ممنوعیت دریافت سفته سفید امضا کارگران توسط کارفرما

بارها شاهد بودیم که کارفرمایان چک و سفته ضمانت را سفید امضا دریافت می‌کنند و با تصور اینکه هر زمان خواستند علیه کارگران اقدام کنند که ویدا شاکردوست مشاور در زمینه امور پرسنلی اداره کار و تامین اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی شبکه اطلاع رسانی راه دانا در این‌باره اظهار داشت: دریافت سفته یا چک سفید امضا از کارگر غیر قانونی و ممنوع است.

شاکردوست با اشاره به اینکه برخی کارفرما‌های سودجو سفته سفید امضا را در اختیار شخص ثالت قرار می‌دادند که این امر سبب بروز مشکلاتی برای کارگر می‌شود، گفت: در واقع سوء استفاده از چک و سفته سفید امضا از سوی کارفرمایان خیانت در امانت محسوب می‌شود که 2 سال حبس دارد.

به گفته وی، اگر در سفته اسم کارفرما، کارگر و از همه مهمتر عنوان شود که سفته در راستای ضمانت کاری است، ارائه آن هیچ مشکلی ندارد، در غیر این صورت هیچ کارگری زیر بار سفته سفید امضا نرود.

گفتنی است؛ برخی از کارفرمایان، بستن قرارداد یا حتی به کارگیری بدون قرارداد کارگر را موکول به دریافت چک یا سفته می کنند. یکی از دلایل دریافت چک یا سفته توسط برخی کارفرماها، از کارگران، جلوگیری از شکایت احتمالی آنها نسبت به دستمزد و حقوق پرداخت شده است.

باید توجه داشته باشیم که دریافت چک و سفته، به خودی خود ممنوع نیست. گاه گرفتن تضمین به این دلیل است که کارگر وسایل یا اشیای گرانب‌هایی را، برای انجام مسئولیتش، از کارفرما دریافت کرده است. در چنین شرایطی، دریافت چک یا سفته، به عنوان ضمانت حفظ و بازگرداندن وسایل تحویل داده شده به کارگر، ارتباطی به قراردادِ کار ندارد و امری عادی تلقی می‌شود. با این حال مشکل عمده در گرفتن چک، صرف دریافت آن نیست، بلکه سوءاستفاده‌ای است که ممکن است انجام گیرد.

به این ترتیب که وقتی کارگر به دلیل عدم پرداخت کامل دستمزد و حقوق از کارفرما به اداره کار شکایت می‌کند، کارفرما ضمن تهدید وی به طرح شکایت کیفری، به دلیل صدور چک بی محل، این تهدید را وجه المصالحه قرار می دهد و کارگر را ناچار به پس گرفتن شکایت خود می‌کند.

در این زمینه، این دو نکته مهم است، نخست اینکه، به استناد ماده 13 قانون صدور چک و بندهای پنجگانه آن، چک سفید امضا یا چکی که بابت انجام تعهد یا معامله صادر شده است، قابل تعقیب کیفری نیست. بنابراین در متن چک، حتما، برای ضمانت بودن آن را در برابر انجام تعهد قید کنید.

دوم اینکه، طبق ماده 673 قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم)، هرکس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوءاستفاده کند، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد. همچنین به استناد ماده 674 همین قانون، اگر شخصی چک یا سفته ای را که در اختیار دارد و قرار بر این بوده که این چک یا سفته را به صاحبش بازگرداند (آنرا خرج نکند) مورد سوءاستفاده قرار دهد یا آنرا تلف کند و از بین ببرد، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.