مجازات فروش مال غیر با کلاهبرداری یکسان است

فروش مال غیر از جمله جرایمی است که علاوه بر اینکه نظم و امنیت جامعه را به هم می‌زند، خسارت‌های مادی به قربانی جرم وارد می‌کند؛ یعنی زمانی که شخصی مرتکب این اقدام می‌شود، علاوه بر اینکه جرمی انجام داده است، مال شخصی دیگر را نیز به فروش رسانده است که این امر موجب ورود زیان به صاحب ملک و مال می‌شود. تعدی و تجاوز به حق مالکیت افراد نسبت به اموال و ارزش‌های اقتصادی جامعه، می‌تواند به اشکال و صور مختلفی صورت پذیرد که در این میان اقدامات متقلبانه و مزورانه حجم قابل‌توجهی از اعمال مجرمانه علیه اموال شهروندان را تشکیل می‌دهد. چنین اقدامات متقلبانه علیه اموال و حقوق مالکانه نیز به نوبه خود در اشکال مختلفی نمودار می‌شود که فروش مال غیر یکی از قالب‌های متقلبانه تعدی و تجاوز به حق مالکیت و اموال محسوب می‌شود.

حمید رضا محمد باقری، قاضی دیوان عالی کشور گفت: در دو صورت فروش مال غیر حادث می‌شود صورت اول به شکلی است که شخص مالک نیست و وکالت هم ندارد، اما اقدام به فروش ملک یا وسیله‌ای می‌کند و صورت دوم به این شکل است که مالک هست و قبلا ملک یا وسیله‌ای را فروخته، اما مجدد این مال را به شخص دیگری می‌فروشد که اینجا مرتکب فروش مال غیر می‌شود.

وی در خصوص تفاوت کلاهبری و فروش مال غیر اظهار کرد: در تعریف کلاهبرداری ذکر شده دیگران را به امور غیر واقع امیدوار کردن و از جرائم مهم است و مجازات سنگینی دارد و انتقال مال غیر جرمی مستقل است و با کلاهبرداری فرق دارد، اما مجازات این دو جرم یکسان است و قانون گذار مجازات فروش مال غیر هم عینا همان مجازات کلاهبرداری در نظر گرفته، زیرا معتقد است فروش مال غیر یک شاخه‌ای از کلاهبرداری است.

وی ادامه داد: اگر فروش مال غیر اتفاق افتاد خریدار می‌تواند دادخواستی تنظیم کند و علاوه بر درخواست ابطال معامله، خسارات فانونی را هم درخواست کند که بر اساس رای وحدت رویه که اخیرا صادر شده این خسارت باید به روز پرداخت شود.

محمد باقری افزود: فروشنده مال غیر باید ضرر و زیان خریداران را به روز پرداخت کند و از حیث جزایی یکشاخه از کلاهبرداری است و شاکیان می‌توانند به صورت کیفری هم شکایت کنند.

قاضی دیوان عالی کشور گفت: در دادگاه‌ها بیشتر اختلافات بر سر این است که شخصی یک معامله را به صورت عادی انجام داده و بعد از آن همان ملک را در بنگاه با کدرهگیری معامله کرده و مردم فکرمیکنند، چون یک معامله با کدرهگیری انجام شده الویت دارد، این درحالی است که از نظر قانونی بیع و معامله مقدم که زودتر منعقد شده حاکم است و مالک محسوب می‌شود.

وی در پایان در توصیه‌ای به شهروندان گفت: برای جلوگیری از خرید مال غیر باید سعی کنیم از مالک رسمی مالی را بخریم یا اجاره کنیم یعنی سند رسمی به نام شخص باشد و برای اطمینان سند رسمی از اداره ثبت و اسناد استعلام گرفته شود و اگر آشنا به معامله نیستیم با یک وکیل یا حقوقدان مشورت گرفته شود تا بتوان بسیاری از مسائل جلوگیری کرد.

مجازات فروش مال غیر کسی که اقدام به فروش مال غیر می‌کند به همه‌ی مجازات‌های زیر (که مجازات جرم کلاهبرداری هم هستند) محکوم می‌شود: حبس از یک تا هفت سال پرداخت جزای نقدی معادل مالی که به دیگری منتقل کرده است رد مال منتقل شده به صاحبش همچنین اگر مرتکب جرم، از کارکنان دولت باشد به انفصال دائم از خدمات دولتی نیز محکوم خواهد شد.

قابل گذشت بودن جرم فروش مال غیر براساس قانون جدید کاهش مجازات‌ها جرم انتقال مال غیر در صورتیکه مبلغ آن از نصاب مقرر در ماده 36 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 بیشتر نباشد، در زمره جرایم قابل گذشت قلمداد شده و مجازات فروش مال غیر در این فرض با گذشت شاکی، مرتفع و اعلام رضایت شاکی در این جرم موجب مختومه شدن پرونده میگردد.

ولیکن چنانچه موضوع جرم، یعنی مال موضوع نقل و انتقال، دارای ارزشی مازاد و بیشتر از حد نصاب مقرر در ماده مرقوم باشد، با اعلام رضایت شاکی در فروش مال غیر، مجازات این جرم از بین نرفته بلکه این اعلام گذشت صرفا میتواند از موجبات تقاضای اعمال مقررات تخفیف در حق محکوم علیه یعنی مرتکب جرم باشد. هدف از حد نصاب مقرر در ماده 36 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مبلغ یک میلیارد ریال یا مساوی با آن میباشد.

تفاوت معامله فضولی با فروش مال غیر معامله فضولی این است که شخصی برای دیگری یا با مال دیگری، معامله کند؛ بدون این که نماینده یا مأذون از طرف او باشد. معامله فضولی ممکن است تملیکی یا عهدی باشد؛ معامله فضولی تملیکی مانند آن که شخصی مال دیگری را بدون اذن مالک به دیگری بفروشد و معامله فضولی عهدی مانند آن که شخصی به حساب شخص دیگری متعهد شود که عملی را برای طرف دیگر معامله انجام دهد. کسی که بدون نمایندگی و اذن برای دیگری معامله را تشکیل می‌دهد اصطلاحا فضول نام دارد و طرف معامله او را اصیل و شخص دیگر را که معامله برای او یا به مال او انجام شده است، غیر می‌گویند. انتقال مال غیر نیز به معنای معامله‌ای است که شخص بدون اذن و اجازه و با معرفی کردن خود به عنوان اصیل در معامله و صرفا به جهت اضرار به غیر و بردن سود مادی اقدام به معامله می‌کند که به جهت مشهود بودن عنصر سوء نیت از عناصر جرم کلاهبرداری است. همانطور که ملاحظه می‌شود معامله فضولی دارای بافت حقوقی و انتقال مال غیر دارای بافت کاملا کیفری است.