پاسخ فرهنگستان به اظهارات پسر نیما

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایسنا، شراگیم یوشیج فرزند نیما یوشیج در یادداشتی به بیان برخی مسائل مربوط به آثار و دست‌نوشته‌ها و میراث «پدر شعر نو فارسی» پرداخته و گفته بود «فرهنگستان مدعی است که من تمامی آثار پدرم را با اعطای کامل حق نشر آن به آنان فروخته‌ام... به خاطره رفیعِ نیمای بزرگ سوگند می‌خورم که بخش اعظمی از دستنوشته‌های نیما که امروز نزد فرهنگستان زبان است، توسط من به آنان سپرده نشده است.»

حالا فرهنگستان زبان و ادب فارسی در جوابیه‌ای در پاسخ به اظهارات شراگیم یوشیج نوشته است: «بیست و یکم آبان‌ماه 1404، یادداشتی از آقای شراگیم با عنوان «میراث نیما چه بود و چه شد؟» در خبرگزاری ایسنا منتشر شد. برخی از ادعاهای وی در یادداشت 21 آبان 1404، همانند همان ادعاهایی است که وی در یادداشتی که 6 آذر 1397 با عنوان «چالش بر سر میراث نیما» در خبرگزاری ایسنا منتشر شده بود، طرح و ادعا کرده بود که بخشی از انواع دست‌نوشته‌های زنده‌یاد نیما را به فرهنگستان زبان و ادب فارسی نفروخته است. فرهنگستان زبان و ادب فارسی در همان زمان با ارائه مدارکی مانند صورت‌جلسه واگذاری بی‌قید و شرط بخشی از اسناد به‌جامانده از نیما یوشیج و سند حسابداری فرهنگستان ادعاهای خلاف‌واقع وی را رد کرد و خبرگزاری ایسنا پاسخ فرهنگستان را در تاریخ 7 آذرماه 1397 با تیتر «فرهنگستان ادعای فرزند نیما یوشیج را رد کرد» منتشر کرد. گفتنی است در صورت‌جلسه واگذاری دست‌نوشته‌ها آمده است که حق انحصاری هرگونه بهره‌برداری از این اسناد که از فرزند و وارث قانونی ایشان، شراگیم یوشیج، خریداری شده بود، متعلق به فرهنگستان خواهد بود. در سند حسابداری نیز آمده است که شراگیم یوشیج 24 آبان 1373 مبلغ پنجاه میلیون ریال بابت فروش اسناد پدرش از فرهنگستان دریافت کرده و امضای او در این سند نیز به چشم می‌آید.

پاسخ فرهنگستان زبان و ادب فارسی به ادعاهای تازه آقای شراگیم یوشیج همان است که پیش‌تر خبرگزاری ایسنا در تاریخ 7 آذرماه 1397 منتشر کرده بود و اکنون دوباره با تفصیل بیشتری برای آگاهی علاقه‌مندان منتشر می‌کند: آقای شراگیم یوشیج، روز 24 آبان‌ماه 1373، صورت‌جلسه واگذاری 4034 برگ اوراق به‌جامانده از نیما را امضا کرده و اسناد را در دفتر دبیر وقت فرهنگستان (دکتر محمدرضا نصیری) تحویل داده است. در این صورت‌جلسه که به شماره 1319، در تاریخ 25 آبان 1373 در دبیرخانه فرهنگستان ثبت شده و به امضای شراگیم یوشیج نیز رسیده، آمده است: «در تاریخ 73/8/24 در دفتر دبیر فرهنگستان زبان و ادب فارسی با حضور امضاکنندگان زیر دست‌خط‌های مرحوم علی اسفندیاری (نیما یوشیج) به تعداد 4034 (چهار هزار و سی و چهار) برگ به طور قطعی به فرهنگستان زبان و ادب فارسی تحویل داده شد. این اسناد در تملک فرهنگستان بوده و حق هرگونه چاپ و نشر و استفاده از اسناد واگذارشده از آن فرهنگستان خواهد بود و وارث یا وراث مرحوم علی اسفندیاری (نیما یوشیج) از این حیث حق و حقوقی نخواهد داشت.» [تحویل‌دهنده: شراگیم یوشیج، فرزند علی اسفندیاری «نیما یوشیج» به نمایندگی از طرف وراث استاد نیما؛ تحویل‌گیرنده: محمدرضا نصیری، دبیر فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ شیرین عاصمی؛ الهام دخت‌ضاد؛ مژگان پیک آزادی؛ آذین منهاجی] (سند شماره 1).

آقای شراگیم یوشیج در همین تاریخ (24 آبان 1373) مبلغ پنجاه میلیون ریال را در قالب چک و سند حسابداری شماره 147، دریافت کرده است. در شرح این سند که به امضای زنده‌یاد دکتر حسن حبیبی، رئیس وقت فرهنگستان و آقای شراگیم یوشیج رسیده، آمده است: «بابت خرید 4034 برگ دست‌نوشته‌های مرحوم علی اسفندیاری (نیما یوشیج) در وجه آقای شراگیم یوشیج به موجب مدارک و دستور پرداخت پیوست.» (سند شماره 2)

گفتنی است دست‌نوشته‌های نیما که در فرهنگستان نگهداری می‌شود، در دو مرحله واگذار شده است. بخشی شامل 2756 (دو هزار و هفتصد و پنجاه و شش) برگ طی صورت‌جلسه شماره 12/6913 مورخ 1373/8/24 از سازمان میراث فرهنگی به فرهنگستان به صورت قطعی واگذار شده است. باقی اسناد موجود را شراگیم یوشیج به فرهنگستان تحویل داده است و ایشان مبلغ 50 میلیون ریال را بابت همه این اسناد دریافت کرده است. همان‌گونه که گفته شد، مجموع این اوراق 4034 برگ است.

بنابراین آقای شراگیم یوشیج، که خود از همه فرایندهای واگذاری این اوراق آگاه است، می‌داند که روز 24 آبان 1373، 2756 برگ دست‌نوشته نیما که پیش‌تر به سازمان میراث فرهنگی واگذار شده بود، به مالکیت فرهنگستان درآمد و وی نیز همان روز 1278 برگ دیگر را نیز به فرهنگستان تحویل داد که مجموع آن‌ها همان 4034 برگ دست‌نوشته نیماست که اکنون در مالکیت فرهنگستان است و آقای شراگیم یوشیج به نمایندگی از وراث زنده‌یاد نیما به فرهنگستان فروخته و وجه آن را نیز دریافت کرده است.

کشاندن پای زنده‌یاد سیروس طاهباز به این ماجرا، یعنی فروش دست‌نوشته‌های نیما به فرهنگستان، هیچ وجهی ندارد و این نیز از نکته‌هایی است که آقای شراگیم یوشیج در بیان آن خود را به تغافل می‌زند و خلاف‌واقع می‌گوید و چنین وانمود می‌کند که زنده‌یاد طاهباز اوراقی را به فرهنگستان واگذار کرده است. آقای شراگیم در طرح ادعای دوستی طاهباز با دبیر وقت فرهنگستان (دکتر محمدرضا نصیری) نیز خلاف‌واقع گفته است و این کار را با هدف اثبات تصورات نادرست خود انجام می‌دهد. چنانکه دکتر محمدرضا نصیری نوشته‌اند ایشان هیچ رابطه و رفاقتی با سیروس طاهباز نداشته‌اند (سند شماره 3). بنا بر این مستندات، ادعای تکراری آقای شراگیم یوشیج، یعنی نفروختن دست‌نوشته‌های نیما به فرهنگستان، خلاف‌واقع است و همه اسناد موجود گویای آن است که ایشان به نمایندگی از وارثان نیما، 4035 برگ دست‌نوشته زنده‌یاد نیما یوشیج را به فرهنگستان فروخته است، صورت‌جلسه تحویل قطعی را امضا کرده، چک وجه را دریافت کرده و پای سند حسابداری را که در شرح آن «خرید 4034 برگ دست‌نوشته‌های مرحوم علی اسفندیاری (نیما یوشیج)» قید شده، امضا کرده است.

فرهنگستان زبان و ادب فارسی تا کنون به حرمت نیمای بزرگ، از طرح شکایت نسبت به ادعاهای خلاف‌واقع آقای شراگیم یوشیج علیه فرهنگستان پرهیز کرده است، اما چنانچه ایشان مجدداً ادعای خلاف‌واقع خود را درباره نفروختن دست‌نوشته‌های نیما تکرار کند، فرهنگستان این حق را برای خود محفوظ می‌داند که از وی به دادگاه شکایت کند.

در پایان نصیحت سعدی شیرازی را به آقای شراگیم یوشیج یادآوری می‌کنیم و امید داریم که ایشان از این سخن نغز پند بگیرد:

یکی را که عادت بود راستی

خطایی رود درگذارند از او

وگر ناموَر شد به قول دروغ

دگر راست باور ندارند از او.»

59243