پادشاه پاس‌های بلند در زمین، عاشق پاس‌های کوتاه روی نیمکت / ژابی آلونسو و اثبات یک ادعای خاک خورده!
یک بار دیگر ثابت شد که دوران بازیکنی یک فوتبالیست ارتباط چندانی به نگرش او در دوران مربیگری ندارد.
به گزارش "ورزش سه"، «مورد او شباهت‌هایی به من دارد. مثل من، پدری فوتبالیست داشت. اما در ادامه نگاه کنید به باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده و مربیانی که داشته؛ در لیورپول برای رافائل بنیتس بازی می‌کرد، بعد در رئال مادرید با ژوزه مورینیو کار کرد و در بایرن مونیخ بازیکن پپ گواردیولا بود. پست او هم هافبک میانی بود، یعنی بخش بزرگی از زمین را در اغلب دقایق، پیش روی خود می‌دید.»
این صحبت‌های ژوزه مورینیو درباره دلایل تبدیل شدن ژابی آلونسو به یک مربی بزرگ است؛ دلایلی که البته همه چیز را نشان می‌دهد. بازیکنان بزرگ زیادی بوده‌اند که در پست هافبک میانی بازی کرده‌اند و در باشگاه‌های بزرگ و زیر نظر مربیان نخبه‌ای هم کار کردند اما هرگز به این سطح از مربیگری نرسیدند؛ کاری که ژابی آلونسو نه تنها موفق به انجام آن شده، که خیلی هم سریع آن را انجام داده است.
حالا کمتر از دو سال پس از آغاز کار به عنوان سرمربی بایر لورکوزن، او نه تنها یک قهرمانی شگفت‌انگیز با لورکوزن در بوندسلیگا به دست آورد که نخستین قهرمانی لورکوزن در بوندسلیگا در تاریخ این باشگاه هم محسوب می‌شود، بلکه به فینال لیگ اروپا هم صعود کرد و این شانس را دارد که نخستین قهرمانی اروپایی لورکوزن را هم به افتخارات این باشگاه اضافه کند.
لورکوزن یک بار در فصل 2001-2002 به فینال لیگ قهرمانان اروپا رسید و در فینال مقابل رئال مادرید شکست خورد؛ فصلی که لورکوزن با محوریت هانس یورگ بات، زی‌روبرتو و میشائیل بالاک تیمی منسجم و قدرتمند بود.
اما چند هفته پس از آن بازی به یاد ماندنی، همانطور که انتظار می‌رفت دو ستاره اصلی لورکوزن یعنی زی‌روبرتو و بالاک به بایرن مونیخ پیوستند و لورکوزن پس از آن هرگز نه به تکرار موفقیت در لیگ قهرمانان و لیگ اروپا نزدیک شد و نه به قهرمانی در بوندسلیگا. ژابی آلونسو اما نقطه عطفی در تاریخ این باشگاه رقم زده، نقطه عطفی که فوتبال جهان را تحت تاثیر قرار داده است.
شروع مسیر؛ یادآور مسیر گواردیولا آخرین باشگاه بزرگی که ژابی در آن بازی کرد، بایرن مونیخ بود. در 37 سالگی وقتی بازنشسته شد، خیلی سریع مربیگری را آغاز کرد. از اینجا به بعد ماجرای زندگی ژابی به عنوان سرمربی، شباهتی ویژه به پپ گواردیولا دارد.
گواردیولا به عنوان سرمربی تیم ب بارسلونا مربیگری را آغاز کرد و در تابستان 2008 وقتی باشگاه بارسلونا به دنبال انتخاب یک مربی بزرگ برای تیم اصلی بود، او نه تنها از پذیرش این مسئولیت بزرگ و کار با بازیکنان بزرگی مثل ژاوی و مسی نترسید، بلکه به مدیران بارسا اعلام کرد که «اگر می‌خواهید یک مربی جام‌های متعدد برای باشگاه کسب کند، من را انتخاب کنید.»
ژابی آلونسو هم از تیم جوانان رئال مادرید کارش را به عنوان مربی آغاز کرد و در تابستان 2019 پس از یک سال کار در این تیم، سرمربیگری تیم دوم رئال سوسیداد را به عهده گرفت.
3 سال کار در سطح دوم فوتبال اسپانیا و کسب متوسط 46/1 امتیاز از 98 بازی در تیم ب سوسیداد، آمار شگفت‌انگیزی محسوب نمی‌شد. به همین دلیل وقتی که باشگاه بایر لورکوزن در روز 5 اکتبر پس از نتایج ضعیف در آغاز فصل 2023-2022 ژابی را به عنوان سرمربی جدید خود انتخاب کرد، قابل تصور نبود که قرار است چه انقلابی در بعد فنی و البته نتایج در این باشگاه رقم بخورد.
آخرین شکست مقابل مورینیو اما درحالی که آلونسو، لورکوزن را در رده شانزدهم جدول تحویل گرفته بود، فصل را در رده ششم به پایان رساند و به نیمه نهایی لیگ اروپا هم رسید و در دو بازی رفت و برگشت مقابل آ اس رم در نیمه‌نهایی این تورنمنت، آنقدر از نظر فنی خوب بود که فاصله چندان با حذف رم نداشت اما نمایش دفاعی کم‌نقص رم در بازی برگشت در آلمان، مانع صعود لورکوزن به فینال شد.
جالب اینکه باخت یک بر صفر مقابل رم در بازی رفت در روز 12 ماه مه 2023 ثبت شد و پس از آن، لورکوزن تا امروز در هیچ مسابقه‌ای در بوندسلیگا، جام حذفی آلمان و لیگ اروپا نباخته است. ژابی حالا در فصل دوم حضور در لورکوزن، با بهترین آمار یک قهرمان لیگ داخلی در تاریخ فوتبال اروپا، به فینال لیگ اروپا هم رسیده و مقابل آتالانتا قرار خواهد گرفت.
نقش استراتژیک مدافعان میانی اصول تاکتیکی در فوتبال تیم ژابی چه چیزهایی است؟ او هم مثل مربیان نوگرا و نخبه امروز جهان، روی پرسینگ از بالای زمین و دور بودن از دروازه خودی، چه با توپ و چه در زمانی که تیمش بدون توپ است، اصرار دارد.
اما ویژگی خاصی که در شکل بازی لورکوزن دیده می‌شود، مشارکت تمام بازیکنان تیم در فاز حمله است. ژابی اصرار به استفاده از آرایش پایه 3-4-3 دارد. اصولا یکی از معایب استفاده از 3 مدافع میانی نسبت به آرایش‌هایی با 4 مدافع یعنی دو مدافع میانی، این است که یک بازیکن در عقب زمین بیشتر و یک نیروی بازی ساز در خط میانی کمتر دارید.
اما در نمایش لورکوزن، نه تنها بازی با سه مدافع میانی، تبدیل به یک معضل یا کمبود در جریان بازی سازی نشده، بلکه مدافعان میانی اصلی تیم یعنی جاناتان تاه، ادموند تاپسوبا و پیرو هینکاپیه هر سه در فاز حمله مثل یک هافبک میانی، نقش موثر در بازی سازی و البته حفظ توپ و حفظ فشار روی حریف دارند و در اغلب بازی‌ها، دقایق زیادی را هم در نیمه زمین حریف می‌گذرانند.
این 3 مدافع میانی در مجموع 5 گل زده و 4 پاس گل در فصل پایان یافته بوندسلیگا ثبت کردند.
عاشق پاس بلند، طرفدار پاس کوتاه شاخصه مهم دیگر در اصول بازی تیم ژابی آلونسو، پیوستگی در بازی با پاس‌های کوتاه و جابجایی‌های متعدد و متناوب بازیکنان در محوطه‌های کوچک است؛ چیزی که در اینتر میلان سیمونه اینزاگی هم به طور محسوس می‌بینیم.
در ایتالیا از عبارت «فوتبال آزاد» برای توصیف این شکل بازی اینتر استفاده می‌کنند. اینکه بازیکنان مختلف در جریان بازی، جایی متفاوت از پست سازمانی خود بازی می‌کنند و حریف نمی‌تواند هیچ بازیکنی را صرفا براساس پست ابتدایی آن بازیکن، کنترل کند.
یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های ژابی در دوران بازیگری، پاس‌های بلند دقیق او بود؛ چیزی که شاید نخستین و مهم‌ترین تصویر از بازی ژابی در حافظه هواداران فوتبال باشد.
ژابی آلونسو در هر بازی از رئال مادرید یا لیورپول، با پاس‌های بلند قطری یا عمودی، مهاجم یا یکی از بال‌های هجومی تیمش را نزدیک محوطه جریمه یا دروازه حریف صاحب توپ می‌کرد و این دقیقا چیزی است که دوست ندارد تیمش انجام دهد.
چند ماه قبل ویدئوی کوتاهی از یکی از جلسات تمرینی لورکوزن در شبکه‌های اجتماعی فراگیر شد؛ ویدئویی که در آن، ژابی آلونسو تمرین را پس از ارسال یک پاس بلند از سوی یکی از مدافعانش متوقف و به همه تاکید کرد که اجازه ارسال پاس بلند را ندارند و باید تا جای ممکن، توپ را روی زمین نگه دارند و با پاس‌های کوتاه حمله را طراحی کنند.
تغییر ریتم بازی در بخش‌های مختلف زمین یکی از مهم‌ترین دستاوردهای لورکوزن در فصل اخیر بوندسلیگا، جدا از قهرمانی، این است که در حضور بایرن مونیخ، در چند بخش آماری تیمی، متوسط بالاتر و بهتری را ثبت کرده است.
در مالکیت توپ، دقت پاس و بازپس گیری توپ در یک سوم هجومی لورکوزن تیم اول بوندسلیگا بوده است. چگونگی کنترل بازی از سوی لورکوزن را می‌توان در چند جمله ژابی آلونسو در مصاحبه‌ای که به تازگی انجام داده، جستجو کرد: «یک مسابقه فوتبال، فقط یک ریتم واحد ندارد، بلکه در جریان هر بازی، چندین ریتم ایجاد می‌شود.»
«بازیکنان باید درک کنند که چه زمانی باید ضرباهنگ بازی را سریع‌تر از قبل کنند و چه زمانی ضرورت دارد ریتم بازی را کند کنند. درواقع فهم همین نکات، ما را به اینجا می‌رساند که در کدام بخش زمین از پاس‌های سریع با یک یا دو ضربه به توپ استفاده کنیم و در کدام بخش‌های زمین، می‌توانیم 5 ضربه به توپ برای هر پاس داشته باشیم.»
دو شکل هجومی متفاوت در سیستم 3-4-3 در فصلی که گذشت، ویکتور اوکو بانیفیس، مهاجم 23 ساله نیجریه‌ای، با زدن 14 گل در 23 بازی بهترین گلزن لورکوزن بود؛ مهاجمی که نخستین فصل حضورش در لورکوزن را تجربه می‌کرد و پیش از آن در لیگ سوئد و سپس بلژیک بازی کرده بود.
بانیفیس یک مهاجم بلند قامت و کلاسیک است. پاتریک شیک دیگر مهاجم تخصصی لورکوزن است، اما دومین گلزن برتر لورکوزن در فصل جاری فلورین ویرتز پدیده 21 ساله آلمانی است، که شکل بازی او همزمان دوران اوج مسعود اوزیل و ماریو گوتزه را به یاد می‌آورد. ویرتز در این فصل 11 گل زده و 11 پاس گل داده و یکی از مهم‌ترین بازیکنان آلمان در یورو 2024 هم خواهد بود.
ژابی آلونسو دو شکل متفاوت از ترکیب هجومی در بازی‌های مختلف دارد؛ شکل اول استفاده از یک مهاجم بلند قامت و کلاسیک است و استفاده از دو هافبک هجومی که یکی از آنها ویرتز است، در پشت این مهاجم.
شکل دوم که در بازی‌های سنگین و پرفشار مقابل تیم‌های بزرگ بیشتر دیده شده، استفاده از ویرتز در مرکز خط حمله و دو هافبک هجومی دیگر در پشت ویرتز است.
به این ترتیب در این شکل بازی، ویرتز به عنوان شماره 9 کاذب بازی می‌کند و لورکوزن با سه هافبک هجومی در جلوی زمین حمله می‌کند. این مدل که معمولا در بازی‌های دشوار و بزرگ مورد استفاده ژابی آلونسو قرار می‌گیرد را شاید در بازی فینال لیگ اروپا مقابل آتالانتا هم ببینیم.
داشتن ایده برای ساخت روح تیمی لورکوزن شنبه شب با پیروزی 2 بر یک مقابل آکسبورگ در هفته پایانی فصل بوندسلیگا، موفق‌ترین تیم تاریخ فوتبال اروپا در یک فصل باشگاهی (در لیگ داخلی) شد.
آرسنال در فصل 4-2003 با سرمربیگری آرسن ونگر درحالی بدون شکست، قهرمان لیگ شد و پس از آن لقب «شکست ناپذیران» را به خود گرفت، که در 28 بازی پیروز شد و 12 بار به تساوی رسید. یوونتوس هم در فصل 2012-2011 در سری آ ایتالیا 23 بار پیروز شد و 15 تساوی داشت. در آن فصل آنتونیو کونته سرمربی یووه بود.
لورکوزن اما در فصل 2024-2023 بوندسلیگا، در 34 بازی 28 پیروزی و فقط 6 تساوی ثبت کرد و به قهرمانی رسید؛ آماری بی‌نظیر از موفقیت و شکست‌ناپذیری در یک فصل طولانی.
ژابی در مصاحبه‌ای که درباره اصول بازی تیمش انجام داده، صحبت‌هایش را با اشاره به ایجاد «روح تیمی» در داخل مجموعه تکمیل کرده: «شما همانقدر که به مسائل فنی اهمیت می‌دهید، باید برای ایجاد روح تیمی، هم صاحب ایده و برنامه باشید. و البته در یک روز یا حتی یک ماه، موفق به ایجاد چنین فضایی نمی‌شوید. این یک فرآیند زمان‌بر است که البته باید برای رسیدن به آن، با تلاش و برنامه پیش بروید.»
حالا دو بازی تا تاریخ‌ساز شدن لورکوزن در این فصل باقی مانده است؛ دو مسابقه‌ای که لورکوزن با پیروزی در آنها، شانس کسب سه‌گانه بدون شکست را دارد. ابتدا بازی روز 22 مه مقابل آتالانتا در فینال لیگ اروپا و سپس در 25 مه فینال جام حذفی آلمان مقابل کایزرسلاترن.
ژابی آلونسو اعلام کرده که فصل آینده هم سرمربی لورکوزن خواهد بود اما پیش از شروع فصل سوم کارش در لورکوزن، این فرصت را دارد که فصل 2024-2023 را در تاریخ لورکوزن و فوتبال اروپا، بیش از پیش ماندگار کند.
