پیامدهای منفی ساخت‌وساز غیرقانونی
سیدعلی شاه‌صاحبی - کارشناس مسکن
مهاجرت بی‌رویه به شهرها و تراکم جمعیت شهری، گسترش ناموزون و غیراصولی ساختمان‌ها را در پی دارد. بناهایی که به‌یک‌باره همچون قارچ از دل زمین سر درمی‌آورند، بی‌آنکه کمترین اصول فنی و معماری در ساخت‌وساز آنها اعمال شود که قطعا ظهور آنها آثار و تبعات منفی فراوانی را در پی خواهد داشت و علاوه بر آن، در ساخت‌وسازهایی هم که با اخذ پروانه ساخت نیز انجام می‌پذیرد، گاهی مالکان از حدود و ثغور پروانه، پا را فراتر نهادند و خارج از ضوابط مربوط، مبادرت به احداث بنا مازاد بر پروانه می‌کنند که در این رهگذر نقش شهرداری‌ها به‌عنوان اصلی‌ترین محور مقابله با این قبیل تخلفات ساختمانی نمود بیشتری خواهد داشت.
شهرداری علاوه بر کنترل و نظارت بر ساخت‌وساز در محدوده شهر، در زمینه حریم شهر نیز وظایف مشابهی دارد؛ از جمله جلوگیری از ساخت‌وساز غیرمجاز، غیراصولی و غیراستاندارد در محدوده حریم شهرها برعهده شهرداری‌ها است. طبق ماده یک قانون «تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها» اجرای طرح‌های عمرانی از جمله احداث و توسعه معابر، تامین خدمات شهری و تاسیسات زیربنایی و کنترل و نظارت بر احداث هرگونه ساختمان و تاسیسات و سایر اقدامات مربوط به توسعه و عمران در داخل محدوده شهر بر دوش شهرداری‌ها است. کنترل و نظارت بر احداث هرگونه ساختمان در محدوده شهر برعهده شهرداری‌ها گذاشته شده و وظیفه شهرداری‌ها با رعایت مقررات ماده 55 و ماده 100 قانون شهرداری‌ها، صدور پروانه ساختمانی است، اما شهرداری‌ها در جلوگیری از ادامه عملیات ساختمانی ساختمان‌های بدون پروانه در محدوده شهر نیز مجوزهای قانونی دارند که در ماده 100 قانون شهرداری‌ها مقرر شده است. با استناد به مواد 100 و 101 قانون شهرداری‌ها و ماده 2 و تبصره 5 ماده 3 قانون تعاریف محدوده حریم شهر، روستا، شهرک و نحوه تعیین آنها صدور پروانه ساختمانی و دیگر مجوزهای قانونی مذکور در مواد فوق‌الذکر در حریم شهرها جزو وظایف شهرداری‌ها تلقی می‌شود و شهرداری طبق قانون باید بر همه مراحل طراحی، کنترل و در جریان احداث بنا نظارت کند. طبق بند 24 ماده 55 همین قانون، شهرداری در شهرهایی که نقشه جامع شهر تهیه شده، مکلف است طبق ضوابط نقشه مذکور در پروانه‌های ساختمانی نوع استفاده از ساختمان را قید کند، در صورتی که خلاف مندرجات پروانه ساختمانی در منطقه غیرتجاری محل کسب و پیشه یا تجارت دائر شود، شهرداری مورد را در گروه مقرر در تبصره یک ماده 100 این قانون مطرح می‌کند. در راستای اجرای دقیق ماده 100 قانون شهرداری‌ها و همچنین آیین‌نامه اجرایی ماده 33 قانون نظام‌مهندسی و کنترل ساختمان که توجه ویژه‌ای در جلوگیری از بروز تخلفات ساختمانی دارد، برخورد قاطع و حداکثری با تخلفات ساختمانی و افرادی که در انجام وظایف اجرایی و نظارتی خود قصور داشته‌اند، ضروری است. یکی از دلایل ساخت‌وسازهای غیرمجاز، کم بودن جریمه‌های گروه ماده 100 است که امیدواریم با افزایش جریمه‌های گروه ماده 100 شاهد کاهش ساخت‌وساز بدون پروانه باشیم. باتوجه به اینکه رشد قارچ‌گونه ساختمان‌های غیرمجاز تهدید اصلی برای جان مردم است، بر این اساس باید مسئولان راهکارهای خود را هرچه سریع‌تر در زمینه مقابله با این موضوع به مرحله اجرا دربیاورند، بنابراین به نظر باید ساخت‌وسازهای غیرقانونی تخریب شوند، زیرا با جریمه، میزان خسارت وارده جبران نمی‌شود. همچنین، تخریب این واحدها درس عبرتی برای دیگران می‌شود تا دیگر به‌صورت غیرقانونی اقدام به ساخت آپارتمان نکنند. گاهی جریمه‌های دریافتی شهرداری تبدیل به راه گریزی برای متخلفان شده است که به‌صورت غیرقانونی ملک و آپارتمان خود را بسازند. متاسفانه پدیده شوم تخلفات بی‌شمار ساخت‌وسازهای غیرمجاز در شهر، معضلی است که بازنده آن مردم و شهرداری و برنده آن سودجویان ساخت‌وسازهای غیرمجاز هستند و آمار بالای جرم و جنایت و معضلات اجتماعی نیز از نتایج منفی این تخلفات محسوب می‌شود. سازمان بازرسی کل کشور نیز به‌عنوان عالی‌ترین مرجع نظارتی عهده‌دار وظیفه اجرای صحیح قوانین است، طی چند سال گذشته سازمان بازرسی، رویکرد مناسبی درباره موضوع مربوط به جامعه مطابق ضرورت‌های موجود، تبیین و اجرایی و در راستای تحقق آن، بازرسی‌ها و نظارت‌های لازم را انجام داد و هشدارهایی را برای پیشگیری از وقوع تخلف یا جرم صادر کرد و اگر درست و مطابق قوانین و مقررات، تصمیم‌گیری شود، آرای دیوان عدالت اداری هم در تاثیر این کار قانونی قرار می‌گیرد و شرایطی به‌وجود می‌آید که از تنش‌های اجتماعی کم شود و شهروندان از ساخت‌وسازها راضی شوند. همچنین کنترل و نظارت بر احداث هرگونه ساختمان در محدوده شهر برعهده شهرداری‌ها گذاشته شده و وظیفه شهرداری‌ها با رعایت مقررات ماده 55 و ماده 100 قانون شهرداری‌ها، صدور پروانه ساختمانی است. کنترل و نظارت بر احداث هرگونه ساختمان در محدوده شهر بر دوش شهرداری‌ها گذاشته شده و وظیفه شهرداری‌ها با رعایت مقررات ماده 55 و ماده 100 قانون شهرداری‌ها، صدور پروانه ساختمانی است، اما شهرداری‌ها در جلوگیری از ادامه عملیات ساختمانی ساختمان‌های بدون پروانه در محدوده شهر نیز مجوزهای قانونی دارند که در ماده 100 قانون شهرداری‌ها مقرر شده است. در راستای اجرای دقیق ماده 100 قانون شهرداری‌ها و همچنین آیین‌نامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان که توجه ویژه‌ای در جلوگیری از بروز تخلفات ساختمانی دارد، برخورد قاطع و حداکثری با تخلفات ساختمانی و افرادی که در انجام وظایف اجرایی و نظارتی خود قصور داشته‌اند، ضروری است./ روزنامه صمت
