8 اثر مخرب کمالگرایی والدین بر کودکان

باشگاه خبرنگاران جوان- فاطمه زهرا شاهکلایی فومشی در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به اینکه کمال‌گرایی والدین یکی از مسائلی است که می‌تواند تأثیرات طولانی‌مدت و جدی بر روان و رفتار کودکان بگذارد، اظهار کرد: در بسیاری از موارد، والدین با انتظارات بالا و آرزو‌های بی‌پایان برای فرزندان خود سعی می‌کنند بهترین‌ها را برای آنها فراهم کنند. اما این نگاه کمال‌گرایانه می‌تواند به‌شدت بر سلامت روانی کودکان آسیب وارد کند و این مسئله مشکلاتی مانند اضطراب، اعتمادبه‌نفس پایین و حتی افسردگی را در پی دارد. باید توجه داشت کزه کودکان در ابتدا باید از نظر روانی در آرامش و سلامت باشند تا بتوانند از فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند لذت ببرند.

وی افزود: والدینی که همیشه از فرزندان خود انتظار دارند که بهترین عملکرد را داشته باشند، فشار زیادی به آنها وارد می‌کنند. این فشار می‌تواند به ایجاد اضطراب و استرس مزمن در کودکان منجر شود. وقتی که کودک نتواند به انتظارات والدین پاسخ دهد، احساس ناتوانی و شکست می‌کند که این احساسات می‌تواند به مشکلات روانی جدی تبدیل شود.

شاهکلایی با بیان اینکه یکی از آثار مخرب کمالگرایی کاهش اعتمادبه‌نفس در کودکان است، ادامه داد: کمال‌گرایانه بودن والدین اغلب به این معناست که آنها فقط موفقیت‌های بزرگ و دستاورد‌های خارق‌العاده را می‌پذیرند و شکست‌ها یا تلاش‌های ناموفق را رد می‌کنند. این امر می‌تواند باعث شود که کودک احساس کند که هیچ‌وقت کافی نیست و نمی‌تواند خود را به‌خوبی نشان دهد. به‌مرور زمان، اعتمادبه‌نفس کودک به‌شدت کاهش می‌یابد و این مشکل می‌تواند در بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند.

روان شناس حوزه کودکان با بیان اینکه رفتار‌های کمالگرانه والدین منجر به پرورش ترس از شکست در فرزندان می‌شود، افزود: والدین کمال‌گرا معمولاً کودک خود را به دلیل هر نوع شکست یا اشتباه مورد انتقاد قرار می‌دهند. این امر باعث می‌شود که کودک از هر نوع اشتباهی بترسد و در آینده از ریسک کردن اجتناب کند. این ترس از شکست می‌تواند مانع از یادگیری و رشد کودک شود، زیرا او به دلیل ترس از اشتباهات، دیگر جرأت تجربه کردن و یادگیری از اشتباهات خود را ندارد.

وی گفت: والدین کمال‌گرا معمولاً به کودکان خود پیام‌هایی مانند "تو بهتر از این می‌توانی باشی" یا "اگر به اندازه کافی تلاش کنی، هیچ چیزی نمی‌تواند جلوی تو را بگیرد" می‌دهند. این نوع پیام‌ها باعث می‌شود که کودک احساس کند که هیچ‌وقت به اندازه کافی خوب نیست و باید همیشه تلاش بیشتری کند تا موفق شود. در نتیجه، کودک احساس ناکامی و ناتوانی می‌کند و از خود راضی نمی‌شود.

شاهکلایی افزود: کمال‌گرایی والدین ممکن است به تنش‌های عاطفی در روابط والدین و کودک منجر شود. وقتی که کودک احساس کند که والدینش همیشه از او راضی نیستند، ممکن است با آنها دچار درگیری‌های عاطفی شود. این تنش‌ها می‌توانند به فرسایش روابط خانوادگی منجر شده و حتی ممکن است باعث شود که کودک برای جلب توجه و تأیید والدین دست به رفتار‌های منفی بزند.

وی با اشاره به ایجاد مشکلات در تصمیم‌گیری در پی کمالگرایی والدین، گفت: کمال‌گرایانه بودن والدین می‌تواند به کودکان این احساس را بدهد که باید در هر تصمیمی که می‌گیرند، بهترین انتخاب را داشته باشند. این باعث می‌شود که کودک دچار تردید و دودلی شود و نتواند به‌راحتی تصمیم بگیرد. در نتیجه، کودک ممکن است در مواجهه با مشکلات روزمره زندگی احساس ناتوانی کند و نتواند به‌طور مؤثر به حل مسائل بپردازد.

شاهکلایی ادامه داد: والدین کمال‌گرا معمولاً به دنبال یک نتیجه خاص هستند و ممکن است از خلاقیت و تفکر خارج از چارچوب که ممکن است منجر به اشتباه یا شکست شود، حمایت نکنند. این موضوع می‌تواند به کاهش توانایی کودک در تفکر خلاقانه و حل مسائل پیچیده منجر شود، زیرا کودک از ایجاد ایده‌های جدید می‌ترسد و از هر نوع ریسک پرهیز می‌کند.

این روان شناس با بیان اینکه رفتار‌های کمالگرایانه والدین باعث انزوای اجتماعی و اضطراب در روابط فرزدان می‌شوند: ادامه داد: کودکانی که در یک محیط کمال‌گرایانه بزرگ می‌شوند، ممکن است در برقراری ارتباطات اجتماعی دچار مشکل شوند. آنها به دلیل ترس از قضاوت دیگران یا عدم توانایی در رسیدن به استاندارد‌های بالا، ممکن است از برقراری روابط عمیق و نزدیک با دیگران خودداری کنند. این انزوا می‌تواند به احساس تنهایی و اضطراب اجتماعی منجر شود.

شاهکلایی در پایان با اشاره به اثر مستقیم کمالگرایی والدین بر سلامت روان کودکان، افزود: تاکید بر که کمال‌گرایی والدین به‌طور مستقیم بر سلامت روانی کودکان تأثیر می‌گذارد و می‌تواند مشکلات جدی برای کودکان ایجاد کند. مشکلاتی که در بعضی از مواقع تمام گذشته، حال و آینده کودک را دچار مشکل می‌کند.

به‌جای تمرکز بر کمال و موفقیت‌های بی‌وقفه، والدین باید به فرزندان خود یاد دهند که شکست‌ها بخشی از فرایند یادگیری و رشد هستند و آن‌ها باید از اشتباهات خود یاد بگیرند تا به رشد شخصیت و اعتمادبه‌نفس دست یابند. در نهایت، حمایت و پذیرش بی‌قید و شرط والدین از فرزندان می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا به فردی سالم و متعادل تبدیل شوند.