کار عمقی و مفهومی حامی ندارد / خیلی‌ها درگیر هیجان هستند
یک شاعر آیینی گفت: متاسفانه کار عمقی، مفهومی و ریشه‌ای چه در فضای مذهبی و چه غیر مذهبی حامی ندارد. چون خیلی‌ها درگیر هیجان‌ها هستند و می‌خواهند اثری تولید کنند که فقط سر و صدا کند.
یک شاعر آیینی گفت: متاسفانه کار عمقی، مفهومی و ریشه‌ای چه در فضای مذهبی و چه غیر مذهبی حامی ندارد. چون خیلی‌ها درگیر هیجان‌ها هستند و می‌خواهند اثری تولید کنند که فقط سر و صدا کند.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: «نسل عاشورایی 2» با هدف زنده نگه داشتن آئین‌های گذشته بر اساس فهم و نیاز مخاطب کودک و نوجوان ساخته شده که در دهه اول محرم از تلویزیون پخش می‌شود. شعرهای این مجموعه را سیدجواد پرئی شاعر آئینی، نغمه‌پرداز و مداح سروده و گروه‌های سرود دختر و پسر از شهرهای مختلف آنها را اجرا می‌کنند. پرئی معتقد است تولید آثاری همچون «نسل عاشورایی» می‌تواند خوراک سالم و درستی را در اختیار نوجوان امروز قرار دهد.
به بهانه پخش «نسل عاشورایی 2» با سیدجواد پرئی به گفتگو پرداختیم.
مشروح این‌گفتگو در ادامه می‌آید؛
* آقای پرئی در ابتدای بحث از انتخاب 10 اثر از نوحه‌های قدیمی و تبدیل آن به شعرهایی که مخاطب آن نسل کودک و نوجوان است، بگویید! چه نکاتی را لحاظ کردید؟
نسل حاضر تغییراتی در ذوق، ذائقه، سلیقه و حتی زبان دارد. اساساً شعر مورد علاقه کودک امروز، شبیه به شعرهای مورد علاقه زمان کودکی ما نیست. هم از نظر زبانی و هم از نظر معنا خیلی قد کشیده است. جدا از تولیدات دینی و مذهبی، کودکان و نوجوانان در حال حاضر با متن‌هایی ارتباط برقرار می‌کنند و مورد پسندشان است که فارغ از ریتم و ملودی کودکانه نیستند. با این حال به خوبی با چنین متن‌هایی که در «نسل عاشورایی» شنیده‌اید، ارتباط برقرار می‌کنند.
یک بخش این موضوع به تفاوت هوش و نبوغ نسل حاضر برمی‌گردد. در سال‌های اول این جریان، آثار تولید شده برای کودکان چندان مورد استقبال قرار نمی‌گرفت. مقداری که واژه‌ها، کلمات و جملات با توجه به سلیقه تازه بچه‌های امروز قد کشیدند، شاهد آن بودیم که ارتباط خوبی هم با آنها برقرار کردند. منتهی یکسری ملاحظه وجود دارد که باید از برخی کلمات استفاده نشود. معیار زبان کودک امروز را باید شناخت.
* منظورتان از ملاحظات چیست؟
مهم‌ترین بخش در این زمان این است که چه چیزهایی نباید گفته شود. دغدغه امروز این است که چه جملاتی را به گوش نسل کودک و نوجوان امروز می‌رسانیم. در هر دو سری از «نسل عاشورا 2» تلاش شده به این نکته توجه کنیم که کودک برعکس بزرگسال است. وقتی برای کودک قصه تعریف می‌شود تمام قصه را خیال و آن را در ذهن تصویرپردازی می‌کند. جای تأسف دارد سرودی برای کودکان و نوجوانان ساخته می‌شود که مضمون آن درباره این است که سر بریده طفل 6 ماهه با چشم‌های باز بر روی نیزه است! این مضامین وحشتناک و خطرناک است چون آن کودک و نوجوان تمام این صحنه‌ها را در ذهنش تصویرسازی می‌کند و برای همین تأثیرات بسیار بدی دارد. حلقه مفقوده تمام آثار کودک و نوجوان امروز حاکی از نبود یک اتاق فکر فهیم، نخبه و روانشناسانه است.
* چنین اتفاقی در «نسل عاشورایی» رخ داده است؟
بله، از روزی که تصمیم گرفته شد تا نوحه‌های قدیمی را از طریق شعر به سرودهای مناسب نسل کودک و نوجوان امروز تبدیل کنیم، دیگر تمام فکر و ذکرم این موضوع شد و وقتی برای رسیدگی به هیأت و کارهایی از این دست نداشتم. تمام وقت من درگیر همین کار کودک شد.
بسیاری از دوستان بدون پیشینه و عقبه مطالعاتی با یک سابقه و رزومه هیأتی و نوحه‌سرایی، کار کودک می‌کنند که به دلیل عدم آگاهی از فضا و دنیای کودک و نوجوان امروز، لطمه‌های بزرگی به این نسل ناخواسته و ندانسته وارد می‌کنند. با توجه به این موضوع به نظر من «نسل عاشورایی» فارغ از تمام هیاهوهای بازار محصولات تولیدی امروز، کار جذابی را شروع کرد. چون از همان ابتدا به دنبال ایجاد سر و صدا نبود. صرفاً به دنبال این بود تا یک محتوای شسته و رفته و تمیز به گوش کودکی که می‌خواهد عزاداری کند برساند. وقتی مادری برای فرزندش غذا درست می‌کند به دنبال این نیست از طریق آن غذا جریان سازی و سر و صدا به پا کند! فقط می‌خواهد یک غذای سالم برای فرزندش فراهم کند. تمام دغدغه «نسل عاشورایی» این بوده است که یک محصول تمیز و سالم برای عزاداری کودکان تدارک ببیند و به نظر من این اتفاق رخ داده است.
* چه‌قدر بر روی این موضوع کار شده است که محتوای یک شعر بتواند بر روی تفکر شنونده اثر بگذارد؟
از ابتدا یکسری موضوع متناسب به 10 شب نخست محرم انتخاب شد و زمان انتخاب دور هم جمع شدیم و گفتیم به عنوان مثال اگر قرار است درباره حضرت رقیه (س) صحبت شود و این صحبت‌ها برای کودکان و نوجوانان باشد آیا بستر فعل وجودی او اقتضا می‌کند که از کاروان اسرا و مصائب گفته شود؟ پاسخ خیر بود و ما از منظری قصه حضرت رقیه (س) را روایت کرده‌ایم که تاکنون کسی به آن نپرداخته است. اقتداری در کلمات به کار برده شده که وقتی یک دختر کم سن و سال آن را می‌شنود به این باور برسد که با سن کم‌اش اصلاً آدم کمی نیست و می‌تواند مانند حضرت رقیه (س) بر روی عقیده‌اش محکم باشد. این موضوع در سرودی که درباره حضرت رقیه (س) است به صورت کاملاً نامحسوس تبیینی را انجام می‌دهد که دختر نوجوان مذهبی امروز ما در این طوفان شبهات و حملات فرهنگی بر روی عقیده‌اش محکم بایستد.
برای همین از نظر من قطعه حضرت رقیه (س) در «نسل عاشورایی 2» یک محصول بسیار خاص است. قطعاتی که درباره حضرت قاسم (س)، حضرت عبدالله (س) و دیگر کودکان و نوجوانان حاضر در واقعه کربلا نیز سروده شده بر اساس اقتضای سن کودک و نوجوان امروز بوده و او می‌تواند از مفاهیم‌اش بهره بگیرد و برایش کاربردی باشد تا اگر خواست همزادپنداری کند و روزی بر سر دو راهی در زندگی‌اش قرار بگیرد در عالم کودکی و نوجوانی‌اش به یاد آورد به عنوان مثال عبدالله بن حسن، بین حق و باطل چگونه انتخاب کرد. لذا ما به این نتیجه رسیدیم برای کودک امروز ابتدا باید درباره انتخابی که این خانواده داشته است بگوییم و نیاز نیست درباره قتلگاهی که در آن قرار گرفته‌اند، گفت.
* چنین تفکری درباره ساخت محتوای درست برای نسل کودک و نوجوان امروز چندان زیاد نیست و به نظر می‌رسد تولیداتی از این دست باید فراتر از 10 نماهنگ باشد. نظر شما به عنوان فعال در این حوزه چیست؟
متأسفانه در کشور ما کار عمقی، مفهومی و ریشه‌ای چه در فضای مذهبی و چه غیر مذهبی آن طور که باید حامی ندارد و مورد حمایت قرار نمی‌گیرد. چون خیلی‌ها درگیر هیجان‌ها هستند و می‌خواهند اثری تولید کنند که فقط سر و صدا کند. خودمان با دست خودمان در حال خراب کردن نسل کودک و نوجوان‌مان هستیم. هر آنچه باعث تکان و هیجان در مخاطب می‌شود را نمی‌توان حماسه نامید. در «نسل عاشورایی» تلاش کردیم جریان مبارکی را آغاز کنیم تا به کسانی که کارنابلد هستند و کارشناس نیستند بگوییم چگونه باید برای کودک و نوجوان محتوای درست ساخت. این تلاش‌ها آنطور که باید دیده نمی‌شود؛ اما کم هم نیاوردیم و سعی کردیم خوراک درست به مخاطب ارائه دهیم.
وقتی از نماهنگ صحبت می‌شود 50 درصد آن آهنگ و شعر است و 50 درصد دیگرش تصویر است. ما به دلیل محدودیت‌هایی که در منابع داریم فقرمان در بخش تصویر تمام قد خودنمایی می‌کند. چون بضاعتی وجود ندارد و به کارمان لطمه می‌زند. یکنواختی آثار به خوبی این بی‌بضاعتی را در محتوای تصویری عیان کرده است. شاید اگر کمی توان مالی در زمان تولید بالاتر برود؛ اوضاع برای 50 درصد باقی مانده که مربوط به بخش تصویر است بهتر شود. کارگردان‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند باید در این زمینه بیشتر تلاش کنند تا بتوانند به شکل بهتری کار را ارائه دهند. چون به هر حال جریان نوظهوری است و بهبود فقر مالی در تصویرها در کنار بهبود فقر اندیشه‌ای که در میان سازندگان و تولیدکنندگان چنین آثاری وجود دارد؛ می‌تواند خوراک درستی که برای نسل کودک و نوجوان تهیه می‌شود را با پژوهش‌های تخصصی و صحیح، رنگ و لعاب و جذابیت بیشتری داد و در اختیارشان قرار داد.
* به نظر شما «نسل عاشورایی» تداوم می‌یابد؟
«نسل عاشورایی» می‌تواند ادامه پیدا کند به شرط آنکه حمایت مالی خوبی از آن شود تا یک محصول عمیق و تأثیرگذاری ساخته شود. متن خوب تولید شده در کنار سایر عوامل، دست به دست هم می‌دهد تا یک محصول فرهنگی‌پسند عمیق ساخته شود و گوش مخاطب به شنیدن و چشم مخاطب به دیدن چنین محصولاتی عادت کند. در حال حاضر چشم و گوش مخاطب امروز از این نظرها دچار فقر است و می‌توان با تولید این دست از محصولات جلوی این فقر را به خوبی گرفت.
