نقض ممنوعیت تنبیه بدنی در مدارس؛ چالشی در اجرای قانون
بر اساس آیین‌نامه اجرایی مدارس، تنبیه بدنی و سوءرفتار با دانش‌آموزان به هر دلیلی ممنوع است. با این حال، این ممنوعیت در برخی مدارس همچنان رعایت نمی‌شود و به‌تازگی خبری از تنبیه بدنی یک کودک در رسانه‌ها منتشر شده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سال‌هاست که موضوع تنبیه بدنی و آزار روانی در مدارس ایران به یکی از چالش‌های جدی نظام آموزشی تبدیل شده است. این معضل که همواره مورد انتقاد قرار گرفته، باعث بروز مشکلات عمیق روحی و روانی در دانش‌آموزان و کاهش انگیزه آن‌ها برای تحصیل می‌شود.
تنبیه بدنی، همراه با تحقیر و آزار روانی در برخی مدارس، وضعیت را برای دانش‌آموزان به حدی دشوار کرده که گویی مدرسه برای آن‌ها به زندانی تبدیل شده است. این امر نه‌تنها بر روحیه و اعتماد به نفس کودکان تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند منجر به افت تحصیلی و نارضایتی از فرآیند یادگیری شود.
اضطراب و دلزدگی از مدرسه
شواهد نشان می‌دهد دانش‌آموزانی که در مدارس با تنبیه بدنی، تحقیر یا آزار روانی مواجه هستند، به‌جای تمرکز بر تحصیل، دچار اضطراب و استرس می‌شوند. این وضعیت موجب می‌شود که برخی از آن‌ها انگیزه ادامه تحصیل را از دست بدهند و سلامت روان خانواده نیز به‌طرز جدی‌ای آسیب ببیند.
معلمانی که بدون آموزش به مدارس دولتی می‌روند
دقت در گزینش معلمان و ارائه آموزش‌های ضمن خدمت به آن‌ها در پیشگیری از تنبیه بدنی، تحقیر یا آزار روانی دانش‌آموزان نقش بسزایی دارد. در سال‌های اخیر، تأمین اورژانسی معلم برای کلاس‌های درس باعث شده است که جمعیت قابل توجهی از افراد بدون گذراندن دوره‌های آموزشی لازم، از جمله آشنایی با روش‌های تدریس مؤثر و ارتباط با کودکان و نوجوانان، وارد کلاس‌های درس مدارس دولتی شوند. تبعات این موضوع دامنگیر دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها خواهد شد.
راز پنهان آمار ثبت‌نام در مدارس؛ چرا آموزش‌و‌پرورش سکوت کرد؟شکستن فک؛ نخستین تنبیه بدنی سال تحصیلی جدید!
امسال، با وجود گذشت تنها دو هفته از آغاز سال تحصیلی جدید، نخستین پرونده تنبیه بدنی دانش‌آموزان به رسانه‌ها کشیده شد. در این ماجرای تأسف‌بار، معلمی در کهنوج با سیلی‌های خود، فک یک دانش‌آموز 6 ساله را شکست.
اداره آموزش و پرورش شهرستان کهنوج در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: "در پی انتشار ویدئویی منتسب به برخورد فیزیکی با دانش‌آموزی در شهرستان کهنوج، موضوع در حال بررسی از طریق مراجع قانونی آموزش و پرورش شهرستان و استان است." این اداره تأکید کرد که هرگونه تنبیه بدنی تحت هر شرایطی در مدارس ممنوع و خط قرمز آموزش و پرورش است و در صورت اثبات تخلف، با فرد متخلف بر اساس قانون برخورد خواهد شد."
تأثیر شگرف روابط معلم و دانش‌آموز بر پیشرفت تحصیلیتنبیه بدنی در مدارس ممنوع
این شرایط در حالی است که مطابق ماده 81 آیین‌نامه اجرایی مدارس، تنبیه بدنی و سوءرفتار با دانش‌آموزان به هر دلیلی ممنوع است و با متخلفان طبق قوانین و مقررات برخورد خواهد شد.
مدارس به منظور ایجاد رفتار مطلوب در دانش‌آموزان می‌توانند از تنبیه‌های مجاز استفاده کنند. به‌استناد ماده 78 آیین‌نامه اجرایی مدارس، تنبیه‌های مجاز به شرح زیر هستند:
تذکر و اخطار شفاهی به‌طور خصوصی
دعوت از ولی دانش‌آموز و توجیه جهت پیگیری موضوع
اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش‌آموز
تغییر کلاس با اطلاع ولی دانش‌آموز
اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانش‌آموز، حداکثر برای مدت سه روز
انتقال به مدرسه دیگر
اعمال این موارد نیز به آسانی نیست و باید شرایط خاصی رعایت شود، از جمله اینکه برای انتقال دانش‌آموز به مدرسه دیگر علاوه بر تأیید شورای مدرسه، اخذ موافقت اداره آموزش و پرورش نیز ضروری است.
مجازات دیه و حبس برای تنبیه بدنی
قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، مصادیق سوءرفتار با کودکان و نوجوانان را اینگونه تعریف کرده است: هرگونه فعل یا ترک فعل عمدی که سلامت جسمی، روانی، اخلاقی یا اجتماعی کودک و نوجوان را در معرض خطر قرار دهد، از جمله ضرب و جرح، محبوس کردن، سوءاستفاده جنسی، توهین یا تهدید.
همچنین مجازات‌هایی، از جمله دیه و حبس، برای افرادی که اقدام به ضرب و جرح و تنبیه بدنی دانش‌آموزان می‌کنند، تعیین شده است.
با وجود تمام این قوانین، پرونده‌های تنبیه بدنی در مدارس کشور همچنان باز مانده و انتقادات به وزارت آموزش و پرورش در خصوص عدم برخورد جدی با متخلفان افزایش یافته است. بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه آموزش بر این باورند که نبود نظارت کافی و عدم پیگیری جدی، به تداوم این مشکل دامن می‌زند.
موسی‌الرضا کفاش؛ معاون شورای عالی آموزش و پرورش درباره بی‌توجهی به آیین‌نامه اجرایی مدارس و مصوبات آن گفت: مدیران مدارس ملزم به عملیاتی کردن آیین‌نامه اجرایی هستند و تخطی از آن تخلف محسوب می‌شود.
او تأکید کرد: تنبیه بدنی از مصادیق سوءرفتار بوده و ممنوع است.
کفاش همچنین به والدین توصیه کرد که در صورت بروز هرگونه تخلف، از طریق مراجع نظارتی و قضایی اقدام کنند.
معاون شورای عالی آموزش و پرورش متذکر شد: تنبیه در مدارس باید به معنای آگاهی‌بخشی باشد نه سوءرفتار.
او در ادامه افزود که مواد 75 تا 84 آیین‌نامه اجرایی مدارس، موارد مربوط به تنبیه را با جزئیات بیان کرده و تأکید کرد: تنبیه بدنی از مصادیق سوءرفتار بوده و ممنوع است. اگر فردی از کارکنان مدرسه مرتکب این تخلف شود، باید در برابر مراجع قضایی و هیئت رسیدگی به تخلفات اداری پاسخگو باشد.
ایجاد فضای امن و سالم برای یادگیری
به گزارش تسنیم، تنها راهکار حذف تنبیه بدنی در مدارس کشور، برخورد جدی با خاطیان است. متأسفانه در سال‌های اخیر، وزارت آموزش و پرورش به‌طور شفاف اعلام نکرده است که معلمانی که به تنبیه بدنی اقدام کرده‌اند، با چه برخوردهایی مواجه شده‌اند.
با توجه به اهمیت ایجاد فضایی امن و سالم برای یادگیری، ضروری است که مسئولان آموزشی به‌سرعت اقداماتی جدی در جهت جلوگیری از تنبیه بدنی و آزار روانی انجام دهند. تنها در این صورت می‌توان امید داشت که مدارس به مکان‌هایی برای یادگیری و رشد تبدیل شوند.