میراث قیصر؛ چگونه شعر نوجوان در کالبد انقلاب متولد شد؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، اگرچه بنای ادبیات کودک و نوجوان به معنای مدرن آن، پیش از سال‌های پیروزی انقلاب گذاشته شد، اما در واقع نمودی از "شعر نوجوان" با ویژگی‌ها و شاخصه‌های خود تا سال‌ها پس از پیروزی انقلاب دیده نمی‌شد.

تولد گونه‌ای جدید در کوران حوادث انقلاب

حضور نوجوانان در متن مبارزات سیاسی، پذیرفتن نقش‌های اجتماعی جدید مانند شرکت در راهپیمایی‌ها، خوانش سرودهای انقلابی و شرکت در جبهه‌های جنگ سبب شد تا این گروه سنی بیش از گذشته به چشم آید و مرزی میان آنها با دوره‌های کودکی و بزرگسالی کشیده شود.

این امر، در نهایت منجر به توجه نویسندگان و شاعران به این گروه سنی شد. در این میان، تلاش‌های قیصر امین‌پور برای به رسمیت شناختن این گروه سنی و خلق آثاری ویژه آنها که حال و هوای مخاطب نوجوان را در خود منعکس می‌کند، متمایز از دیگران است؛ به‌طوری که بسیاری او را بنیان‌گذار شعر نوجوان ایران می‌دانند.

نقش قیصر در تثبیت شعر نوجوان

در میان شاعرانی که پس از انقلاب در وادی شعر قدم گذاشتند، قیصر از جمله رشک‌برانگیزترین آنهاست؛ شاعری که با زبانی صمیمی، در حوزه بزرگسال و نوجوان فعالیت کرد و با مضمون‌سازی‌های جدید در بستر شعر کلاسیک و نو، توانست خیل قابل توجهی از مخاطبان شعر را خواننده آثار خود کند.

این اقبال، نه از راه حضور در مصاحبه‌ها و رسانه‌ها پدید آمد، نه از قیل و قال‌های سیاسی و اداهای خاص؛ قیصر، مثل مردم بود، مانند آنها سخن می‌گفت و چون حرف دل آنها را می‌زد، توانست در دل نیز بنشیند. شاید از همین روست که نامش را عموماً با اسم کوچکش یاد می‌کنند: قیصر.

جوانه‌های جدیدی که با "سروش نوجوان" رویید

در میان کارهای او گذشته از انتشار آثاری چون «منظومه ظهر روز دهم»، «به قول پرستو» و «طوفان در پرانتز»، نشانه‌هایی از توجه به گروه سنی نوجوان می‌توان دید. ارتباط قیصر با نوجوانان از تدریس او در مدرسه آغاز شد، هرچند این تجربه چندان نپایید، اما حضور مستمر و حدود 20 ساله او در مجله «سروش نوجوان» سبب شد تا توجه شاعر به این گروه سنی تداوم داشته باشد؛ مجله‌ای که با در نظر گرفتن تغییر سبک و ذائقه نوجوان و انتخاب زبانی صمیمی در کنار بهره بردن از حضور نویسندگان و شاعران متبحر، توانست لحظه‌های نابی را برای نوجوانان دهه شصت و هفتاد خلق کند و پلی باشد از دوران کودکی آنها تا بزرگسالی‌شان.

ساده و خواندنی؛ مثل شعر قیصر

دقت‌نظر امین‌پور در این مسیر، از او شاعری مضمون‌یاب ساخته است؛ مضامینی که در عین سادگی، هنرمندانه‌اند. از سوی دیگر، قیصر در انتخاب موضوع نیز شاعری گزیده‌کار است. موضوعات سروده‌های او، دغدغه نوجوانان و گویی زبان حال آنهاست. تنوع موضوع؛ از مذهبی گرفته تا اخلاق و مسائل انسانی در کنار نگاه مبتکرانه، سبب شده تا شعر شاعر قابلیت جذب مخاطب گسترده‌تری را داشته باشد.

انتخاب واژه‌های خلاق در کنار تصاویر ذهنی قوی و مبتکرانه، شعر او را به نمونه‌ای موفق از سروده‌های نوجوان تبدیل کرده است؛ تا جایی که علاوه بر خلق آثار متعدد در این زمینه، الهام‌بخش شاعران جوان‌تری شد که در این حوزه قلم زدند.

قیصر در هشتم آبان‌ماه سال 1386 از این جهان کوچ کرد؛ همزمانی روز درگذشت او با روز نوجوان نیز خود نشانه‌ای است از اینکه شاعر، همیشه دغدغه نسلی را داشته که میراث‌دار این تاریخ و فرهنگ‌اند.