نسخه وزارت علوم برای دانشگاه‌های کوچک / الحاق یا تجمیع

معاون وزیر علوم از رسیدن این وزارتخانه به 2 راه حل برای دانشگاههای کوچک بی کیفیت در طرح ساماندهی خبر داد و گفت: این موسسات باید یا با دانشگاه جامع الحاق و یا با چند موسسه تجمیع شوند.

غلامحسین رحیمی شعرباف در گفتگو با خبرنگار مهر، در پاسخ به این سوال که وضعیت ساماندهی واحدهای آموزشی دانشگاه آزاد، پیام نور، فنی و حرفه ای و علمی و کاربردی چگونه است، اظهار کرد: دانشگاه آزاد، پیام نور، فنی حرفه ای، علمی و کاربردی و موسسات آموزش عالی غیردولتی با یک واقعیتی در 4-5 سال اخیر مواجه شدند و آن هم کمبود داوطلب و متقاضی ورود به این موسسات است. یعنی اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی طرحی به نام آمایش و ساماندهی موسسات آموزش عالی تصویب نمی کرد، این مراکز آموزشی لزوما باید به نوعی نسبت به ساماندهی داخلی خود مبادرت می کردند.

مشاور و نماینده ویژه وزیر در طرح ساماندهی موسسات آموزش عالی افزود: هر کدام از این موسسات، کمیته ها و شوراهایی را چه به عنوان ساماندهی واحدها و چه به عناوین دیگر راه اندازی کرده اند؛ به عنوان مثال دانشگاه پیام نور اعلام کرده است هر واحدی که کمتر از 150 دانشجو داشته باشد، در واحد دیگر ادغام خواهد شد.

دانشگاه آزاد ساماندهی رشته ها و موسسات را شناور می کند

وی ادامه داد: برنامه دانشگاه آزاد در طرح ساماندهی نیز به این صورت است که به تدریج رشته ها، موسسات و حتی اعضای هیات علمی را به نوعی «شناور» و «استانی» کند؛ براساس این طرح اگر در یک واحد برای عضو هیات علمی کار وجود نداشت و رشته مورد نظر تقریبا تعطیل شده بود، این عضو هیات علمی در همان استان در یک واحد دیگر که دانشجو و داوطلب دارد، خدمات علمی خود را ارائه کند.

برخی واحدهای دانشگاه آزاد و پیام نور 70 درصد ظرفیتشان داوطلب ندارند

رحیمی در ادامه خاطرنشان کرد: در برخی واحد های دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد، به اندازه 50 درصد و حتی بعضا بیش از 70 درصد ظرفیت بالفعلشان داوطلب ندارد؛ یعنی اگر قبلا 40 دانشجو می گرفت در حال حاضر 10 یا 5 داوطلب وجود دارد و حتما باید این واحدها تجمیع شود.

معاون پژوهش و فناوری اضافه کرد: البته این تجمیع واحدها، برای آموزش عالی خوب نیست و اینطور هم نیست که همه واحدهای این مراکز چنین شرایطی را داشته باشند. دانشگاه آزاد یا پیام نور واحدهایی در مراکز استان ها دارند که 70-80 درصد ظرفیت آن ها پر می شود و در واقع مشکل ما با شهرهایی است که دورتر از مراکز استان ها قرار دارند. دانشگاه فنی حرفه ای هم همین مساله را دارد.

افت چشمگیر متقاضیان ورود به آموزشکده ها / توقف فعالیت برخی آموزشکده ها

وی در ادامه به افت چشمگیر متقاضیان ورود به آموزشکده ها اشاره کرد و گفت: تعدادی از آموزشکده های ما دقیقا با افت چشمگیر متقاضی رو به رو شده اند؛ به همین دلیل فعالیت برخی از این آموزشکده ها متوقف شده است. چرا که دیگر داوطلبی ندارند. برخی دیگر از آموزشکده ها اما همچنان 80-70 درصد و برخی دیگر تا 100 درصد ظرفیت خود داوطلب دارند و به فعالیت خود ادامه می دهند.

امیدواری نسبت به افزایش تعداد داوطلبان تا 5-6 سال آینده

مشاور و نماینده ویژه وزیر در طرح ساماندهی موسسات آموزش عالی با اظهار امیدواری نسبت به افزایش تعداد داوطلبان در سال های آتی افزود: امیدواریم تا 5-6 سال آینده که نقطه رشد جمعیتی به نقطه دیپلم و ورود به دانشگاه برسد و تعداد داوطلبان ما نیز افزایش یابد.

رحیمی ضمن تاکید بر اینکه ساماندهی موسسات آموزش عالی یک ساماندهی متناسب با شرایط «فعلی» است، تصریح کرد: بسیاری از موسسات قطعا تعطیل نمی شوند و جلوی فعالیت آن ها گرفته نمی شود؛ فعلا مجبور هستیم این موسسات را تجمیع و ملحق کنیم.

وی در ادامه توضیح داد: ما دو دسته موسسه آموزش عالی داریم؛ یک دسته آن هایی که پاسخگوی متقاضیان ورود به آموزش عالی هستند؛ یعنی همان 5 دسته موسسات غیرانتفاعی. یک دسته دیگر از موسسات آموزش عالی، دانشگاههای با کیفیت هستند که فعلا با کمبود داوطلب زیادی مواجه نیستند.

موسسات بی کیفیت تجمیع و یا الحاق می شوند

معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم ادامه داد: بحث اصلی ما مربوط به موسساتی است که از نظر کیفی مشکل دارند که در مراکز استان ها نیستند و عمدتا در شهرهای خارج از مرکز استان قرار دارند؛ به طور مثال موسسه ای هیات علمی و تجهیزات و امکانات دارند ولی داوطلب و متقاضی ندارد. طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی موسساتی که از نظر استاندارهای کیفی آموزش عالی برخوردار نیستند یا باید تجمیع شوند یا الحاق شوند.

رحیمی ادامه داد: به طور مثال اگر بسیاری از این موسسات را در شرایط فعلی تعطیل کنیم و نصف آن بودجه را به دانشگاه جامع در مرکز استان بدهیم و بگوییم همین تعداد دانشجو را تربیت کن، دانشگاه جامع کیفی تر تربیت خواهد کرد. به طور مثال موسسه ای کوچک 1500 دانشجو دارد و اگر تربیت این 1500 دانشجو را به دانشگاه جامع استان محول کنیم، هم از نظر اقتصادی به نفع کشور است هم از نظر علمی. ولی خب وزارت علوم اصلا وارد این مساله نشده است و می خواهد موسسات واقع در شهرستان ها را حفظ کند.

2 راه جلوی پای موسسات کوچک

مشاور و نماینده ویژه وزیر در طرح ساماندهی موسسات آموزش عالی بیان کرد: برای موسسات کوچک واقع در شهرستانها دو راه وجود دارد؛ یا اینکه در ارتباط با دانشگاه جامع استان قرار گیرند، الحاق شوند و بتوانند در یک بازه زمانی 3 ساله از نظر تجهیزات و هیات عملی ارتقا یابند و رشته مورد نظر را ادامه دهند و یا اینکه با چند موسسه مثل خودشان تجمیع شوند و حاصل جمع چند موسسه این باشد که یک رشته قابل قبول ارائه شود و ادامه یابد. به طور مثال سه موسسه کوچک در رشته ریاضی فعال هستند که یکی از آن ها یک هیات علمی دارد، یکی دیگر 2 نفر و دیگری 3 هیات علمی. با تجمیع این موسسات و تبدیل آن به یک موسسه، در واقع 6 هیات علمی داریم و در این شرایط حداقل استاندارد رعایت شده است و رشته ریاضی هم حفظ می شود.

وی در ادامه تاکید کرد: وزارت علوم می خواهد موسسات کوچک را حفظ کند که اگر در یک بازه زمانی با افزایش داوطلب مواجه شد و نیاز کشور نسبت به وضع موجود گسترش یافت، این موسسات آموزشی حضور داشته باشند.

موسساتی که حتی یک هیات علمی هم ندارد

معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم با بیان این مطلب که در حال حاضر در برخی موسسات رشته هایی داریم که حتی یک هیات علمی ندارد، خاطرنشان کرد: من اسم موسسات را نام نمی برم اما موسسه کامپیوتر و یا صنایع که دانشجو می گیرند اما یک هیات علمی ندارند یا برخی از آن ها فقط یک هیات علمی دارند؛ این وضعیت اصلا درست نیست و نیاز به اصلاح دارد.

وی درباره برنامه جدید وزارت علوم برای توسعه دوره های تحصیلات تکمیلی، گفت: در طرح ساماندهی موسسات، به یکباره با موسسه ای مواجه می شویم که 6 رشته دارد که باید فعالیت 3 رشته را متوقف کند و در 3 رشته دیگر ادامه فعالیت دهد. در این راستا باید هیات علمی جدید جذب کند و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی به موسسه تزریق کند. وزارت علوم بسیار تاکید دارد که به این موسسات مجوز دوره های تحصیلات تکمیلی بدهد؛ این موسسات نه تنها باید پاسخگوی نیازهای منطقه باشند بلکه باید در توسعه علمی کشور مشارکت داشته باشند و این فقط با راه اندازی دوره های تحصیلات تکمیلی امکان پذیر است.

فشار به مدیران موسسات آموزش عالی برای استخدام برخی افراد

رحیمی در پاسخ به این سوال که چندی پیش عنوان کردید برخی دانشگاه ها حیاط خلوت مسئولان شده اند، توضیحات بیشتری در این زمینه ارائه می کنید که دقیقا چه اتفاقی در دانشگاه ها رخ داده و یا می دهد، گفت: متاسفانه وقتی یک موسسه آموزش عالی دور از مرکز استان باشد، فشارهایی از طرف شهر به مدیر آن موسسه می آید که شما فلانی را استخدام کن و فلان کس را به عنوان مدیر گروه قرار بده.

تعداد کارمندان برخی موسسات چند برابر هیات علمی است

وی در ادامه خاطرنشان کرد: به همین دلیل ما با بعضی از موسسات مواجه شده ایم که تعداد کارمندان آنجا چند برابر هیات علمی است. استاندارد ما این است که به ازای هر هیات علمی یک کارمند غیر هیات علمی وجود داشته باشد در حالی که این عدد در برخی موسسات 5-6 برابر است. این ها موسسات کوچکی هستند و وزارت علوم نمی تواند در جزئیات این موسسات دائما نظارت داشته باشد.

افزایش هزینه های موسسات به دلیل استخدام بی رویه

رحیمی در پایان گفت: همین شرایط منجر به این می شود که هزینه های یک موسسه افزایش یابد و همه اعتباری که دولت اختصاص می دهد، فقط صرف هزینه پشتیبانی و امور جاری کند. یک از دلایلی که بعضی از این موسسات نتوانسته اند، تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی را متناسب با رشته هایی که دارند، تامین کنند، همین است. چرا که هزینه های اجرایی شان بسیار افزایش یافته است. بعضی از موسسات محلی شده اند برای اینکه مسئولین شهری در آن ها اعمال نظر کنند.