌های شرکت‌کننده موقعیت‌های شغلی مختلف خود را ارائه می‌کنند و کارجو با مراجعه به نمایشگاه کار علاوه بر کسب اطلاعات درباره شرکت‌ها و ارسال رزومه، با نمایندگان هر سازمان به طور مستقیم گفت‌وگو می‌کند.
تاکنون بیش از 300 سازمان دولتی و خصوصی قریب به 4 هزار نیروی کار خود را طی 14 دوره نمایشگاه کار دانشگاه صنعتی شریف جذب کرده است.