آخرین وضعیت سند آمایش آموزش عالی / واگذاری 250 واحد پیام نور
معاون وزیر علوم اعلام کرده بر اساس سند آمایش آموزش عالی 250 واحد دانشگاهی موجود پیام‌نور در کشور آماده واگذاری است و 110 واحد غیرانتفاعی در کشور منحل شده است.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم اخیرا در گفتگویی اعلام کرده است "طرح آمایش آموزشی کشور مرحله به مرحله در حال پیش‌روی است و سعی وزارت علوم بر این است که توسعه آموزشی بر اساس نیاز بوده و هر رشته‌ای که خواست تاسیس شود پیوست اشتغال داشته باشد. همچنین دانشگاههایی که دانشجو کم دارند یا ظرفیت آنها کاهش پیدا کرده را یا اولویت آنها را تغییر می دهیم یا اینکه با برخی از دانشگاهها را ادغام‌شان کنیم."
گزارش تسنیم از ضرورت آمایش آموزش عالی / چرا رهبر انقلاب بر به روز شدن نقشه جامع علمی کشور تاکید دارندهر چند این سخنان وزیر علوم موضوع جدیدی در این زمینه نبود اما جلوگیری از "رشد کاریکاتوری آموزش عالی" جمله‌ای است که بارها از سوی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری مطرح شده و از برنامه‌های این وزارتخانه برای جلوگیری از این روند گفته است.
البته شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال‌ها قبل برای جلوگیری از گسترش و رشد بی‌رویه دانشگاهها با تهیه سند آمایش آموزش عالی مسیری را برای دولتها تعریف کرده است.
سند آمایش آموزش عالی سال 83 در راستای محدود کردن توسعه کمی سطوح پایین آموزش عالی به نفع سطوح بالاتر تدوین شد. سال 88 مطالعات آمایش آموزش عالی کشور با بررسی روند تغییرات جمعیت، فعالیت و تحولات آموزش عالی در حوزه‌های مختلف مانند آموزشی و پژوهشی کشور، جمعیت دانشجویی، اعضای هیات‌علمی و... دنبال شد. کمی بعد در سال 89 و 90 قرار شد آمایش آموزش عالی توسط وزارت علوم در 29 دانشگاه مادر از طریق همکاری تمام زیرنظام‌های آموزش عالی به اجرا درآید.
از همان برهه بود که سند آمایش آموزش عالی در قالب یک طرح کلان در لیست ماموریت‌های اصلی این وزارتخانه قرار گرفت و در سال 1393 نگارش و طراحی این سند آغاز شد. در نهایت سند آمایش آموزش عالی سال 95 از سوی رئیس‌جمهور وقت به دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ابلاغ شد.
یک بند از سیاست‌های هشت گانه سند آمایش آموزش عالی به ساماندهی مراکز آموزش عالی اختصاص دارد که از گسترش بدون هدف دانشگاه ها جلوگیری می‌کند. ماموریت‌گرا کردن دانشگاهها با توجه به سطوح عملکرد بین‌المللی، ملی و منطقه‌ای آنها هم کارویژه دیگری است که براساس ماده 5 این سند به وزارت علوم واگذار شده است.
شورای عالی انقلاب فرهنگی ارتقا کیفی، متناسب‌سازی رشته‌ها با نیازها و استفاده بهینه از امکانات و صرفه‌جویی اقتصادی را سه هدف اصلی سند آمایش اعلام و مواردی را برای اعمال تغییرات گسترده در دانشگاهها و به طور کلی آموزش عالی کشور تعیین کرده اما هنوز این سند آنطور که باید اجرایی نشده است.
دولت قبل از سال 96 پیگیری‌هایی را در زمینه ساماندهی مراکز آموزش عالی داشت و چارچوب‌هایی را برای این امر تعیین کرد. فعالیت وزارت علوم در دولت قبل بیشتر بر ساماندهی دانشگاههایی مانند علمی کاربردی، پیام نور و دانشگاههای دستگاههای مختلف گذشت و این مسیر را تا حدودی دنبال کرد. بنابر اظهارات مسئولان وزارت علوم تا سال 99 در این چارچوب، بیش از 20 دانشگاه کوچک در دانشگاههای مادر ادغام شدند.
البته در این بخش وضعیت مراکز آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی نیز نیازمند ساماندهی بود چرا که افرادی در این دانشگاه ها سرمایه‌گذاری کردند و در حال حاضر با مسأله بحران کمبود دانشجو روبرو شدند. سال‌ها قبل حدود 380 موسسه غیردولتی در حوزه آموزشی دانشگاهها فعال بود که تعداد این مراکز هم اکنون کاهش یافته است.
مأموریت‌گرا کردن دانشگاهها و واحدهای دانشگاهی از مهمترین بحث‌های این سند در کنار ساماندهی مراکز علمی کاربردی، دانشگاه پیام نور و دانشگاه فنی و حرفه‌ای است.
عموعابدینی معاون آموزشی وزیر علوم سال قبل و بعد از تاکید دوباره رهبر انقلاب در زمینه ساماندهی رشته‌های تحصیلی در دیدار با دانشجویان از تسریع در این زمینه خبر داد و گفته بود این طرح را با مدل جدید منطقه‌به‌منطقه دنبال می‌کنیم، یعنی ابتدا ظرفیت شهرستان و بعد استان را مدنظر قرار می‌دهیم تا از این طریق ابعاد مختلف آمایش شامل ساماندهی، ماموریت‌گرایی، رتبه‌بندی، اصلاح محتوای درسی، مهارت‌افزایی و نحوه سنجش و پذیرش دانشجو را دنبال کنیم.
در این خصوص بخشی از اختیارات و تصمیم‌گیری‌ها به کارگروه‌های آمایش آموزش عالی استانی واگذار شد تا از نزدیک و به دقت مسائلی مانند وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه و تعیین تکلیف رشته‌های تحصیلی، بررسی شود. چهار بند از مواد مهم آمایش و طرح تحول آموزش عالی به کارگروه‌های استانی واگذار شده و ساماندهی واحدهای دانشگاهی یکی از این موارد است. بر این اساس 70 درصد مواد برنامه هفتم توسعه کشور در بخش آموزش عالی مربوط به ساماندهی است.
معان وزیرعلوم در اظهارات جدیدی در سومین جلسه کارگروه استانی پیاده‌سازی آمایش آموزش عالی و مدیریت طرح تحول درباره برآیند این جلسات و پیگیری‌ها اعلام کرده است 250 واحد دانشگاهی موجود پیام‌نور در کشور آماده واگذاری است و 110 واحد غیرانتفاعی در کشور منحل شده و سایر واحدهای این دانشگاه قابل تقویت شدن است.
عموعابدینی درباره ضوابط اجرایی ساماندهی رشته‌ها نیز در این خصوص اعلام کرده است: ایجاد رشته جدید در دانشگاهها، مؤسسات آموزش عالی (دولتی، غیردولتی و آزاد اسلامی) هر استان در صورت بیکاری بیش از 60 درصد دانش‌آموختگان آن رشته گرایش در سطح استان ممنوع است.
بر این اساس اعلام شده است، پذیرش دانشجو در مورد رشته‌هایی که طی سه سال گذشته در آزمون سراسری به طور متوسط کمتر از 60% ظرفیت اعلام شده در مقطع کارشناسی و 40% ظرفیت اعلام شده در مقطع کارشناسی ارشد پذیرش داشتند صرفاً به صورت نیازمحور و در صورت کسب نصاب لازم از فرم پیوست اشتغال امکان‌پذیر است.