آیا فال گرفتن حرام است؟

به گزارش مشرق، طالع بینی در تعریفی کلی به روشی گفته می شود که بر اساس آن، می‌توان اطلاعاتی درباره زندگی افراد را پیش بینی کرد. این امور از اختر شناس و فال قهوه و چای تا فال ورق و تاروت و کف بینی را شامل می‌شود.

در اسلام، موضوع فال‌گیری و پیش‌گویی آینده از مباحثی است که با دیدگاه‌های مختلفی در میان فقها و علمای دینی روبرو شده است. متن ارائه شده، چارچوبی کلی از این دیدگاه‌ها را به دست می‌دهد که بر اساس آن می‌توان به تفصیل به این موضوع پرداخت.

نقطه اشتراک نظر اکثر علما در حرمت سحر و جادو است. این حرمت شامل آموزش، یادگیری، استفاده و حتی پرداخت پول در قبال آن می‌شود. سحر و جادو در اسلام عملی برخلاف عقل و شرع دانسته شده و از گناهان کبیره محسوب می‌گردد. برخی از فقها، سحر را به دو دسته تقسیم کرده‌اند: سحری که باطل‌کننده سحر دیگر است و سحری که صرفاً برای ضرر رساندن به دیگران انجام می‌شود. در دسته اول، در صورتی که برای رفع سحر و جادو به فردی مراجعه شود و این مراجعه مستلزم انجام اعمال حرام یا خلاف شرع نباشد، برخی مراجع اجازه رجوع داده‌اند. اما گروهی دیگر، حتی در این موارد نیز مراجعه به ساحران و فال‌گیران را مطلقاً حرام می‌دانند.

فال‌گیری و جنبه‌های آن

فال‌گیری، به طور کلی، به تلاش برای اطلاع از آینده یا امور پنهان از طریق روش‌های غیرعلمی و غیرمتعارف اطلاق می‌شود. این روش‌ها می‌توانند شامل طالع‌بینی، کف‌بینی، فال قهوه، فال تاروت و موارد مشابه باشند. در مورد فال‌گیری، فقها نظرات متفاوتی دارند:

1. حرمت مطلق: برخی از فقها، مراجعه به فال‌گیران را به هر دلیلی حرام می‌دانند. این دیدگاه بر این اساس استوار است که فال‌گیری به نوعی در زمره سحر و کهانت قرار می‌گیرد و حتی اگر فال‌گیر ادعای اطلاع از غیب نداشته باشد، در این فعالیت جنبه فریب و کلاهبرداری نهفته است.

2. جواز مشروط: در مقابل، برخی دیگر از فقها، مراجعه به فال‌گیران را در صورتی جایز می‌دانند که فرد مراجعه‌کننده، حرف‌های فال‌گیر را معتبر نداند و پولی که پرداخت می‌کند، صرفاً به عنوان هدیه باشد، نه اجرت برای اطلاع از آینده. با این حال، این دسته از فقها نیز کسب درآمد از طریق فال‌گیری را حرام می‌دانند، چرا که آن را نوعی فریب و سو استفاده از جهل مردم تلقی می‌کنند.

تفاوت فال‌گیری با تفأل و سرگرمی

نکته مهمی که در متن به آن اشاره شده، تفاوت میان فال‌گیری به معنای پیش‌گویی آینده و امور پنهان، با تفأل و سرگرمی است. تفأل به دیوان حافظ یا مشابه آن، که صرفاً به قصد استخاره یا گشودن باب امید و توکل بر خداوند صورت می‌گیرد و به هیچ وجه ادعای اطلاع از آینده را ندارد، در اسلام حرام نیست. این عمل بیشتر جنبه روحی و معنوی دارد و با باور به علم غیب خداوند منافاتی ندارد.

همچنین، فال‌گیری به صورت تفننی و صرفاً برای سرگرمی، مانند فال قهوه، در صورتی که فرد هیچ‌گونه اعتقادی به اطلاع از آینده نداشته باشد و این کار به هیچ امر حرامی (مانند ترویج خرافات یا سو ظن به دیگران) منجر نشود، از سوی برخی مراجع اشکالی ندارد. در نهایت، مهم‌ترین نکته‌ای که باید در تمام این موارد مد نظر قرار گیرد، پرهیز از هرگونه عملی است که به حرام دیگری منجر شود. این شامل: فال‌گیری که باعث نسبت دادن اتهام یا ایجاد بدبینی نسبت به دیگران شود، دامن زدن به باورهای غیرعلمی و غیرمنطقی در جامعه، ادعای دانستن قطعی حوادث آینده که مختص خداوند است.

هرگاه یکی از این موارد در فال‌گیری یا اعمال مشابه رخ دهد، آن عمل به هیچ وجه جایز نخواهد بود. اسلام همواره بر عقلانیت، توکل به خداوند، و پرهیز از هرگونه انحراف فکری و عملی تأکید دارد. در نتیجه، هر عملی که این اصول را زیر پا بگذارد، از منظر شرع مردود است.

استفتئات مراجع

آیت الله سیستانی

پرسش: افرادی با دیدن کف و یا فال فنجان پیشگویی می‌کنند و می‌گویند که برای شخص در حال و آینده چه پیش خواهد آمد؟ آیا چنین کاری جایز است به ویژه اگر صاحب فنجان به آنچه گفته می شود ترتیب اثر بدهد؟

پاسخ: چنان پیشگوی‌هایی اعتبار ندارد و او هم نباید به طور جزم و یقین سخنی بگوید هم چنانکه دیگران هم در مواردی که وجود حجت شرعی و عقلی لازم است نباید بر آن پیشگویی‌ها اثر بار کنند.

آیت الله مکارم شیرازی

پرسش: بعضی از اشخاص در خارج با فالگیری از جامع الدعوات و یا دوازده برج، از آینده و گذشته و مرض مراجعین خبر می‌دهند و می‌گویند: فلان گرفتاری داری یا خواهی داشت، فلان مقدار باید بدهی تا دعای حسابی بنویسم و دعای محبت مابین دخترها و پسرها و زوج‌ها و برای دیوانه‌ها و جن زده‌ها می‌نویسند و پول‌های زیادی دریافت می‌کنند و در ضمن نماز جمعه و نماز جماعت می‌روند، بفرمائید پول گرفتن در مقابل این کارها چه حکمی دارد؟

پاسخ: پول گرفتن در برابر این کارها جایز نیست.

پرسش: آیا رجوع به فالگیرها و جادوگران برای معالجه جایز است در حالی که گاهی از اوقات امراض سختی را معالجه می‌کنند؟

پاسخ: رجوع به آنها حرام است.

پرسش: آیا دعانویسی و پول گرفتن در مقابل آن به عنوان کسب یا هدیه جایز است؟

پاسخ: اگر دعاهای مشروعه مأثوره باشد مانعی ندارد ولی دعانویسی خرافی حرفه ای جایز نیست.