مشارکت قابل توجه استان‌ها در جشنواره هنر‌های تجسمی فجر

سعید فلاح‌فر، دبیر بخش «تجسم هنر» این رویداد هنری با اعلام اینکه مشارکت استان‌ها در فجر شانزدهم به 100 درصد رسیده است، گفت: چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان، استان‌های جدیدی هستند که آمادگی خود را برای حضور در بخش «تجسم هنر» اعلام کرده‌اند. پیش از این نیز 28 استان برای حضور در این بخش اعلام حضور کرده بودند که به این ترتیب بخش «تجسم هنر» با مشارکت 100 درصدی استان‌ها در سراسر کشور برگزار خواهد شد.

او در ادامه به معرفی دبیران هنری 3 استان مذکور پرداخت و مطرح کرد: در استان چهارمحال و بختیاری، حبیب نجفی دهکردی، در استان کهگیلویه و بویراحمد، علی اصغر مرعشیان‌جو و در استان هرمزگان، ابوذر نوروزی‌نژاد به عنوان دبیران هنری بخش «تجسم هنر» فعالیت خواهند داشت.

فلاح‌فر بیان کرد: هر رویداد هنری کامل، حاصل مجموعه متناسب و به موقعی از عوامل و عناصر هنری است. آثار هنری، در هر سطح کمی و کیفی به تنهایی نمی‌توانند یک رویداد هنری باشند. هر رویداد هنری احتیاج به فضای هنری، مخاطب، منتقد هنری، رسانه هنری و... دارد. نبود هرکدام از این عوامل یا عملکرد نادرست و ناقص هرکدام، می‌تواند معادل از بین رفتن معنا و کارکرد یک رویداد هنری باشد.

این هنرمند ادامه داد: یکی از وظایف مدیریت فرهنگی - هنری پرداختن به پرورش کافی همین ارکان است. این توجه در استان‌های کشور - به عنوان منبع اصلی و شاکله هنر ملی - نمی‌تواند دور از چشم بماند. برگزاری نمایشگاه‌ها و رویداد‌های هنری با کیفیت، می‌تواند بخشی از این خواسته‌ها را تامین کند. مطالبه فضا‌های هنری و نمایشگاهی، تربیت نیرو‌های اجرایی و خدماتی، توسعه زیرساخت‌ها، حتی رونق فروشگاه‌های لوازم هنری، تربیت مخاطبان حرفه‌ای، خبرنگاران تخصصی حوزه تجسمی، جلب مشارکت سایر نهاد‌ها و... می‌تواند دستاورد چنین رویداد‌هایی باشد.

او یادآور شد: بخش «تجسم هنر» در «جشنواره هنر‌های تجسمی فجر» با همین اهداف شکل گرفت. اما دوره سوم آن در شانزدهمین دوره جشنواره با تغییراتی همراه بود. در «هنر معاصر» و رویداد‌های هنری معاصر؛ «کیوریتور»‌ها یکی از ارکان مهم هنر محسوب می‌شوند. کیوریتور‌ها در معرفی هنرمندان و حتی اقتصاد هنر نقش بی‌همتایی دارند. اما همانطور که برای این واژه ترجمه فارسی دقیقی ارائه نشده، تعبیر متفق و درستی هم از آن وجود ندارد. هیچ‌کدام از واژه‌های نمایشگاه‌گردان، نمایشگاه‌گذار، هنرگردان و... گویای وظایف و شرایط کیوریتور نیست. تا جایی که گاهی معنای آن در حد یک گردآوری ساده آثار هنری برای نمایش تنزل پیدا می‌کند.

در حالی که کیوریتور را می‌توان یکی از هنرمندان حوزه هنر‌های تجسمی فرض کرد. کیوریتور با ترتیبی از ارائه آثار یک هنرمند به تبیین و توسعه مفاهیم و ارزش‌های آثار هنری می‌پردازد و یا با نگاهی شخصی‌تر، معنایی متفاوت و فراتر از پیش ارائه می‌کند. کیوریتور‌ها تعدادی تابلو یا اثر هنری خوب را نمایش نمی‌دهند، بلکه با استفاده از این آثار و سایر عناصر هنری، نمایشگاه و رویدادی منسجم تولید می‌کنند. به عبارتی؛ نتیجه کار آن‌ها شبیه تشکیل یک تیم فوتبال است و نه خریداری و انتخاب یازده بازیکن عالی.

فلاح‌فر تصریح کرد: سومین دوره «تجسم هنر فجر» تصمیم دارد این مهم را مدنظر قرار دهد و در مکتوبات جشنواره [اجباراً] از عنوان «دبیر هنری» استان‌ها استفاده می‌کند. این تصمیم، پایه‌گذاری یک توجه، انتخاب و جایزه جدید در جشنواره‌های کشور محسوب می‌شود. یعنی در این بخش از جشنواره هنر‌های تجسمی فجر، به جای انتخاب اثر هنری یا هنرمند برگزیده و...، یک دبیر هنری (کیوریتور) برتر در سطح کشور معرفی خواهد شد. امیدواریم این نگرش - به جای شیوه‌های اداری مرسوم گذشته - منجر به برگزاری نمایشگاه‌ها و رویداد‌هایی با کیفیت بالاتر و همسو با جریانات هنر معاصر شود.

او افزود: از آنجاکه این برنامه مستلزم شیوه اجرایی مناسبی بود، پیشنهاد شد این عنوان به یکی از متخصصین هنری و حائز شرایط استان سپرده شود. در این فرایند هر استان سه گزینه منتخب خود را همراه با سوابق تحصیلی، هنری و اجرایی به دبیرخانه معرفی کرد. البته در بعضی از استان‌ها این کار با کمی تعویق انجام شد و در بعضی از استان‌ها هم مجبور به استعلام گزینه‌های دیگری شدیم که مستلزم مکاتبات مجدد اداری بود. در مرحله اول احکام دبیران هنری 28 استان صادر و به اطلاع عموم رسید. در ادامه، استان‌های باقی‌مانده نیز آمادگی خود را اعلام کردند و بلافاصله پرونده سایر استان‌ها بررسی و حضور تمام استان‌ها در بخش «تجسم هنر» قطعی شد و در عمل، امور مربوط به رویداد به جریان افتاد.

دبیر بخش «تجسم هنر» فجر شانزدهم عنوان کرد: انتظار می‌رود بخشی از اهداف برنامه جدید در همین دوره محقق شود. از جمله ارائه استاندارد‌های بالا برای برگزاری سایر نمایشگاه‌های تجسمی در استان‌ها و شهرستان‌ها، رونق هنر‌های تجسمی، تدارک بستر‌های اجرایی و حمایتی، ترغیب هنرمندان به حضور و رقابت ملی می‌تواند حسب ظرفیت‌های استانی انجام شود. اما قطعاً تحقق کامل چشم‌انداز این رویداد، نیازمند پیگیری‌های آتی و تمهیدات اجرایی و خصوصاً تداوم رویداد در سال‌های آینده است.

او در بخش پایانی اظهارات خود به کم و کیف آثار ارسالی اشاره کرد و گفت: کیفیت آثار ارسالی به بخش «تجسم هنر» در استان‌های مختلف بر حسب ظرفیت هنرمندان استان و روابط فرهنگی و فعالیت دبیران هنری متفاوت است. در دو، سه مورد شاید انتظارات جشنواره برآورده نشده باشد، اما تا جایی که آثار را بررسی کرده‌ایم به طور میانگین باید منتظر نمایشگاه‌های خوبی در سطح کشور باشیم. حتی آثار معرفی‌شده چند استان فراتر از انتظار به نظر می‌رسند که برای معرفی نمایشگاه برتر و دبیر هنری منتخب «تجسم هنر» کاندید شده‌اند. در مورد تعداد آثار ارسالی هم باید بگویم که سیاست پیشنهادی برای این دوره متمرکز بر کیوریتوری بود. اما در عمل بعضی از دبیران هنری با توجه به زمان و فرصتی که داشتند و برای عملی شدن ایده اولیه به هنرمندان مراجعه کردند و برخی هم از طریق فراخوان و انتخاب آثار رسیده استفاده کردند. قطعاً آمار‌ها در این دو شیوه متفاوت خواهد بود.