واژه «ماهواره» چگونه در زبان فارسی رایج شد؟

به گزارش ایسنا، صفحه مجازی گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ذیل سلسله مطالبی با عنوان «واژه‌شناسی»، در نوشتاری تازه به‌مناسبت سالگرد پرتاب نخستین ماهواره جهان آورده است: «در سال 1957/1336 دانشگران شوروی سابق با پرتاب و قرار دادن دستگاهی انسان‌ساخت در مدار زمین، عصر فضا را آغاز کردند. آنان برای نامیدن این وسیله، که مانند ماه به دور زمین می‌چرخید، از لفظی روسی به‌معنی همسفر زمین استفاده کردند که صورت کوتاه‌شده آن «اسپوتنیک» یا همسفر رواج یافت. زبان انگلیسی این نوع دستگاه را artificial satellite و سپس satellite به‌معنی همراه و ملازم خواند. البته کاربرد این واژه را در معنای سیاره‌ای که به دور سیاره‌ای دیگر می‌چرخد به یوهانس کپلر ستاره‌شناس نسبت داده‌اند که در قرن هفدهم میلادی از آن برای نامیدن قمرهای مشتری استفاده کرد.

در زبان فارسی ابتدا آن را «قمر مصنوعی» نامیدند و سپس، به گواه دکتر امیرحسین آریانپور، لفظ ماهواره را دکتر محسن هشترودی، ریاضیدان، برای آن به‌کار برد. این واژه مشتق، که کوتاه‌تر از گروه نحوی «قمر مصنوعی» بود، به‌سادگی در فرایندهای اشتقاق و ترکیب به‌کار رفت و از رونق قمر مصنوعی کاست.»